سقوط ناگهانی بلک بری / نوآوری کن یا بمیر!

به گزارش تجارت‌نیوز ، تیتر این گزارش از جمله معروف تراویس کلنیک، بنیانگذار و مدیرعامل سابق اوبر الهام گرفته شده است. فلسفه رشد در نگاه یکی از چهره‌های مشهور فضای نوآوری درست در مقابل نابودی قرار دارد. حد متوسطی برای کلنیک وجود نداشت. رشد نکنی، می‌میری! آنچه آمد، می‌تواند خلاصه داستان شکست گوشی لاکچری و مشهور جهان یعنی بلک‌ بری است. بی‌توجهی به نوآوری و عدم رشد موجب شد که این برند در بازار کله‌پا شود. اپل با نوآوری نشست جای آن و دیگر بلند نشد. اما بلک‌بری چطور شکست خورد؟

بلک بری در سال‌های اوج

طرفداران فناوری از گوشی‌های هوشمند بلک بری به‌عنوان بهترین گوشی‌های جهان یاد می‌کنند. این گوشی‌ها را تنها افرادی می‌توانستند داشته باشند که در زمره افراد مشهور یا ثروت‌مند قرار داشتند. اما ناگهان BlackBerry جای خود را به رقیبان داد و برای همیشه از دنیای گوشی‌های هوشمند خداحافظی کرد.

اما قصه بلکبری از کجا شروع شد؟ فرگین و لازاریدیس دوستان دوران مدرسه بودند. بعدها فرگین تحصیلات مهندسی خود را در دانشگاه ویندزور رها کرد و به لازاریدیس در واترلو پیوست تا قصه راه‌اندازی BlackBerry آغاز شود.

شرکت بلک بری ( BlackBerry) در سال 1984 با نام Research in Motion و تولید مودم‌ و پیجر در کانادا تاسیس شد. اما 16 سال بعد و در سال 2000، بلک بری اولین مدل گوشی هوشمند خود را با نام بلک بری 957 به بازار عرضه کرد. گوشی‌هایی که برای نخستین بار دارای ویژگی گشت‌وگذار در اینترنت و ارسال ایمیل بود.

در ابتدای قرن بیستم، بلک بری به‌عنوان استانداردترین و ممتازترین نام تجاری در تولید گوشی‌های هوشمند شناخته می‌شد، چرا که این شرکت نهایت تلاش خود را برای حریم خصوصی و امنیت مشتریانش به کار می‌گرفت.

تا سال 2009، گوشی هوشمند بلک بری بیش از 85 میلیون کاربر در جهان داشت که سهم زیادی در نمودار موفقیت این شرکت داشتند. در واقع، BlackBerry بیش از 50 درصد از سهم بازار ایالات متحده و همچنین 20 درصد از سهم بازار جهانی را در یک زمان به خود اختصاص داد.

این گوشی با مجموعه‌ای از ویژگی های امنیتی شکست‌ناپذیر عرضه شد که به حرفه‌ای‌ها اجازه می‌داد از امنیت کامل خود اطمینان داشته باشند. می‌توان گفت حتی امروزه هم بعید است که بتوانید یک گوشی بلک بری را هک کنید!

اما دوران اوج بلک بری کوتاه بود. پس از سال 2010، ناگهان رشد BlackBerry متوقف شد تا جایی که در سال 2012 سهم این شرکت در بازار به کمتر از 4 درصد رسید.

علت ناگهانی شکست بلک بری؛ بی‌توجهی به نوآوری

طولی نکشید که ظهور اپل معادلات بلک بری را به‌هم ریخت. زمانی که اپل اولین گوشی هوشمند خود را در سال 2007 به بازار عرضه کرد، رقابت قابل توجهی میان این دو شرکت آغاز شد.

با نمودار رشد تصاعدی بلک بری، هیچکس فکر نمی‌کرد که این شرکت حتی با ورود رقیبان با شکست مواجه شود. اما پس از سال 2010، نمودار رشد آن سقوط بزرگی را تجربه کرد و اینجا بود که پایان عصر بلک‌بری آغاز شد.

زمانی که BlackBerry به اوج خود رسید، چندین اقدام غیراستراتژیک و غیرمعقول را انجام داد که منجر به ضررهای بزرگی شد. این اقدامات همزمان با ظهور پلتفرم اندروید گوگل و iOS اپل بود و همین کافی بود تا محبوبیت بلک‌بری تا حدود سه چهارم کاهش یابد.

در شرایطی که اپل و سامسونگ گوشی‌های هوشمند خود را با صفحه نمایش لمسی کامل و قیمت‌های معقول عرضه کردند، BlackBerry سیستم سخت‌افزاری معمولی خود را بیش از حد قیمت‌گذاری کرد. این اولین قدم اشتباه بلک‌بری بود.

از سوی دیگر با توجه به تکنولوژی در حال توسعه، گوشی‌های جدید اپل و سامسونگ این امکان را به کاربر می‌دادند که پس از انجام تایپ، کیبورد ناپدید شود و کاربر فضای بیشتری داشته باشد، اما بلک بری با صفحه کلید QWERTY خود فاقد چنین ویژگی‌هایی بود و این مسئله نیز دلیل بزرگ دیگری برای شکست بلک بری بود.

حتی با وجود این، بلک‌بری هیچ وقت روی ساخت یک صفحه‌نمایش لمسی کامل سرمایه‌گذاری نکرد، بلکه حتی به ساخت تلفن‌هایی با صفحه‌کلید بیرونی مانند Blackberry Key 2 ادامه داد.

مدیران بلکبری با اعتماد به نفس ویژه‌ای به تولیدات خود ادامه می‌دادند. این برند شکست نمی‌خورد، اگر به نوآوری توجه می‌کرد. BlackBerry حتی برای جلوگیری از شکست، به توسعه سیستم‌عامل مختص خود پرداخت اما فاجعه‌بار بود. سیستم عامل BlackBerry فاقد برخی از ویژگی‌ها و فناوری‌های عمده بود و به توسعه‌دهندگان اجازه نمی‌داد تا برنامه‌ها را در مقیاس فراوان بسازند. سایر سیستم‌عامل‌ها یک دایرکتوری رایگان در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند تا برنامه‌ها را براساس آن بسازند.

این در حالی است که امروزه گوشی‌های هوشمند و آیفون‌های اندرویدی میلیون‌ها برنامه، تم و بازی را در فروشگاه یا فروشگاه برنامه‌های خود دارند. اما فروشگاه برنامه Blackberry برنامه‌های بسیار کمی داشت که حتی قابل شمارش بودند. بسیاری از آنها حتی به درستی برای بلک بری بهینه‌سازی نشده‌ بودند.

انتخاب اشتباه مخاطب هدف

بلک بری عمدتاً بر بخش ثروتمندتر مانند افراد مشهور، بازرگانان و سایر مدیران ثروتمند تمرکز کرده بود. این قشر تمایل داشتند بلک بری را با خود داشته باشند تا برتری خود را نشان دهند. چرا که دارای امنیت بسیار بالا بود. اما، به محض اینکه فروش آیفون افزایش یافت، بلک بری مخاطبان هدف و اهمیت عظیم خود را در مدت کوتاهی از دست داد.

علاوه بر این، بلک بری فقط بر بازاریابی در سطح سازمانی تمرکز کرد و از بخش مصرف‌کننده غافل شد. این دلیل نیز در شکست BlackBerry نقش زیادی داشت.

همچنین، نوآوری و ویژگی‌های BlackBerry از تحقیق و توسعه (R&D) ناشی شده بود. اما این مورد نیاز به پول داشت و به دلیل کاهش فروش و سایر ناکامی‌ها، نتوانست پول خود را در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کند. در نهایت بلک بری نتوانست از پتانسیل اولیه‌ای که ایجاد کرده بود، پای خود را فراتر بگذارد و آن را تکامل دهد.

آخرین تلاش‌های برای زنده ماندن

بلک‌بری در نهایت گوشی‌های هوشمند جدیدی با ویژگی‌های سخت‌افزاری را به ارمغان آورد تا اهمیت و مشتریان از دست رفته خود را بازیابد. نسل بعدی گوشی‌های بلک بری در سال 2011 معرفی شد.

گوشی مدل Priv را با ویژگی‌هایی مانند صفحه نمایش UHD با خمیدگی دوگانه، ویجت‌های پاپ آپ، رم 3 گیگابایتی و پردازنده مرکزی اسنپدراگون 808 راه‌اندازی کرد. اما، خیلی دیر بود. ساخت این گوشی یک شکست مطلق بود. کیفیت محصول و ویژگی‌های آن فاقد برخی فناوری‌های اصلی بود.

سال‌های 2008 تا 2016 دوره‌ای بود که صنعت موبایل به سرعت در حال تغییر بود و بسیاری از شرکت‌ها به این تغییر نگاه مثبت داشتند. ولی بلک بری نمی‌خواست ایدئولوژی خود را تغییر دهد. یکی از دلایل اصلی پیروی از این ایدئولوژی، سهم ثابت بازار بود. بلک بری انحصار بخش فناوری اطلاعات شرکت‌های مختلف را در اختیار داشت. از این رو، نیاز به پاسخگویی به توده‌ها و ارتقاء‌ها را درک نکرد.

BlackBerry؛ کمتر زنده، بیشتر مرده!

بدترین سال برای بلک بری، سال 2011 بود، زیرا قیمت سهام بلک بری در بحبوحه کاهش سهم بازار، حدود 80 درصد سقوط کرد. با این حال در نوامبر 2013، بلک بری در مجموع 1 میلیارد دلار سرمایه را در یک دور جذب کرد. اما این هم یک دوران خوش کوتاه بود. سه ماهه اول سال 2014، با زیان 84 میلیون دلاری همراه بود که منجر به کاهش 30 درصدی ارزش سهام این برند شد.

در سال 2016، BlackBerry سلطه خود را در بازار تلفن همراه از دست داد و تنها 23 میلیون کاربر برایش در مقایسه با 85 میلیون کاربر در سال 2013 باقی مانده بود.

از طرفی، شرکتی که دارای بیش از 17 هزار کارمند در سراسر جهان بود، اکنون تنها 3 هزار نیروی کار دارد. بزرگترین موج اخراج‌ این شرکت در همان سال 2013 با اخراج حدود 4 هزار و 500 کارمند رخ داد.

امروزه بلک بری کاملا از تولید تلفن همراه دوری کرده و به راهکارهای امنیتی و نرم‌افزاری موبایل متوسل شده است. این شرکت در ابتدا، توانست در بازار رشد کرده و دنیای تکنولوژی را تغییر دهد، اما بعداً به دلیل ناتوانی در درک سطح رقابت در بازار، شکست خورد و از بازار کنار رفت.

با این حال در 6 مارس 2023، این شرکت درآمد مقدماتی سال مالی 2023 را به مبلغ 656 میلیون دلار، با درآمد اینترنت اشیا 206 میلیون دلار و درآمد سایبری 418 میلیون دلار منتشر کرد. طبق گزارش بلک بری، انتظار می‌رود درآمد سه‌ماهه چهارم و سال مالی 2023 کل سال برای تجارت اینترنت اشیاء این شرکت، 16درصد رشد درآمد سالانه را نشان دهد.

داستان بلک بری در مورد موفقیت و شکست، درس بزرگی برای مدیران کسب‌وکارها در بر دارد؛ درسی که می‌گوید: شکست همیشه پشت دروازه‌های پیروزی ایستاده است تا به محض اینکه کسی از موفقیتش مطمئن شود، روی بد داستان را به او نشان دهد؛ یعنی داستان شکست را. بلک بری به نوآوری، به بازاریابی، به جامعه جدیدی از مشتریان و… بی‌توجه بود چون فکر می‌کرد هیچ کسب‌وکاری به گرد پایش نمی‌رسد اما امثال اپل با نوآوری انقلابی در بازار به پا کردند و بلکبری را کنار زدند.

مهم‌ترین اخبار و گزارش‌های مربوط به حوزه استارتاپ و تکنولوژی را در صفحه اخبار استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.