جواد راشدی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
استارتاپ ها چک تضمینی به سرمایه‌گذار بدهند یا ندهند؟/چک تضمینی بلای جان استارتاپ ها
یکی از مشکلات کارآفرینان استارتاپی دست‌وپنجه نرم کردن با سرمایه‌گذارانی است که می‌خواهند ریسک خود را به سود تبدیل کنند. ولی آیا دادن چک تضمینی به سرمایه‌گذار کار درستی است یا ممکن است بلای جان استارتاپ شود؟ در چه شرایطی نباید چک تضمینی به سرمایه‌گذار داد؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، اخیرا در فضای توییتر بحث‌هایی در مورد دادن چک تضمینی به سرمایه‌گذاران خطرپذیر مطرح شد که بعضی از مدیران استارتاپی، دادن چک تضمینی به سرمایه‌گذار را یک عرف رایج در حوزه استارتاپ می‌دانند و بعضی دیگر از مدیران این کار را به طور کل غلط می‌دانند و بنا به تجربه خود می‌گویند اگر استارتاپی این نوع تضمین را به سرمایه‌گذار خود بدهد با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.
سرمایه‌گذاران به چه دلیل چک تضمینی می‌خواهند؟
محمد‌حسین امیری مدیرعامل وینداد در توییتی نوشت: گرفتن این نوع تضامین توسط سرمایه‌گذار به این دلیل است که استارتاپ بعد از گرفتن پول به تعهداتش مانند نقل و انتقال سهام، افزایش سرمایه ثبتی، انتقال دارایی‌ها به شرکت و تغییر اساسنامه عمل کند.
اما از سوی دیگر مجید کثیری، فعال حوزه استارتاپی در پاسخ به این توییت چنین نوشت: رویه گرفتن چک برای تضمین غلط است و اصلا نباید عُرف شناخته شود. رویه درست سرمایه‌گذاری در استارتاپ به این شکل است که مدیر استارتاپ بابت تعهداتی که باید انجام دهد یک وکالت بلاعزل زماندار با ذکر مواردی که باید انجام شود به سرمایه‌گذار می‌دهد.
کثیری در ادمه نوشت: یکی دیگر از دلایلی که سرمایه‌گذار تقاضای چک تضمینی می‌کند، طولانی بودن روند انتقال سهام است. دلیل طولانی شدن این روند بخاطر کارهای مالیاتی، ثبتی و امضاهایی است که باید جمع شود و از این رو سرمایه‌گذار احساس خطر می‌کند و در قبال پولی که داده است درخواست چک تضمینی می‌کند.
آیا چک تضمینی برای استارتاپی دردسر درست کرده است؟
سارا میرشکاری مدیرعامل کشتیار که استارتاپ‌اش در زمینه پایش زمین‌های زراعی از طریق ماهواره فعالیت دارد، در توییتر نوشت: در حالی که ما هر روز با مشکلاتی مانند فیلترینگ و سرعت پایین اینترنت مواجه هستیم، سرمایه‌گذار این استارتاپ چک ضمانت قرارداد را برگشت زده است.
فردی در پاسخ به توییت میرشکاری نوشته بود:"گفته شده که شما، سرمایه‌ای را که دریافت کرده‌اید، در کانادا برای استارتاپ دیگری صرف کرده‌اید و به همین دلیل است که سرمایه‌گذار چک را به اجرا گذاشته است."
میرشکاری در پاسخ به این ادعا چنین نوشت: توسعه بین‌المللی بخشی از قرارداد سرمایه‌گذاری است و در نقشه راه و تامین مالی در قرارداد پیش‌بینی شده و سرمایه گذار در هر دو شرکت ایرانی و کانادایی ذینفع است.
ریشه مشکل کجاست
حالا این سوال مطرح است که در این میان حق با کیست؟ سرمایه‌گذار حق دارد، حق با سرمایه‌پذیر است یا هر دو؟ وحید فخر، کارشناس امور سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و استارتاپی در مصاحبه با تجارت‌نیوز گفت: ریشه این نوع مشکلات به فاصله دانشی بین سرمایه‌گذار و کارآفرین برمی‌گردد و این فاصله دانشی بیشتر خودش را در عقد قرارداد نشان می‌دهد. به این صورت که معمولا وقتی کارآفرین با بند‌های قرارداد مواجه می‌شد، می‌ترسید. ذهنیتی که بین کارآفرینان استارتاپی شکل گرفته این است که سرمایه‌گذار خطرپذیر اهل ریسک است پس چرا باید چنین تضمین‌هایی از کارآفرین بگیرد و او را مکلّف کند.
چندنوع تضمین داریم؟
وحید فخر ادامه داد: تضامینی که سرمایه‌گذار می‌تواند از آنها استفاده کند شامل سه دسته می‌شود: نوع اول تضمین‌های مالی مانند دریافت چک و سفته است. نوع دوم تضمین، تخصیص سهام است که برای نرفتن کارآفرین، عدم ترک کار و یا مسئولیت از آنان گرفته می‌شود. سرمایه‌گذار به‌واسطه وکالتی که دریافت می‌کند در صورتی که کارآفرین کار را ترک کند و یا مدت زمان خاصی فعالیت نداشته باشد، قسمتی از سهام یا کل سهام را به خود منتقل می‌کند. این تضمین زماندار است و بعد از آن باطل می‌شود. نوع سوم تضمین از نوع تعهدات است و همه این موارد در قالب تفاهم‌نامه همکاری نوشته می‌شود.
کدام تضمین برای کارآفرین سخت‌تر به نظر می‌رسد
کارشناس امور سرمایه‌گذاری خطرپذیر گفت: تضمین‌های مالی برای کارآفرینان معمولا ناخوشایند است و قسمت سخت ماجراست. ولی سرمایه‌گذار چرا و برای چه باید تضمین مالی می‌گیرد؟
وقتی که کارآفرین با سرمایه‌گذار تفاهمی منعقد می‌کند، بندهایی وجود دارد که اجرایی شدن آن زمان‌بر است و مهمترین این بند‌ها در مورد انتقال سهام است. تا زمانی که روال اداری انتقال سهام طی نشود و سهام به سرمایه‌گذار تعلق نگیرد این توافق صرفا بر روی کاغذ است و سرمایه‌گذار مالک چیزی نیست لذا برای حل این مشکل سرمایه‌گذار نسبت به زمانی که برای روال اداری انتقال سهام در نظر گرفته می‌شود، چک تضمینی از کارآفرین دریافت می‌کند و زمانی که نقل و انتقال سهام انجام شد باید چک را برگرداند.
باید تاکید کرد که چک تضمینی برای گرفتن مبلغ پول نیست زیرا سرمایه گذار وام نداده است و برای رشد محصول و یا خدمت سرمایه‌گذاری کرده و به نسبت سهامی که دارد در سود و زیان شریک است.
اما به غیر از بحث انتقال سهام برای کارهای دیگری هم تضمین مالی گرفته می‌شود مانند دارایی‌های فکری، برای مثال اگر ایده توسط یک تیم اجرا شده و هنوز این تیم تبدیل به شرکت نشده‌اند، تا زمانی که شرکت تاسیس نشود و شخص حقیقی به شخص حقوقی تبدیل نشود، سرمایه‌گذار می‌تواند تضمین مالی دریافت کند. تضمین مالی می‌تواند به اندازه مبلغ سرمایه‌گذاری و یا به اندازه 1.5 برابر مبلغ سرمایه‌گذاری باشد.
در چه مواردی گرفتن تضمین مالی معمول نیست
فخر در انتها گفت: سرمایه‌گذار نباید چک تضمین را منوط به عملکرد کسب‌وکار کند چون شرایط کسب‌وکار مخصوصا در حوزه استارتاپ فراز و فرودهای خاص خود را دارد. همچنین در قانون تجارت بسیاری از مفادی که در قرارداد نوشته می‌شود قابل پیگیری نیست و تضمین که الزام آور است همان چک تضمین است ولی موضوعی مهمی که باید در قراردادها مخصوصا حوزه استارتاپ رعایت شود همان حُسن نیت طرفین قرارداد است و شفافیت رعایت شود.
نظرات