آیا ایران بازی اقتصاددیجیتال را باخته است؟/رشد ۷۰درصدی صادرات فناوری پاکستان

به گزارش تجارت‌نیوز ، چند سالی است که ایران به دنبال توسعه اقتصاد دیجیتال در بین شاخص‌های اقتصادی است و بنا به گفته کارشناسان این حوزه، ایران به‌واسطه پتانسیل خوبی که در زمینه نیروی انسانی ماهر، جمعیت و بازار مناسب دارد، می‌تواند رشد خوبی را تجربه کند.

اما توسعه اقتصاد دیجیتال نیازمند زیرساخت‌هایی است که به نظر می‌رسد دولت نه تنها برای آن کار اساسی انجام نداده بلکه زیرساخت‌هایی که نیاز اقتصاد دیجیتال است را هم محدود و محدودتر کرده مانند اینترنت.

بسیاری از کشورهای همسایه ایران، حداقل در 5 سال گذشته با اصلاح سیاست‌های خود در زمینه اقتصاد دیجیتال به رشد خوبی دست پیدا کرده‌اند. از عربستان با حجم سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری گرفته تا پاکستانی که در بسیاری از شاخص‌ها سطح پایینی را در اقتصاد منطقه داشته است.

ایران تا سال 1400تقریبا شاخص‌های متوسطی در پیشرفت اقتصاد دیجیتال و رشد کسب‌وکارها در این بستر داشت. سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی 7.4 درصد در سال 1401 اعلام شد و دولت در برنامه هفتم توسعه به دنبال رسیدن به سهم 15درصدی اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی است.

اما از شهریور سال 1401 که اینترنت با قطعی، فیلترینگ و کُندی مواجه شد آمارها بیشتر افت کرد. براساس آخرین گزارش مرکز تجارت الکترونیک در میان 100 کشور برتر از لحاظ GDP، کیفیت اینترنت ایران در بین 5 کشور انتهایی جدول و در بین کشورهایی که محدودیت در اینترنت را اعمال کرده‌اند پس از چین رتبه دوم را دارد.

پاکستان در مسیر اقتصاد دیجیتال

یکی از کشورهایی که سیاست‌های خوبی را برای اقتصاد دیجیتال خود تصویب کرد کشور پاکستان است. وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاکستان در سال 2017 سیاست‌هایی را برای اقتصاد دیجیتال خود تصویب کرد تا این سیاست بتواند به عنوان یک عامل استراتژیک باعث تسریع در روند ایجاد اقتصاد دیجیتال این کشور شود. اهداف سیاست دیجیتال پاکستان شامل موارد زیر می‌شد:

1- دیجیتال‌سازی پاکستان در هر بخش

2- تجارت الکترونیک بر بستر موبایل

3- توانمندسازی جوانان، زنان و دختران با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات

4- ارتقاء نوآوری، کارآفرینی، مراکز رشد استارتاپ‌ها در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات

5- افزایش صادرات نرم افزار، انتقال پول در بستر IT و بازار بومی

6- رتبه بندی ICT پاکستان

7- دولت الکترونیک

8- افزایش سرمایه گذاری خارجی و داخلی

تحول در زیرساخت‌های پاکستان

براساس گزارش موسسه Kepios، کاربران اینترنت در پاکستان بین سال‌های 2021 تا 2022 حدود 22میلیون نفر بیشتر شده‌اند که رشد 35درصدی را نسبت به سال‌های قبل نشان می‌دهد.

همچنین داده های منتشرشده توسط Ookla نشان می دهد که سرعت اینترنت کاربران پاکستانی به صورت زیر است:

سرعت متوسط اتصال به اینترنت موبایل از طریق شبکه های تلفن همراه: 16.35 مگابیت بر ثانیه.

سرعت متوسط سرعت اتصال به اینترنت ثابت: 8.74 مگابیت بر ثانیه.

این داده‌ها نشان می‌دهد که سرعت اتصال اینترنت تلفن همراه در پاکستان 3.43 مگابیت در ثانیه و سرعت اتصال اینترنت ثابت در پاکستان 1.96 مگابیت بر ثانیه در سال 2022 افزایش یافته است.

در ژانویه 2022، تعداد کاربران رسانه های اجتماعی در پاکستان حدود 72میلیون کاربر می‌رسید.

نتیجه سیاست‌گذاری‌های پاکستان در اقتصاد دیجیتال

اقدامات صورت گرفته در 5 سال گذشته پاکستان باعث رشد مطلوب اقتصاد دیجیتال این کشور شد تا جایی که صادرات فناوری اطلاعات در سه سال گذشته 70درصد افزایش پیدا کرده است. این مقدار صادرات فناوری، بالاترین میزان در تمام دوران‌ها برای پاکستان بوده که در مجموع به 1میلیارد و 67میلیون دلار رسیده و نسبت به سال 2018 حدود 940میلیون دلار بیشتر است.

همچنین براساس گزارش بانک دولتی پاکستان، صادرات نرم افزار پاکستان به ارزش 700میلیون دلار گزارش شده است. علاوه بر این فریلنسرهای پاکستانی توانستند 396 میلیون دلار درآمد صادراتی داشته باشند. براساس چشم انداز پاکستان 2025 و سیاست دیجیتال پاکستان 2018، انتظار می رود اندازه صنعت ICT این کشور تا سال 2025 به 20 میلیارد دلار برسد.

وضعیت سرمایه گذاری اقتصاد دیجیتال ایران

در اردیبهشت ماه سال جاری و در همایش اقتصاد هوشمند و توسعه ملی، جواد نجفی، معاون مالی دیجی‌کالا اعلام کرد: «در ایران از سال 1990 تاکنون 300 میلیون دلار در تجارت ‌الکترونیک سرمایه‌گذاری شده است که ۰.۰۵ درصد دنیا است. از سال ۲۰۱۰ سالانه در جهان ۴۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این حوزه انجام شده است.»

ارقام سرمایه‌گذاری در کشورهای منطقه نیز اختلافی معنادار را نشان می‌دهند. معاون مالی دیجی‌کالا در این مورد گفت: «در خاورمیانه نیز عقب مانده‌ایم. ترندیول ۱.۸ میلیارد دلار و نون عربستان یک میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌‌اند. اگر زودتر عمل نکنیم بازارهای هدف منطقه را نیز از دست می‌دهیم. همچنین نخبه‌های ما هم جذب کشورهای دیگر خواهند شد.»

با فیلترینگ نمی‌شود از اقتصاد دیجیتال سخن گفت

مسئولان در حالی صحبت از اقتصاد دیجیتال می‌کنند که طی هفت‌ماه اخیر، ایران با شدیدترین اختلال ممکن در اینترنت و فیلترینگ گسترده شبکه‌های اجتماعی رو‌به‌رو بوده و بیش از ۴۰۰هزار شغل از بین رفته است.

به گزارش تجارت‌نیوز، به نقل از هم‌میهن، کیوان جامه‌بزرگ، رئیس هیئت‌مدیره ابرآروان می‌گوید:«با چنین رویکردی که در خصوص فیلترینگ و اختلال‌های گسترده وجود دارد، این سخنان صرفا یک شعار از سوی دولت است: «به‌دلیل محدودیت‌های گسترده‌ای که طی ۷-۶ ماه اخیر بر اینترنت رخ داده، یک‌سری رشد در برخی پلتفرم‌های داخلی داشته‌ایم، اما تجربه ثابت کرده، چنین اتفاقاتی پایدار و همیشگی نیست.»

جامه‌بزرگ ادامه داد: «اساسا وقتی ما نمی‌توانیم با شرکت‌های بین‌المللی در ارتباط باشیم یا با پارتنر خارجی خود نمی‌توانیم کار مشترک کنیم، هرگونه فعالیتی در زمینه اقتصاد دیجیتال، با اختلال رو‌به‌رو خواهد شد.»

با وجود گزاره ها و مواردی که در این گزارش بررسی شد، این سوال ایجاد می شود که ایران با این میزان از گسست و جداماندگی از روندهای مدرن جهانی در حوزه دیجیتال، چگونه می تواند به ریل نوآوری بازگردد؟ سوال مهمتر این است که اصولا چنین برگشتی ممکن است و تا کجا امکان اشتباه کردن وجود دارد؟!