چرا پیش بینی های هواشناسی محقق نمی‌شوند؟

امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت‌نیوز، آنچه توسط سازمان هواشناسی درباره بارش‌های پاییزی اعلام شد و تحقق نیافت، یک ضعف اساسی در تحلیل و قدرت این سازمان را نشان داد. سازمانی که علاوه بر علم و تخصص کارشناسان خود، به تکنولوژی و تجهیزات به روز نیاز دارد. در شرایطی که گوگل و هوش مصنوعی هم پا به عرصه‌ پیش‌بینی آب و هوا گذاشته‌اند، از یک سازمان با سابقه در ایران انتظار می‌رود حداقل پیش‌بینی‌های نیمه دقیقی از هواشناسی سه ماه پیش روی خود داشته باشد. اما آنچه در پاییز امسال اتفاق افتاد نیاز به بررسی‌های جدی در تجهیزات و تکنولوژی‌های این سازمان نیز دارد.

توجهیات مسئولان برای عدم تحقق پیش بینی های هواشناسی

مسئولان سازمان هواشناسی در پاسخ به ابهاماتی که در مورد پیش بینی ها اشتباه این سازمان شکل گرفت، در مقام توجیه اظهارنظرات مختلفی را اعلام کردند. این در حالی است که مرداد ۱۴۰۲ سازمان هواشناسی اعلام کرده بود: «دمای هوا در پاییز امسال خیلی خنک نیست و در حد نرمال است، اما تمام مدل‌های پیش‌بینی تا این لحظه از پاییز پربارش‌تر، هم نسبت به پاییز سال گذشته و هم نسبت به دوره بلندمدت خبر می‌دهد. موضوع دوم اینکه انتظار داریم بارش‌های پاییز امسال زودتر از موعد شروع شود.»

با وجود این، پس از عدم وقوع بارش‌های پاییزی روسای مختلف در این زمینه توجیهاتی را مطرح کردند. صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور در این مورد گفت: «در ماه‌های پایانی تابستان و هفته‌های ابتدایی پاییز ۱۴۰۲، پیش‌بینی‌های فصلی هواشناسی از این حکایت داشت که در پاییز امسال احتمالا متوسط مقدار بارش در سطح کشور به میزان نُرمال یا کمی بیشتر باشد، اما نکته مهم این است که اساسا در پیش‌بینی‌های هواشناسی با مساله احتمالات سر و کار داریم و بعضا ممکن است پیش‌بینی‌های اولیه با تغییراتی مواجه شود.» (ایلنا)

سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور نیز در این باره گفت: «پیش‌بینی‌های هواشناسی مبتنی‌بر روش‌های ریاضی است همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است این پیش‌بینی‌ها بر اساس شواهدی که رصد می‌شوند در نظر گرفته و اطلاع‌رسانی می‌شوند. تقریباً از ابتدای اردیبهشت مدل‌های هواشناسی پاییز و زمستان مورد رصد قرار گرفته بود که غالب مدل‌هایی که اجرا و مدل‌هایی که از سایر کشور‌ها دریافت کردیم، نشان می‌داد که در خاورمیانه و از جمله ایران و به‌ویژه مناطق غربی کشور، احتمال بارش وجود داشته است و تا شهریور هم این شواهد وجود داشت.»

به گزارش ایسنا او افزود: «احتمال افزایش بارش‌ها در پاییز و زمستان بر اساس این پیش‌بینی‌ها بود و در منطقه ارز‌های میانی که کشور ما قرار دارد نیز احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد بارش مناسب وجود دارد؛ بنابراین با همین ادبیات در شورای عالی آب نیز گزارش شد و راهکار‌هایی که در دنیا برای پیش‌بینی‌ها وجود دارد و از آن‌ها استفاده می‌شود به چشم ابزار به آن‌ها نگاه می‌شود؛ یعنی وسیله‌ای برای ارتقاء فعالیت‌های مرتبط با این پیش‌بینی‌ها است. همه ما تمایل داریم که پیش‌بینی‌ها محقق شود، اما در برخی مواقع اتفاقاتی در جو می‌افتد که پیش‌بینی‌پذیری را کاهش می‌دهد و یکی از این اتفاقات، افزایش دما است که سال ۲۰۲۳ به گرم‌ترین سال تاریخ کره زمین تبدیل شد. این مسئله موجب شد که الگو‌های جو در منطقه خودمان که به‌دقت رصد کرده بودیم چندان با پیش‌بینی‌های اردیبهشت مطابقت نداشته باشد.»

سازمان هواشناسی مدل بومی ندارد

اما پس از ارائه این توضیحات برای عدم تحقق پیش بینی ها در مورد بارش پاییزی، حسین اردکانی پدر علم هواشناسی ایران،  در نقد سازمان هواشناسی به تسنیم گفت: «سازمان هواشناسی مدل بومی که بر مبنای آن پیش‌بینی‌ها را انجام دهند ندارد و از چند مدل خارجی استفاده می‌کنند.»

او افزود: «این سازمان از مدل‌های هواشناسی کشور‌های دیگر یک چیزی را در می‌آورد و آن را به خورد دولت و ملت می‌دهد. فکر می‌کنم اگر ما واقعا بخواهیم به این کار‌ها برسیم حداقل ۵ سال طول می‌کشد. مدل اختصاصی ایرانی و یک مدل ملی خواهیم داشت، ولی بعد از آن مدل هواشناسی باید کالیبره شود اپدیت شود و ضرایب تغییر کرده و علت خطا‌ها شناسایی شود.»

ضعف تکنولوژییک

در این میان، دلیل دیگری را نیز می‌توان برای پیش‌ بینی های اشتباه این سازمان در نظر گرفت؛ «ضعف تکنولوژییک». عقب ماندن از تکنولوژی‌های روز دنیا در تمامی عرصه‌ها از انرژی تا اینترنت و شبکه و هواشناسی، چالش‌های اساسی را برای ایجاد حس اعتماد در مخاطبان ایجاد کرده است.

سازمان هواشناسی با عدم به روز رسانی تجهیزات خود درگیر چالش‌هایی اساسی برای پیش بینی هایی است که اگرچه از فرمول‌های مرسوم جهانی استفاده می‌کنند، اما ضریب دقت آن‌ها پایین است.