فناوری ایران در سال ۱۴۰۲ چه وضعیتی داشت؟
در این گزارش مهم‌ترین رخدادهای حوزه فناوری در ۱۲ ماه گذشته را مرور کرده‌ایم.
به گزارش تجارت‌نیوز، سال ۱۴۰۲ سال تداوم محدودیت‌های پیش‌آمده در سال سخت ۱۴۰۱ بود. یک سال قبل برای متصل ماندن به جهان جان کندیم و در ۱۲ ماه گذشته هم آثار تمام محدودیت‌های سال قبل را دیدیم. در ۱۴۰۲ حملات سایبری متعدد، نشت گسترده اطلاعات، تدوین و تصویب قوانین مختلف برای فضای مجازی و ایجاد محدودیت برای کسب‌وکارهای آنلاین را شاهد بودیم و سایه سنگین ناامنی فضای مجازی در کنار تداوم محدودیت‌ها یک لحظه هم رهایمان نکرد.
این گزارش مروری است بر تمام آنچه در ۳۶۵ روز گذشته در حوزه‌ی فناوری ایران از سر گذراندیم.
فروردین:
پس از پایان تعطیلات نوروزی سال ۱۴۰۲ هیئت وزیران حق‌السهم دولت از درآمد ارائه خدمات مکالمات ویدئویی را تا پایان سال ۱۴۰۳ هشت درصد تعیین کرد. معاون اول رییس‌جمهور، دستور این حق‌السهم را به وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی، اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه ابلاغ کرد.
فروردین ماه امسال رییس وقت شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد در سال ۱۴۰۱ تعداد هشت هزار و ۳۲۱ حمله مهم سایبری به شبکه زیرساختی کشور دفع شده است. او آماری از تعداد کل حمله‌های سایبری ارائه نکرده بود اما همین آمار منتشرشده از دفع حملات سایبری نشان می‌داد سال ۱۴۰۱ سال سختی از نظر امنیت سایبری بوده است. البته در فروردین ماه ۱۴۰۲ هنوز خبر نداشتیم که از نظر امنیت سایبری در سال ۱۴۰۲ روزهای سخت‌تری در پیش خواهد بود.
۲۷ فروردین ۱۴۰۲ بود که در مجموعه وزارت ارتباطات تغییراتی رخ داد. وزیر ارتباطات امیر محمدزاده لاجوردی را به ریاست سازمان رگولاتوری و محمد جعفرپور را به‌عنوان مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت منصوب کرد.
اردیبهشت:
پس از این که چند بار وعده‌ی وزارت ارتباطات در مورد اتصال پیام‌رسان‌ها اجرایی نشد، بالأخره اوایل اردیبهشت ماه چهار پیام‌رسان بومی به هم متصل شدند. بله، ایتا، گپ و آی‌گپ چهار پیام‌رسانی بودند که در فاز اولیه طرح interconnection به یکدیگر متصل شدند.
ساترا اردیبهشت ماه امسال مجموعه‌‌ای به نام مجمع رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ایران (رصتا) را تشکیل داد. اقدامی که انتقاد جدی انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین را به دنبال داشت، چراکه آن‌ها اعتقاد داشتند با این مجمع جدید ساترا بیش از گذشته در امور پلتفرم‌های آنلاین مداخله خواهد کرد.
چهارم اردیبهشت ماه شرکت ارتباطات زیرساخت گزارش «پروژه‌ها و اقدامات سال ۱۴۰۱» خود را منتشر کرد. این گزارش از توسعه ظرفیت شبکه IP، ظرفیت شبکه انتقال، مرکز تبادل ترافیک IXP، اینترنت بین‌الملل، خدمات زیرساخت ارتباطی و... خبر می‌داد اما در بسیاری از این موارد صرفاً بر لفظ توسعه تأکید شده بود، بدون این که اعداد و ارقام مشخص و دقیقی ارائه شود. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان این گزارش را پر از کلی‌گویی و عدم شفافیت می‌دانستند که تصویر مبهمی از وضعیت اینترنت کشور ارائه می‌کرد.
اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ عیسی زارع‌پور وعده داد که تا پایان سال میزان پوشش فیبر نوری به ۱۰ میلیون خانوار و کسب‌وکار می‌رسد. این وعده اما تا پایان سال محقق نشد و وزیر ارتباطات در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۲ اعلام کرد پوشش فیبر نوری تا پایان سال ۱۴۰۲ به هفت یا هشت میلیون خواهد رسید که دو تا سه میلیون کمتر از وعده او در ابتدای سال جاری بود.
نهم اردیبهشت ماه امسال بود که پرداخت‌پی خبر داد کلیه‌ی سرورهایش با اقدام بانک مرکزی و شاپرک خاموش شده و دسترسی به اطلاعات مسدود شده است. پرداخت‌پی اعلام کرده بود که در پی پرونده‌سازی بانک مرکزی و شاپرک برای شبکه‌ی پرداخت‌پی، بعد از انسداد حساب‌های بانکی شرکت و اعضای هیئت مدیره و اعمال فیلترینگ اقدام به انسداد فیزیکی سرورهای شبکه پرداخت‌پی شده که متأسفانه در کمال تعجب کلیه سرورهای شبکه پرداخت‌پی خاموش شده و دسترسی به اطلاعات کاملاً مسدود شده است.
بر اساس نامهای که به امضای معاون اول رئیس جمهور رسیده بود، هیئت وزیران تصویب کرد که حق‌السهم دولت از درآمد خدمات بخش شبکه ارتباطی سیار از ۲۳٫۶ درصد به ۲۸٫۱ درصد برسد؛ به این ترتیب، حق‌السهم دولت پنج درصد افزایش پیدا کرد.
عصر یازدهم اردیبهشت ماه کاربران اختلال در دسترسی به سه پیام‌رسان داخلی را گزارش کردند. ایتا، بله و سروش‌پلاس پیامرسانهایی بودند که به‌گفته مدیر مرکز اطلاع‌رسانی و روابط‌عمومی وزارت ارتباطات به‌دلیل مشکل در تأمین برق یکی از دیتاسنترها دچار مشکل و از دسترس کاربران خارج شدند.
علت از دسترس خارج شدن پیام‌رسان‌های ایرانی در تاریخ یازدهم اردیبهشت ۱۴۰۲ قطع برق دیتاسنتر بومهن بود. این قطعی پنج دقیقه‌ای باعث شد پلتفرم‌های ایتا، بله و سروش‌پلاس برای مدتی در حدود پنج ساعت از دسترس کاربران خارج شوند.
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرد برای شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، معافیت مالیاتی و کمک به اخذ پروژه در بازار در نظر گرفته شده است.
شانزدهم اردیبهشت ماه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور سند تعرفه‌ی نرخ پایه خدمات فنی‌تخصصی انفورماتیک سال ۱۴۰۲ را با توجه به نظرات کارشناسی کمیسیون‌های سازمان، درخواست‌ها و بازخوردهای خبرگان، به‌روزسانی و ارائه کرد. طبق این سند، برای تعرفه خدمات فنی‌تخصصی انفورماتیک نرخ خدمات حوزه فناوری در سال ۱۴۰۲ درمقایسه‌با سال ۱۴۰۱ افزایش ۵۵ درصدی در نظر گرفته شد.
تماس تصویری اپراتورهای تلفن همراه بر بستر شبکه نسل چهارم از اواخر سال ۱۴۰۱ توسط وزیر ارتباطات وعده داده شده بود و اردیبهشت ۱۴۰۲ اعلام شد که وزارت ارتباطات با جدیت به دنبال فعال‌سازی آن است و حتی این طرح را به‌صورت آزمایشی برای برخی سیم‌کارت‌ها فعال کرده است. این طرح اما در ادامه مسکوت ماند و دیگر خبری از آن نشد.
اواسط اردیبهشت ماه امسال در جدیدترین بخشنامه‌ای که بانک مرکزی به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد جدیدترین نرخ کارمزدهای خدمات بانکی ریالی و الکترونیکی اعلام شد. این ابلاغیه تمام ابزارهای پذیرش بانکی و شاپرکی را شامل می‌شد و به این ترتیب، بعد از سه سال مبلغ بسیاری از کارمزدها تغییر پیدا کرد.
پس از این که نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ با قطع نقطه‌ای اینترنت برگزار شد، اردیبهشت ماه امسال هم وزارت آموزش و پرورش درخواست کرد در زمان برگزاری امتحانات نهایی اینترنت قطع شود. روز بیست‌وچهارم اردیبشت ماه اما وزارت ارتباطات اعلام کرد اینترنت برای هیچ آزمونی قطع نخواهد شد.
اواخر اردیبشهت ۱۴۰۲ رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران از گران شدن غیرقانونی لوازم خانگی خبر داد و گفت: «تولیدکنندگان افزایش قیمتی را که اعمال کرده‌اند در سامانه ۱۲۴ ثبت نمی‌کنند تا این افزایش به‌صورت رسمی ثبت نشود اما از آن طرف کالا را گران‌تر به توزیع کننده تحویل می‌دهند. بر همین اساس هم در حال حاضر کسبه بلاتکلیف مانده‌اند.»
در آخرین روزهای اسفند ۱۴۰۱ کمیسیون فرهنگی مجلس خبر از طرح عفاف و حجاب داد که در آن مسدودسازی خط تلفن و اینترنت زنان بدون حجاب آمده بود، اما هیئت رئیسه آن را تکذیب کرد. با وجود این تکذیب اما در آخرین روز اردیبهشت ۱۴۰۲ خبر رسید که این لایحه پس از تصویب در هیئت دولت، به مجلس ارسال شده است.
خرداد:
با تصمیم ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی اعطای اینماد به افراد فعال در حوزه مشاغل خانگی تسهیل شد. با این تصمیم اعلام شد که از این به بعد مشاغل خانگی آنلاینی که از وزارت کار مجوز گرفته باشند، برای دریافت اینماد نیازی به دریافت پروانه کسب از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی نخواهند داشت.
اوایل خرداد ماه امسال محمد خوانساری، رییس سازمان فناوری اطلاعات، اعلام کرد که این سازمان تسهیلات ۵۰۰ میلیارد تومانی برای تولید گوشی ایرانی در نظر گرفته است.
در ماجرای سوییچ بیمه مرکزی که از سال گذشته مطرح شده بود، سرانجام در خرداد ماه شورای رقابت به راه‌اندازی این سوییچ رأی مثبت داد. رأیی که در روزهای بعد با اعتراضات مختلفی روبه‌رو شد.
با تصویب قانون «اصلاح قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری»، در نامه سی‌ام اردیبهشت ماه ابراهیم رئیسی ابلاغ شد. به موجب یک تبصره الحاقی به این قانون، ابطال مصوبه‌های شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی دیگر در صلاحیت دیوان عدالت اداری نخواهد بود.
ششم خرداد ماه یکی از نمایندگان مجلس اعلام کرد: «عملاً شاهد این هستیم که بازار پرسود و مکاره‌ای پشت پرده فیلترینگ شکل گرفته است که متأسفانه گردش مالی سنگینی هم در آن اتفاق می‌افتد. ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی بازار فیلترشکن در ایران است.»
در جلسه علنی ۸ خرداد ماه، نمایندگان مجلس ماده ۴ طرح دو فوریتی کنترل و ساماندهی اجاره‌بهای املاک مسکونی را تصویب کردند. با این مصوبه ثبت کامل قراردادهای اجاره در سامانه املاک الزامی شد.
گزارش سال ۱۴۰۱ شاپرک نشان داد در سال گذشته بیش از ۴۴ میلیارد تراکنش با ارزش ۹ هزار و ۲۶۵ میلیارد تومان انجام شده و تعداد تراکنش‌ها نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱ درصد کاهش یافته است. همچنین ارزش حقیقی تراکنش‌های انجام‌شده در شاپرک در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ نیز حدود ۱۱ درصد کاهش یافته اما ارزش اسمی آن‌ها ۳۰ درصد رشد کرده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا ابرآروان و دو مؤسسش را تحریم کرد. «تسهیل سانسور اینترنت در ایران» اتهامی است که وزارت خزانه‌داری آمریکا به ابرآروان نسبت داده و به همین دلیل این شرکت، دو نفر از هم‌بنیانگذارانش، یعنی پویا پیرحسینلو و فرهاد فاطمی و همچنین شرکت «آروان گلوبال» مستقر در امارات متحده عربی را تحریم کرده است. ابرآروان با رد اتهامات این نهاد اعلام کرد خدمات ابری نمی‌تواند نقشی در فیلترینگ داشته باشد.
چند روز بعد از این که شورای رقابت به سوییچ بیمه مرکزی رأی مثبت داد ازکی، بیمه بازار و بیمه دات کام در بیانیه‌ای اعلام کردند که رأی شورای رقابت درباره آمیتیس بدوی است و استارتاپ‌های بیمه درخواست تجدید نظر ثبت کرده‌اند.
روز سیزدهم خرداد ماه اعلام شد بر‌اساس جلسه‌ای با حضور نمایندگان وزارت صمت و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، همه صاحبان دستگاه‌های ماینینگ باید تا آخر خرداد ماه دستگاه‌های خود را در سامانه‌ی جامع تجارت ثبت کنند.
اواسط خرداد ماه ایمیلی که به مدیران شرکت‌های مستقر در پارک فناوری پردیس ارسال شده بود، منتشر شد که نشان می‌داد اینترنت فناوران که محدودیت‌های کمتری نسبت به اینترنت معمولی دارد، در پارک فناوری پردیس به راه افتاده است. این اولین فاز از اجرای طرح اینترنت طبقاتی بود که مورد اعتراض بسیاری از مردم قرار گرفت.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، اعلام کرد: «همان‌طور که برخی نهادها مجوز حمل سلاح دارند، برخی مقامات هم به سکوها و پلتفرم‌های مسدودشده دسترسی دارند.» این موضوع هم به‌عنوان یکی دیگر از مصادیق اینترنت طبقاتی سر و صدای بسیاری به پا کرد و انتقادهای فراوانی نسبت به آن مطرح شد.
هفدهم خرداد ماه درگاه‌های پرداخت برخی کسب‌وکارها بدون اطلاع قبلی مسدود شد و این انسداد تا چند روز بعد هم ادامه داشت. گفته شد که تغییر رویه‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی در اماکن باعث تعلیق اینماد و سپس مسدود شدن درگاه‌های پرداخت برخی کسب‌وکارها شده است.
محمد کمره‌ای، معاون آموزشی دانشگاه تهران، با بیان این که «نظارت بر روند تشکیل کلاس‌ها و حضور دانشجویان جزو وظایف ذاتی معاونت آموزشی است» از در نظر گرفتن نرم‌افزاری برای این امر اعلام کرد: «نرم‌افزاری را با هدف پایش وضعیت تشکیل کلاس‌های درس، در سامانه گلستان آماده کرده‌ایم که تست‌های اولیه لازم از عملکرد آن صورت گرفته است. بنابراین امیدواریم کنترل کلاس‌ها از مهر ماه ۱۴۰۲ به‌صورت سیستمی انجام گیرد.»
روز ۲۲ خرداد ماه در نامهای که به امضای حسن خوشخو، معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشور رسیده بود، مجوز شرکت علی‌بابا تعلیق شد. گران‌فروشی دلیلی بود که در این نامه برای تعلیق شدن مجوز این شرکت اعلام شده بود. به این ترتیب، بنا بود علی‌بابا از ۲۳ خرداد ماه به مدت یک ماه امکان فعالیت نداشته باشد. با پیگیری‌های این مجموعه در نهایت، روز ۲۸ خرداد مجوز علی‌بابا رفع تعلیق شد.
سمفا از خرداد ۱۳۹۹ در اوج دوران کرونا معرفی و راه‌اندازی شد اما از همان ابتدای تیر که سینماها به‌طور موقت بازگشایی شدند ایرادات فنی آن باعث گلایه سینماگران شد. بررسی‌ها در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ نشان داد ورود به سامانه مدیریت فروش و اکران سینما (سمفا) در روز نیم‌بها بودن بلیت سینما مختل شده است.
کشمکش‌ها بر سر موضوع قطع شدن یا نشدن اینترنت در زمان کنکور و امتحان نهایی ادامه پیدا کرد تا این که در تاریخ بیست‌وچهارم خرداد وزیر ارتباطات اعلام کرد ابراهیم رییسی دستور داده اینترنت کشور در زمان برگزاری کنکور به هیچ وجه قطع نشود.
در تاریخ ۲۳ خرداد اپلیکیشن «دیوار» و روز ۲۷ خرداد تپسی، دیجی‌کالا و آپ به‌دلیل وجود تحریم‌ها از گوگل‌پلی استور حذف شدند. در ایمیلی که گوگل‌پلی به این پلتفرم‌ها ارسال کرده توضیح داده شده بود که این اقدام با استناد به ماده ۱۶.۵ «توافقنامه توسعه‌دهندگان» صورت گرفته که به تحریم‌های وضع‌شده از سوی دولت آمریکا اشاره داشت.
وب‌سایت سرف شارک اواخر خرداد ماه شاخص‌های کیفیت زندگی دیجیتال در سال ۲۰۲۲ را منتشر کرد که بر اساس آن ایران از بین ۱۱۷ کشور، رتبه ۸۴ را داشت. در این گزارش اینترنت با پنج شاخص مورد بررسی قرار گرفته و میانگین رتبه ایران با توجه به مقرون‌به‌صرفه بودن، کیفیت اینترنت، زیرساخت‌های الکترونیکی، امنیت الکترونیکی و حاکمیت الکترونیکی در جهان ۸۴ و در آسیا ۲۴ بود.
در یکی از آخرین روزهای خرداد ۱۴۰۲ بود که اعلام شد وزارت ارتباطات برنامه بومی‌سازی گوشی موبایل و سیستم عامل را در دستور کار خود دارد. بر اساس آنچه زارع‌پور اعلام کرده بود، وزارتخانه‌های ارتباطات و صمت قصد دارند گوشی‌های بومی اقتصادی کمتر از ۱۰۰ دلاری تولید و عرضه کنند. وزیر ارتباطات گفته بود: «امسال چند بازیگر جدید وارد حوزه تولید تلفن همراه خواهند شد. تولید تلفن همراه داخلی جلوه دیگری خواهد داشت و بازیگران دیگری وارد این عرصه خواهند شد.»
پلتفرم استریم بازی کیک (Kick) از روز ۲۸ خرداد ماه فیلتر شد تا این پلتفرم هم مانند توییچ، که پرمخاطب‌ترین سرویس استریم بازی دنیا است، از دسترس کاربران با IP ایران خارج شود.
اواخر خرداد ماه بر اساس ماده واحده‌ای که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد صداوسیما نهاد ناظر بر پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر اعلام شد تا به این ترتیب کشمکش‌های همیشگی بر سر نحوه نظارت بر پلتفرم‌های نمایش خانگی به نقطه مشخصی برسد.
تیر:
روز جمعه، دوم تیر ماه، کاربران با اختلالات شدیدی در دسترسی به اینترنت بین‌الملل مواجه شدند. این اختلال حتی باعث شد که برخی کاربران به سایت‌ها و برنامه‌های داخلی هم دسترسی نداشته باشند. رگولاتوری علت این اختلال شدید را قطع شدن لینک‌‌های اینترنت بین‌الملل از سمت ارمنستان اعلام کرد.
بر اساس اصلاحاتی که از سوی بانک مرکزی در نظام کارمزد بانکی صورت گرفت، پذیرندگان تراکنش‌های پرداخت الکترونیک و بانک‌های صادرکننده کارت بانکی پذیرنده که کارتخوان فروشگاه به آن تعلق داشت، از چهارم تیر ماه ملزم شدند که در ازای تراکنش‌های خرید کارمزد پرداخت کنند.
پس از تعویق چندباره برگزاری بیست‌وششمین دوره نمایشگاه الکامپ سرانجام در تاریخ چهارم تیر ماه الکامپ افتتاح شد. این رویداد تا هفتم تیر ماه با حضور شرکت‌های مختلف حوزه فناوری ادامه پیدا کرد.
در جلسه روز ششم تیر ماه شورای عالی فضای مجازی ابراهیم رییسی دستور به تشکیل کارگروهی داد که موضوع کندی سرعت اینترنت و گلایه‌های مردم در این خصوص را پیگیری کنند. نمایندگانی از مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات از اعضای این کارگروه هستند که از چهاردهم تیرماه فعالیتشان را در این کارگروه آغاز کردند. این کارگروه موظف شد تا یک ماه بعد گزارشی از وضعیت اینترنت ارائه کند. هنوز اما هیچ خبری از تدوین و ارائه این گزارش اعلام نشده است.
طرح دریافت مالیات از اینفلوئنسرهایی که بیش از ۵۰۰ هزار فالوئر دارند در دست اجرا قرار گرفت و اوایل تیرماه اعلام شد که ۵۵۱ فعال مجازی دارای با این تعداد فالوئر شناسایی شده‌اند.
۹ تیر ماه ۱۴۰۲، اعلام شد که امکان ثبت نام و تمدید گذرنامه از طریق اپلیکیشن «پلیس من» فراهم شده تا متقاضیان برای درخواست دریافت یا تمدید پاسپورت دیگر نیازمند مراجعه حضوری به یکی از دفاتر پلیس +۱۰ نباشند. این امکان اما چند ساعت پس از فعال شدن روی اپلیکیشن مذکور، از کار افتاد و یک روز بعد هم از اپلیکیشن «پلیس من» حذف شد.
صبح روز یازدهم تیر ماه در محدوده فرودگاه امام خمینی شبکه اینترنت همراه قطع شد. آتش گرفتن یک حوضچه مخابراتی در محدوده فرودگاه باعث شد کاربران در مناطق رباط کریم، اسلامشهر، شهریار، نصیرشهر و... با قطعی شبکه اینترنت همراه مواجه شوند.
نیمه تیر ماه سریالی از اختلافات میان وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات ایران اتفاق افتاد. ابتدا رگولاتوری درخواست تمدید پروانه شرکت مخابرات را رد کرد و پس از آن، وزیر ارتباطات از عملکرد این شرکت انتقاد کرد. در ادامه، وزارت ارتباطات اعلام کرد تا زمانی که شرکت مخابرات به تعهداتش در زمینه توسعه شبکه و ارتقای خدمات و توسعه پروژه فیبر نوری عمل نکند، از صدور پروانه خبری نیست. نهایتاً روز بیست‌وچهارم تیرماه صدور پروانه شرکت مخابرات به حل مشکل بازنشستگان و پروژه فیبر نوری مشروط شد.
با افزایش فعالیت استارلینک در دنیا عیسی زارع‌پور اعلام کرد که اگر استارلینک به قواعد سرزمینی ایران پایبند باشد می‌تواند در کشور فعالیت کند. وزیر ارتباطات گفت: «اعلام آمادگی می‌کنیم که هر کدام از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت ماهواره‌ای مخصوصاً استارلینک که از همه جلوتر است می‌توانند در ایران سرویس دهند مشروط بر این که این الزام اتحادیه بین‌المللی مخابرات را رعایت کنند.» او در روز بیست‌ویکم تیرماه هم گفت «به دنبال فراهم‌کردن زمینه فعالیت قانونی استارلینک هستم.»
بیست‌وششم تیر ماه امسال گوشی داریا باند به‌عنوان یک گوشی ایرانی معرفی و رونمایی شد. گوشی موبایلی که البته در ادامه مشخص شد به سفارش شرکت داریا همراه و توسط یک شرکت چینی ساخته شده است. معرفی و رونمایی داریا باند پس از آن اتفاق افتاد که در اولین ماه‌های امسال وزارت ارتباطات از عزم خود برای تولید گوشی داخلی خبر داده بود.
۲۶ تیر ۱۴۰۲ گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران درباره اینترنت کشور منتشر شد. یافته‌های این گزارش حکایت از این داشت که ایران قهرمان محدودیت، اختلال و کندی اینترنت است. این گزارش از این جهت که تصویری از اختلالات، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران ارائه می‌کرد نتایجی داشت که بسیار مهم و تکان‌دهنده بود.
از روز ۲۶ تیر ۱۴۰۲ کاربران امکان دسترسی به پلتفرم نمایش فیلم و سریال «بلبل‌جان» را نداشتند. کاربران هنگام ورود به اپلیکیشن «بلبل‌جان» با مشکل مواجه شده و این برنامه برایشان اجرا نمی‌شود. طبق اعلام این پلتفرم، «بلبل‌جان» از دسترس خارج شد و تا امروز هم این وضعیت ادامه دارد.
در آخرین روزهای تیر ماه تصویری در توییتر دست‌به‌دست می‌شد که گویا تصویری از سیستم مانیتورینگ پیام‌رسان «بله» بود و اطلاعات و پیام‌های کاربران را نشان می‌داد. روز ۳۱ تیر ۱۴۰۲ پیام‌رسان «بله» تأیید کرد تصویر منتشرشده در فضای مجازی مربوط به سیستم مانیتورینگ بله است. این موضوع با خشم و اعتراض کاربران همراه شد و کارشناسان نسبت به این شیوه نظارت بر این پلتفرم ایرانی ابراز نگرانی کردند.
آخرین روز تیر ماه ۱۴۰۲ با قطع برق دیتاسنتر افرانت و از دسترس خارج شدن برخی سرویس‌ها همراه شد. معاون بازرگانی افرانت عدم پایداری برق از سوی شرکت توانیر و نبود تجهیزات پشتیبان علت بروز این مشکل اعلام شد.
در آخرین روز تیر ۱۴۰۲ سرورهای بنیاد شهید و امور ایثارگران توسط یک گروه هکری به نام «بختک» مورد حمله سایبری قرار گرفت. این گروه هکری ضمن بر عهده گرفتن مسئولیت این حمله سایبری مدعی شده که تمام سیستم‌ها، اطلاعات و بکاپ‌های ستاد مرکزی بنیاد شهید را حذف کرده است.
مرداد:
مرداد با پلمب شدن ساختمان اداری «دیجی‌کالا» به‌خاطر عدم رعایت حجاب آغاز شد. این پلمب بیش از ۱۰ روز ادامه داشت. دیجی‌کالا اولین کسب‌وکاری بود که در مردادماه به‌خاطر حجاب با محدودیت مواجه شد.
لایحه ۷۰ ماده‌ای عفاف و حجاب که دولت به مجلس ارائه کرده بود تا مورد بررسی نمایندگان قرار بگیرد در هفته اول مرداد ماه منتشر شد. ۱۰ ماده در این لایحه بر تشدید نظارت بر فعالیت‌ها در فضای مجازی تأکید داشت تا قوانینی در آستانه تصویب قرار بگیرد که محتوای فضای مجازی را از جنبه حجاب و عفاف مورد نظارت و کنترل قرار داده و برای کاربر تخطی‌کننده جریمه یا مجازات تعیین کند.
هشتم مرداد ماه بود که اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی تهران و انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی در نامهای مشترک خطاب به معاون اول رئیس جمهور با هدف ایجاد ثبات و تنظیم بازار موبایل کشور خواستار رفع ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ شدند. در این نامه اعلام شده بود که در مدتی که واردات این گوشی ممنوع بوده خسارت ناشی از ممنوعیت این گوشی‌ها برای دولت بالغ بر ۱۶۵۰ میلیارد تومان بوده است.
هشتم مرداد ماه به دنبال انتشار تصویری از کارکنان شرکت «ازکی» مجوز فعالیت این شرکت تعلیق شد. پس از تعلیق ازکی، انجمن فین‌تک با انتشار بیانیه‌ای از این اقدام انتقاد کرد. سرانجام در روز دهم مرداد ۱۴۰۲ مجوز فعالیت شرکت ازکی رفع تعلیق شد.
سومین کسب‌وکاری که در مرداد ماه با محدودیت مواجه شد «طاقچه» بود که هرچند گفته می‌شد به‌خاطر نداشتن مجوز از وزارت ارشاد از دسترس خارج شده اما در ادامه مشخص شد که مسئله حجاب علت بروز مشکل برای این پلتفرم بوده است. طاقچه هم دو روز بعد از اعمال محدودیت بار دیگر در دسترس کاربران قرار گرفت.
نهم مرداد ماه گمرک حقوق ورودی انواع گوشی‌های تلفن همراه در سال ۱۴۰۲ را که با رویه‌های تجاری، مسافری و پستی وارد کشور شده‌اند مشخص کرد. ۴ تا ۳۰ درصد تعرفه واردات انواع گوشی‌های موبایل بود. نکته مهم در این تعرفه‌گذاری افزایش تعرفه واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلاری بود که با رویه مسافری به کشور وارد می‌شوند. نکته مهم دیگر تعرفه ۱۵ درصدی فیچرفون‌هایی بود که با رویه تجاری وارد کشور شده‌اند؛ هدف از تعیین این تعرفه بالا، حمایت از تولیدات داخلی بود.
اختلال در شبکه برق مناطقی از تهران در تاریخ پانزدهم مرداد باعث خاموش شدن دیتاسنترها شد و برخی از پلتفرم‌ها و وب‌سایت‌ها را از دسترس خارج کرد. سخنگوی صنعت برق در توضیح اختلال پیش‌آمده گفت: «در اثر صاعقه، رله حفاظتی پست نیروگاه شهید رجایی عمل کرد و این مسئله موجب شد نقاط محدودی از شهر تهران برای دقایقی تحت تأثیر قرار گیرند.»
در جلسه ۱۶ مرداد ۱۴۰۲ مجلس مطابق با آنچه در برنامه هفتم توسعه آمده بود، مرکز ملی فضای مجازی عهده‌دار پالایش و تنظیم‌گری پلتفرم‌ها شد. علاوه بر این، این مرکز در همکاری با وزارت ICT مسئول تدوین برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی شد.
سریال قطعی دیتاسنترها به سازمان ثبت اسناد رسید. هفدهم مرداد ماه به دنبال آتش‌سوزی در کابل برق ورودی ساختمان شماره سه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، مرکز داده این سازمان را خاموش و ارائه خدمات الکترونیک را مختل کرد.
۲۲ مرداد ۱۴۰۲ در سرمقاله روزنامه کیهان مطلبی منتشر شد که آشکارا مصادره شدن پلتفرم‌های داخلی و استارتاپ‌ها توسط حاکمیت را مطالبه کرده بود. این مطلب با واکنش‌های تند و مخالفت‌های فراوانی مواجه شد. انجمن تجارت الکترونیک در پاسخ به این مطلب بیانیه منتشر کرد و نوشت همچنان به مسیرمان ادامه می‌دهیم. مجتبی توانگر، رییس وقت کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس، هم در نامهای نوشت: به‌جای تهدیدهای غیرمنطقی از در مصالحه با پلتفرم‌ها درآیید تا کاستی‌ها جبران شود. در ادامه، رییس وقت اتاق بازرگانی اعلام کرد: «تهدید به مصادره اموال فعالان اقتصادی به‌هیچ‌وجه به نفع کشور نیست.» حتی وزیر ارتباطات هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: «این‌ها حرف رسانه‌ها است، خیلی جدی نگیرید.»
مرداد ماه با حضور وزیر ارتباطات در مجلس برای پاسخ دادن به پرسش نماینده‌ها به پایان رسید. در این جلسه ابتدا گزارشی از وضعیت اینترنت ارائه شد که یکی از مهم‌ترین نکات آن استفاده ۶۴ درصد مردم از فیلترشکن بود.
شهریور:
عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق در مصاحبه‌ای خبر داد که یوتیوب برای بازرگانان، دانشگاهیان و فعالان اقتصادی آزاد است تا یک بار دیگر جنبه دیگری از اینترنت طبقاتی در کشور عیان شود و مورد انتقاد بسیاری از کاربران و کارشناسان قرار بگیرد.
هفته اول شهریور ماه گمرک آماری منتشر کرد که نشان می‌داد واردات موبایل به کشور در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده است. طبق این گزارش، از فروردین تا مرداد ماه ۱۴۰۲ حدود ۹۰۰ میلیون دلار صرف واردات گوشی به کشور شده بود. این در حالی بود که آمارهای مربوط به سال ۱۴۰۱ نشان می‌داد در آن سال ۲٫۸ میلیارد دلار گوشی وارد کشور شده بود.
هشتم شهریور ماه یکی از مهندسان گوگل اعلام کرد سرویس گوگل لنز برای ایرانی‌ها رفع تحریم شده است. با رفع تحریم گوگل لنز، موتور جست‌و‌جوی عکس (Image Search) هم در دسترس کاربران ایرانی قرار گرفت.
وزارت صمت در نامهای به اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی خواستار تعلیق فعالیت و نماد پلتفرم‌های دیوار و شیپور شد. این وزارتخانه با ذکر این دلیل که پلتفرم‌های شیپور و دیوار ضوابط خاص درج آگهی در سکوهای برخط را رعایت نکرده‌اند، خواستار این تعلیق شده بود. دو روز پس از انتشار این خبر معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد مشکل دیوار و شیپور حل می‌شود. در ادامه هم این تعلیق اتفاق نیفتاد.
شنبه ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ بود که خبر هک تپسی و نشت اطلاعات و داده‌های کاربران منتشر شد. میلاد منشی‌پور، مدیرعامل وقت تپسی، در توییتر خبر داد که هکرها به بخشی از اطلاعات کاربران تپسی دسترسی پیدا کرده و به‌دنبال اخاذی بوده‌اند؛ اما تپسی تصمیم گرفت با آن‌ها همکاری نکند.
پلتفرم تیک تاک تحریم خود علیه کاربران ایرانی را برداشت و از سیزدهم شهریور ماه این پلتفرم مشکل تحریم نداشت اما به‌دلیل فیلتر بودن در ایران فقط با استفاده از VPN در دسترس کاربران با IP ایران قرار گرفت.
روز سیزدهم شهریور هیئت مقررات‌زدایی اعلام کرد پلتفرم‌های عرضه دارو به مجوز سازمان غذا و دارو نیازی ندارند. این آغاز سریال اخبار و تصمیم‌گیری‌ها برای پلتفرم‌های دارویی بود. کمتر از دو هفته پس از اعلام رأی هیئت مقررات‌زدایی رسیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد: «مصوبه فروش اینترنتی دارو باطل شد.» این ماجرا در ماه‌های بعدی سال ۱۴۰۲ همچنان ادامه داشت.
تداوم فیلترینگ و وفور فروش فیلترشکن باعث شد اظهارنظرهای مختلفی درباره موضوع فروش فیلترینگ و گردش مالی در این بازار شکل بگیرد. وزیر ارتباطات اواسط شهریور ماه از مجلس خواست برای برخورد با مافیای فیلترشکن طرح تصویب کند.
در روزهای پایانی شهریور ماه تیم‌های فوتبال خارجی برای بازی با تیم‌های ایرانی در چارچوب جام باشگاه‌های آسیا باید به ایران می‌آمدند. وزیر میراث فرهنگی و گردشگری که پیش‌تر از سیم‌کارت خاص برای گردشگران دفاع می‌کرد، در آستانه ورود این تیم‌ها به ایران اعلام کرد که خبری از سیم‌کارت گردشگری نیست و بازیکنان این تیم‌ها باید «بله» و «ایتا» نصب کند.
در یکی از آخرین روزهای تابستان ۱۴۰۲ اجرای آزمایشی لایحه عفاف و حجاب به مدت سه سال توسط مجلس تصویب شد. این طرح در ۱۰ ماده به فعالیت‌های مجازی افراد نیز مربوط می‌شود.
سه‌شنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ یک گروه هکری اعلام کرد که سایت ثبت احوال کشور را هک کرده و به اطلاعات فراوانی که در این سامانه وجود داشته دسترسی پیدا کرده است. پس از هک شدن تپسی این دومین هک در ماه شهریور بود.
در نامهای خطاب به مدیرکل دفتر فناوری داده و اطلاعات و امنیت فضای مجازی وزارت صمت، تغییر محل تأمین ارز گوشی‌های تلفن همراه بالای ۶۰۰ دلار اعلام شد. در این نامه اعلام شده بود که محل تأمین ارز این گوشی‌ها صرفاً به «ارز صادراتی غیر» تغییر کرده و این تغییر برای اعمال در سامانه جامع تجارت ارسال شده است. تا پیش از این تصمیم، واردکنندگان موبایل فقط می‌توانستند با ارز حاصل از صادرات خود برای واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار استفاده کنند.
مهـر:
پاییز با از دسترس خارج شدن سایت وزارت علوم آغاز شد. ظهر روز اول مهر ماه یک گروه هکری مدعی شده بود که سایت وزارت علوم را هک کرده و ۲۰ هزار سند را در اختیار گرفته است. گروه هکری مذکوری گفته بود ۵۰۰ سرور، کامپیوتر، سایت و سامانه وزارت علوم را هک کرده و به دنبال آن، تصاویری از تغییر صفحه اول سایت وزارت علوم و ۲۰ سامانه زیرمجموعه آن نیز منتشر و این سایت از دسترس خارج شده بود. هک سامانه وزارت علوم فقط چهار روز بعد از هک شدن سایت ثبت احوال اتفاق افتاد.
کمتر از یک ماه پس از رونمایی از خانواده جدید گوشی‌های شرکت اپل، آیفون ۱۵ به ایران رسید و مورد استقبال گرم ایرانی‌ها قرار گرفت. این در حالی بود که ورود آیفون به ایران ممنوع ۱۴ به بعد به ایران ممنوع بوده و این گوشی‌ها در ایران رجیستر هم نمی‌شوند.
روز پنجم مهر ماه شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد به دلیل انجام اقدامات فنی لازم برای ارتقا و توسعه تجهیزات شبکه ناپایداری‌هایی در شبکه رخ می‌دهد. همراه با این خبر جدولی هم منتشر شد که تاریخ و زمان بروز این ناپایداری‌ها در برخی مناطق را نشان می‌داد.
سامانه اینماد که از شهریور ماه دچار مشکل و اختلالاتی شده بود سرانجام در نیمه مهر ماه مثل گذشته فعال شد و مشکلاتش رفع شد. اختلالات پیش‌آمده برای این سامانه ظاهرا متأثر از تغییراتی بود که در سامانه ایجاد و پیاده‌سازی شده بود.
مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در جلسه روز ۲۲ مهر ۱۴۰۲ جزء ۵ بند «ذ» ماده ۴۸ این لایحه را تصویب کردند که به موجب آن وزارت ارتباطات مکلف شد پلتفرم ملی توزیع کالا را راه‌اندازی کند.
در جلسه ۲۴ مهر ۱۴۰۲ مجلس، نمایندگان با تصویب بخش دیگری از برنامه هفتم توسعه مسئولیت «تدوین سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران» و «بازنگری در سند شبکه ملی اطلاعات» را به مرکز ملی فضای مجازی سپردند.
در آخرین روزهای ماه مهر اعلام شد که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اپراتورهای تلفن همراه را ملزم کرده به منظور دریافت پیامک رضایت و درخواست مشترکان را دریافت کنند.
روابط عمومی گمرک ایران اعلام کرد که از فروردین تا شهریور ماه ۱۴۰۲ حدود ۶ میلیون و ۴۳۵ هزار دستگاه گوشی موبایل به کشور وارد شده و برای واردات این تعداد گوشی موبایل یک میلیارد و ۳۴۴ میلیون و ۱۸۷ هزار دلار صرف شده است.
آبان:
گزارش فصلی رگولاتوری مربوط به بهار ۱۴۰۲ منتشر شد که بر اساس داده‌های این گزارش مشترکان اینترنت ثابت در سه ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ به میزان ۰٫۲۷ درصد کاهش پیدا کرده بود. تعداد مشترکان پهن‌باند سیار در همین مدت رشد ۸٫۱۶ درصدی داشت و از ۹۷ میلیون و ۸۳۹ هزار مشترک به بیش از ۱۰۵ میلیون مشترک رسید.
در جریان بررسی و تصویب برنامه هفتم توسعه، مجلس با هدف مصون‌سازی و کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها، صیانت و حفاظت از منافع ملی و مردم، وزارت ارتباطات را به همکاری با وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه مکلف کرد.
روز سوم آبان در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، وزارت ارتباطات از سوی مجلس موظف به تشکیل سازمان نوآوری، هوشمندسازی و امنیت شد تا گامی در جهت تقویت امنیت سایبری برداشته شود.
پس از یک مدت طولانی که از آغاز پروژه فیبر نوری در کشور می‌گذشت، سرانجام سوم آبان ماه بود که اعلام شد شرکت مخابرات با پذیرش تعهدات قانونی و شرایط عمومی موفق به دریافت پروانه UNSP شده و به پروژه فیبر نوری پیوسته است. همچنین شرکت مخابرات متعهد به ایجاد هفت میلیون پورت تا پایان سال ۱۴۰۳ شد.
در آخرین جلسه هیئت مقررات رادیویی اتحادیه بین‌المللی مخابرات شرکت اسپیس ایکس مکلف به همکاری با ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شد. شرکت اسپیس ایکس موظف شد اقدامات خود را با قواعد سرزمینی ایران منطبق کرده و برای اخذ مجوز فعالیت خود در ایران از طریق رگولاتوری این کشور اقدام کند.
روز ششم آبان دادستانی قم خبر داد دو نفر متهم به فروش فیلترشکن با رصد سازمان اطلاعات سپاه قم دستگیر شده‌اند و برایشان پرونده قضایی تشکیل شده است. معاون دادستان قم در امور فضای مجازی اعلام کرده بود این افراد گردش حسابی بالغ بر ۴۶۰ میلیارد ریالی داشته‌اند.
پس از سال‌ها ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی وزیر صمت اعلام کرد که به‌منظور رقابت‌پذیر کردن کالاهای ایرانی، با رعایت تعرفه‌های مناسب، ارائه مجوز برای واردات لوازم خانگی انجام خواهد شد.
رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، از تلاش برای همکاری با شرکت‌های مختلف برای ارائه خدمات ارتباطی بر بستر ماهواره خبر داد. او همچنین آمادگی ایران برای همکاری با شرکت اسپیس ایکس با هدف فعال‌شدن استارلینک در ایران را اعلام کرد.
پس از تکرار حملات سایبری به سامانه‌ها و پلتفرم‌های مختلف کشور، زارع‌پور اعلام کرد که حملات سایبری DOS (حمله منع خدمت) و DDOS (حمله منع خدمت توزیع‌شده) به سرویس‌های کشور در سال گذشته ۲۰ برابر شده است.
در جلسه روز ۱۶ آبان ۱۴۰۲ مجلس بود که در جریان بررسی برنامه هفتم توسعه نمایندگان مجلس موافقت کردند که سامانه رصد سبک زندگی مردم راه‌اندازی شود. موضوعی که موجب نگرانی کاربران شده و مخالفت‌هایی را به وجود آورد؛ چراکه این اعتقاد وجود داشت که با این سامانه امنیت اطلاعات و داده‌های خصوصی کاربران به خطر خواهد افتاد.
اواسط آبان ماه بود که مرکز توسعه تجارت الکترونیکی اعلام کرد که تصمیم گرفته است صدور و اعطای اینماد را برون‌سپاری کند و به این ترتیب، پرداخت‌یارها عهده‌دار ارائه نماد اعتماد الکترونیکی خواهند شد.
با تصمیم نماینده‌های مجلس کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مسئول صدور پروانه خدمات ارتباطی، خدمات فناوری اطلاعات و هوشمندسازی و سکوهای پیام‌رسان، تدوین و تصویب جداول تعرفه و تعیین حق اشتراک (آبونمان) آن‌ها در چارچوب قوانین و مقررات کشور تعیین شد.
روز شنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۲ دسترسی به اینترنت برای همه کاربران داخل ایران با قطعی کامل روبه‌رو شد. در جریان این قطعی سراسری فقط دسترسی به شبکه‌ی داخلی کشور میسر بود و فقط سرویس‌هایی که در داخل کشور میزبانی می‌شدند، در دسترس بودند. روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که به دنبال ایجاد اختلال در شبکه انتقال استان تهران از ساعت ۹:۴۵ تا ۱۰:۲۵ در ارائه ترافیک داخل و بین‌الملل اپراتورهای کشور اختلال رخ داد.
با تصویب بند ج ماده ۲۹ لایحه برنامه هفتم توسعه از سوی مجلس رانندگان تاکسی‌های اینترنتی به‌صورت خویش‌فرما تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت.
عیسی زارع‌پور در تاریخ ۳۰ آبان ۱۴۰۲ از طرف ۶۴ نماینده مجلس، سه تذکر درباره اینترنت فیبر نوری گرفت. این تذکرها به موضوع قیمت و سرعت اینترنت فیبر نوری مربوط می‌شد.
آذر:
روز پنجم آذر ماه لایحه ۷۰ ماده‌ای عفاف و حجاب که دولت نوشته بود و مجلس پس از انجام اصلاحاتی با اجرای آزمایشی آن موافقت کرد، محل بیش از ۲۰۰ ایراد از سوی شورای نگهبان قرار گرفت. ماده ۱۰، ۴۱، ۴۲ و ۴۳ این لایحه که به حوزه فناوری اطلاعات مربوط می‌شد از جمله بخش‌هایی بود که شورای نگهبان به آن ایراد گرفته بود.
جزئیات ضوابط و اصول حاکم بر اپراتورهای هوشمند حوزه سلامت الکترونیک در قالب پیش‌نویسی از سوی وزارت بهداشت به کارگروه اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه شد.
اپراتورهای تلفن همراه که مدت‌ها بود بسته‌های حجیم بلندمدت را حذف کرده و به مشترکین ارائه نمی‌دادند، طبق مصوبه روز هفتم آذر مرکز ملی رقابت ملزم به ارائه بسته‌های اینترنتی بلندمدت متنوع‌تر و با حجم بیشتر شدند.
گزارش گمرک درباره آمار واردات گوشی موبایل به کشور نشان داد از فروردین تا پایان آبان ماه ۱۴۰۲ از دو رویه مسافری و تجاری مجموعاً ۹ میلیون و ۲۶۸ هزار دستگاه گوشی به کشور وارد شده است.
داده‌های به‌دست‌آمده از محصولات و خدمات پرتکرار جمعه سیاه در تلگرام نشان داد «فیلترشکن» به لیست تخفیف‌خورده‌ها اضافه شده و دو درصد از محتوای محصولات و کالاهای پرتکرار در بلک فرایدی به فیلترشکن مربوط می‌شود.
یافته‌های یک شرکت امنیت سایبری بین‌المللی به نام Zimperium نشان داد همراه‌بانک‌های سپه، ملت، تجارت، شهر، ملی، پاسارگاد و بلو که روی گوشی اندرویدی کاربران نصب شده بودند، ممکن است آلوده به یک بدافزار امنیتی باشند.
سیزدهم آذر ماه اخباری درباره بازداشت فرهاد مرادی، مدیرعامل پیام‌رسان سروش‌پلاس، به اتهام ایجاد بستری برای انتشار محتوای غیراخلاقی منتشر شد. روابط عمومی سروش‌پلاس اما با انتشار بیانیه‌ای این موضوع را تکذیب کرد و نوشت: «دیروز (۱۲ آذرماه) مدیرعامل سروش‌پلاس جهت پاره‌ای از توضیحات در مورد موضوع پالایش محتوای پیام‌رسان در دادسرای ارشاد حاضر شد.»
روز سه‌شنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۲ در نشست خبری هفتگی سخنگوی قوه قضائیه اعلام شد که برای مدیران دو پلتفرم توزیع و فروش آنلاین دارو، به اتهام فروش داروی قاچاق، قرار جلب دادرسی صادر شده است.
لایحه «موافقت‌نامه همکاری در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه» که در جلسه ۱۴۰۱/۲/۲۵ هیئت وزیران به تصویب رسیده بود، به مجلس ارسال شد و نمایندگان در کمیسیون امنیت ملی درجلسه روز ۱۴ آذر ماه این لایحه را بررسی کردند.
پلیس فتا از آنتی ویروس موبایلی بومی به نام «فارز» رونمایی کرد و از شورای عالی فضای مجازی خواست استفاده از آن را اجباری کند.
روز ۲۱ آذر ۱۴۰۲ معاون اول رییس‌جمهور در بخشنامه مصوبه هیئت‌وزیران، مجوز واردات لوازم و تجهیزات برقی و گاز‌سوز (لوازم خانگی) با استاندارد و بر‌چسب انرژی فقط با دو رتبه‌ی برتر انرژی را ابلاغ کرد.
کشمکش‌ها بر سر موضوع عرضه آنلاین دارو همچنان ادامه داشت تا اینکه اواخر آذر ماه کمیسیون اصل نود مجلس به وزارت بهداشت یک ماه مهلت داد که دستورالعمل عرضه آنلاین دارو را تدوین کند.
یکی از بزرگ‌ترین حملات سایبری به کشور در تاریخ ۲۷ آذر ۱۴۰۲ اتفاق افتاد. این حمله به شبکه سوخت‌رسانی کشور انجام شد و در نتیجه آن، تعدادی از جایگاه‌های سوخت کشور غیرفعال شدند خبرگزاری الجزیره نوشت نوشت این اختلال نتیجه حمله سایبری یک گروه هکری اسرائیلی رخ داده است.
دوشنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۲ اعلام شد که با پذیرش قوانین سرزمینی ایران، اپراتور خدمات اینترنت ماهواره‌ای یاه‌کلیک (YahClick) در کشور اینترنت ماهواره‌ای ارائه خواهد کرد.
سایت فارسی ساز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد این وب‌سایت به‌طور کامل فیلتر شده و دسترسی دست‌اندرکارانش به فایل‌های سایت مسدود شده است.
روز چهارشنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۲ نتایج دوره جدید سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران اعلام شد و به این ترتیب، این سازمان اعضای جدید هیئت مدیره خود را شناخت.
دی:
زمستان با نامه اپراتورها به رییس‌جمهور برای افزایش دو برابری تعرفه بسته‌های اینترنتی آغاز شد. موضوع گران کردن اینترنت در روزهای بعد هم ادامه پیدا کرد و در نهایت به گران شدن اینترنت ثابت و سیار منجر شد.
روز چهارم دی ماه شرکت مخابرات ایران اعلام کرد که به‌دلیل نوسان برق در یکی از دیتاسنترها اینترنت مخابرات برای برخی کاربران در تهران دچار اختلال شد.
سخنگوی دولت اعلام کرد که وزارت ارتباطات دو مرتبه از کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه درخواست کرده فیلتر گوگل‌پلی را بردارد اما این کارگروه هر دو مرتبه این درخواست را رد کرده است.
پنجم دی ماه بود که رییس رگولاتوری اعلام کرد هر گونه افزایش تعرفه منوط به افزایش کیفیت است. او همچنین توضیح داد که شروط و شاخص‌های کیفی ارتقای شبکه سخت‌گیرانه است و اپراتورها باید آن‌ها را رعایت کنند. در ادامه هم وزیر ارتباطات اعلام کرد افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه‌ها قابل پذیرش نیست.
پس از چند هفته حرف و حدیث درباره افزایش تعرفه اینترنت، با موافقت وزارت ارتباطات و تعهد اپراتورها مبنی بر افزایش کیفیت بسته‌های اینترنتی، بعد از ۶ سال اینترنت سیار و ثابت مجوز افزایش قیمت ۳۴ درصدی دریافت کرد.
روز یک‌شنبه ۱۰ دی ۱۴۰۲ پلتفرم اسنپ‌فود هک شد و با هک شدن بخشی از اطلاعات کاربران اسنپ‌فود، این شرکت در بیانیه‌ای با پذیرش مسئولیت این اتفاق، از تلاش پلیس برای شناسایی و رفع منبع آلودگی خبر داد.
بانک مرکزی دستورالعمل جدیدی را برای فعالان عرصه لندتک صادر کرد که گفته می‌شد با این دستورالعمل دامنه فعالیتشان تنگ‌تر می‌شود. بلاغ ضوابط بانک مرکزی برای لندتک‌ها و ممنوعیت گرفتن کارمزد از مشتری، باعث نگرانی فعالان و کسب‌وکارهای این صنعت شده بود.
کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای مرکز ملی فضای مجازی، سرانجام سند تنظیم روابط حوزه مصادیق محتوای مجرمانه را در تاریخ ۱۹ دی ۱۴۰۲ تصویب کرد.
انجمن تجارت الکترونیک تهران که تابستان ۱۴۰۲ اولین گزارش درباره وضعیت اینترنت کشور را منتشر کرده بود، در تاریخ بیست‌وپنجم دی ماه دومین گزارش درباره کیفیت اینترنت ایران را منتشر کرد. این گزارش وضعیت اینترنت کشور را خطرناک خوانده و اعلام کرده بود مشکلات و اختلالات شبکه، وضعیتی تجویزی و خودخواسته است.
پس از حملات سایبری متعدد و نشت گسترده اطلاعات کاربران، در یکی از آخرین روزهای دی ماه مرکز ملی فضای مجازی دستورالعمل اجرایی حفاظت از حریم خصوصی کاربران را ابلاغ کرد. متن کامل این سند هم اول بهمن ماه منتشر شد.
بهمن:
روز اول بهمن ماه اینترنت کشور دچار اختلال شد. شرکت ارتباطات زیرساخت قطعی فیبر نوری ورودی به کشور در گرجستان را دلیل این اختلال دانست. اختلال به‌وجودآمده در شبکه اینترنت کشور دیتاسنترهای مختلف را با مشکل مواجه کرده بود.
نتایج آخرین نظرسنجی ایسپا نشان داد ۴۶.۵ درصد مردم از «اینستاگرام»، ۳۵.۳ درصد از «واتس‌اپ» و ۳۴.۶ درصد آن‌ها از «تلگرام» استفاده می‌کنند. همچنین فقط ۸.۷ درصد مردم از «بله» از پیام‌رسان «بله»، به‌عنوان محبوبترین پیام‌رسان ایرانی، استفاده می‌کنند.
در جلسه سوم بهمن ماه شورای عالی فضای مجازی تصویب شد که تولیدکنندگان محتوا از درآمد فروش ترافیک سهم خواهند برد.
هشتم بهمن ماه سه ماهواره ایرانی به نامهای «مهدا»، «کیهان۲» و «هاتف۱» برای نخستین‌بار به‌طور همزمان به فضا پرتاب شدند و در مدار ۴۵۰ کیلومتری قرار گرفتند. این موضوع برای صنعت فضایی کشور یک رکورد جدید محسوب می‌شود.
در یکی از بندهای لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ دولت مکلف شده است که «اعتبارات سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران را معادل دویست و چهل هزار میلیارد ریال در جداول بخش دوم بودجه ارائه نماید.» هرچند انتظار می‌رفت مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه با تصویب این بند مخالفت کند اما در جلسه روز هفتم بهمن ماه مجلس با این بودجه موافقت کرد.
روز هشتم بهمن ماه کورش‌کمپانی که با وعده آیفون ۲۰ میلیون تومانی از مردم پول می‌گرفت پلمب شد. ادعا می‌شد که شکایت مال‌باخته‌های این شرکت کلاهبرداری دلیل پلمب بوده است و عده‌ای هم معتقد بودند به دلیل عدم رعایت حجاب این این شرکت پلمب شده است. در نهایت، این شرکت یک روز پس از پلمب، فک پلمب شد.
در نامهای که روز نهم بهمن ماه تصویر آن منتشر شد شورای رقابت در نامهای به اتحادیه لوازم خانگی، فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای سرای ایرانی و شهر لوازم خانگی و اعطای وام بانکی به آن‌ها را موجب اخلال در رقابت در بازار لوازم خانگی دانسته بود.
روز چهاردهم بهمن ماه مدیرکل پایش، ممیزی و نظارت سازمان فناوری اطلاعات اعلام کرد: «در راستای ایجاد اشتغال به کلیه کسب‌وکارهای فعال، که بر بستر سکوهای مشمول آیین‌نامه «حمایت از سکوها و کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال» که اقدام به فروش کالا، خدمات و یا فعالیت اقتصادی می‌کنند، تسهیلات ارائه خواهد شد.»
در نیمه بهمن ماه اعلام شد بخشی از سهام تپسی که در مجموع ۴۱.۳۸ درصد از کل سهام این شرکت را تشکیل می‌دهد، امروز (پانزدهم بهمن ماه) به فروش رسیده است. یک روز بعد هم مشخص شد خریدار سهام تپسی شرکت گلرنگ بوده است.
روز شانزدهم بهمن ماه سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی اعلام کرد گزینه «عجله دارم» در تاکسی‌های اینترنتی مصداق بارز گران‌فروشی است و باید حذف شود. یک روز بعد نماینده‌ای از وزارت اقتصاد گفت «عجله دارم» تخلف نیست و در تاکسی‌های اینترنتی باقی می‌ماند. این آغاز درگیری‌ها بین تاکسی‌های اینترنتی و سازمان تعزیرات بود که تا یک ماه بعد هم ادامه پیدا کرد.
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد که با حضور اینفلوئنسرهای خارجی در ایران قصد دارند برای تولید محتوای گردشگری کشور قدم بردارند. این اینفلوئنسرها برای هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران ۲۳ تا ۲۶ بهمن ۱۴۰۲ به ایران آمدند.
وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد مشاوران املاک از ۲۱ بهمن ۱۴۰۲ باید قراردادهای اجاره را در سامانه خودنویس ثبت کنند. این قراردادها پیش از این در سامانه ایران املاک ثبت می‌شد که سامانه خودنویس در نهایت جایگزین آن شد.
پنج‌شنبه، نوزدهم بهمن ماه، قوه قضاییه اعلام کرد که دادستانی عمومی و انقلاب تهران به‌دلیل انتشار تصاویر توهین‌آمیز به مقدسات از برخی محصولات ارائه‌شده در دیجی‌کالا، علیه این وب‌سایت اعلام جرم کرده است. علاوه بر این، روز ۲۱ بهمن تصاویری از محوطه بیرونی ساختمان دیجی‌کالا منتشر شد که نشان می‌داد شعارهایی درباره این ماجرا روی دیوار ساختمان این شرکت نوشته شده بود.
وب‌سایت مجلس و خبرگزاری «خانه ملت» از صبح روز ۲۴ بهمن هک شد و دسترسی به آن ممکن نبود. یک گروه هکری مدعی شد که بیش از ۶۰۰ سرور مجلس شورای اسلامی را از دسترس خارج کرده است.
ساختمان کوروش‌کمپانی تخلیه شد و مالک این شرکت که آیفون‌های ۲۰ میلیون تومانی می‌فروخت از کشور فرار کرد تا کسانی که از این شرکت آیفون پیش‌خرید کرده بودند مالباخته شوند. به دنبال این اتفاق، مالباختگان کوروش کمپانی از شماری از سلبریتی‌هایی که این شرکت را تبلیغ کرده بودند، شکایت کردند. اول اسفند ماه وزارت صمت اعلام کرد کوروش کمپانی مجوز پیش‌فروش نداشته است.
اسفند:
اوایل اسفند ماه بود که گروه هکری عدالت علی اعلام کرد به سامانه مدیریت پرونده‌های قوه قضاییه نفوذ کرده و به میلیون‌ها پرونده دست یافته است. چند ساعت پس از اعلام این خبر، سایتی راه‌اندازی شد و در دسترس قرار گرفت که اطلاعات سرقت‌شده در این حمله سایبری روی آن منتشر شد و پرونده‌هایی از نوع پرونده‌های عادی، محرمانه و فوق محرمانه در دسترس عموم قرار گرفت.
اسپانسر باشگاه استقلال یک شرکت فروش گوشی موبایل است که گوشی‌های ارزان‌قیمت پیش‌فروش می‌کند؛ این موضوع باعث نگرانی از تکرار اتفاق کوروش کمپانی شده بود و انجمن واردکنندگان در نامهای به این باشگاه نسبت به این موضوع هشدار داد. ۱۵ اسفند ماه هم خبر رسید که اینماد اسپانسر باشگاه استقلال تعلیق شد.
اول اسفند ماه رییس سازمان هواپیمایی اعلام کرد گروه نرم‌افزاری آپ، چارتر ۷۲۴ و موج زمزم به‌دلیل تخلف گران‌فروشی تا اطلاع ثانوی اجازه‌ی فروش بلیت هواپیما را ندارند.
اوایل اسفندماه موضوع ممنوعیت استفاده از فیلترشکن (پالایش‌شکن) مگر با داشتن مجوز قانونی بحث داغ رسانه‌ها و مردم شده بود. موضوعی که در ادامه توسط رییس شورای عالی فضای مجازی تکذیب شد و او گفت منظور از این ممنوعیت برای دستگاه‌های دولتی بوده است، نه عموم مردم.
گمرک ایران میزان واردات گوشی موبایل به کشور از فروردین تا بهمن ماه ۱۴۰۲ را اعلام کرد. بر اساس این گزارش، در این مدت ۱۳ میلیون و ۱۵۷ هزار دستگاه گوشی تلفن همراه وارد کشور شده بود که ارزش مالی آن‌ها ۲ میلیارد و ۸۳۷ میلیون دلار اعلام شده است.
نهم اسفندماه گروه هکری «بختک» وب‌سایت بنیاد مستضعفان را هک کرد. این گروه هکری پیش از این وب‌سایت بنیاد شهید را هم هک کرده بود.
طرح اتصال متقابل پیام‌رسان‌های ایرانی که از اردیبهشت امسال آغاز شده بود، اسفند ماه امسال به مرحله جدیدی رسید و در نیمه اسفند ماه پنجمین پیام‌رسان یعنی سروش‌پلاس به این طرح پیوست.
نیمه اسفندماه ماجرای حذف گزینه «عجله دارم» جدی‌تر شد و رییس سازمان تعزیرات از اسنپ و تپسی خواست گزینه عجله دارم را جمع کنند، در غیر این صورت برایشان پرونده قضایی تشکیل خواهد شد. روز هفدهم اسفند اسنپ عجله دارم را حذف کرد و بیستم اسفندماه تپسی هم این گزینه را برداشت.
گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت اجتماعی و فرهنگی کشور در پاییز ۱۴۰۲ رشد ناچیز مشترکان اینترنت ثابت در طول ۶ سال گذشته را نشان داد. بر اساس این گزارش، تعداد مشترکان اینترنت ثابت از حدود ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار در سال ۹۶ به حدود ۱۱ میلیون در پاییز امسال رسیده است.
نوزدهم و بیستم اسفند ماه به دلیل بروز مشکلات فنی بازار فرابورس مختل شد و معاملات انجام نشد. این اختلال روز ۲۱ اسفند رفع شد.
روز بیستم اسفند ماه کاربران برای حدود یک ساعت با اختلال شدید در اسنپ و تپسی مواجه شدند. طبق اعلام اسنپ بروز مشکل از سمت یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت باعث پیش آمدن این مشکل شده بود.
در آستانه نوروز هشت سایت فروش بلیط هواپیما که فعالیتشان غیرمجاز است معرفی شدند. www.780bilit.ir، www.flytooday.ir، www.Hamanseir724.ir، www.flayday.ir، www.golgasht.net، www.aniticket24.ir، www.anilparvaz.com و www.sepidcharter.co وب‌سایت‌هایی بودند که به گفته سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور به دادستانی معرفی شده‌اند تا با آن‌ها برخورد شود.
اواخر اسفند ماه بود که دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد سکوهای فیلترشده با ابزارهای فنی طبق قوانین کشور ارائه می‌شوند. کمتر از یک ماه قبل هم اعلام شده بود که پلتفرم‌های فیلترشده در قالب «پوسته حاکمیت‌پذیر» ارائه خواهند شد تا طبق قوانین کشور فعالیت کنند و مسئله فیلترینگ را هم نداشته باشند. در آخرین روزهای سال ۱۴۰۲ دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت این ابزارها در حال تست هستند و به‌زودی در اختیار مردم قرار می‌گیرند.
نظرات