محدودیت‌های زنان در حوزه اقتصاد دیجیتال/ چه راه‌کارهایی برای رفع محدودیت زنان در این حوزه وجود دارد؟

به گزارش تجارت‌نیوز، در حاشیه برگزاری سومین روز از نمایشگاه الکامپ، گفت‌وگو‌هایی در حوزه‌های مختلف انجام شد. یکی از حوزه‌های مورد بحث روز سوم نمایشگاه، حوزه زنان بود. در یکی از این گفت‌وگو‌ها، به حضور زنان در اقتصاد دیجیتال، فعال‌سازی ظرفیت‌های زنان برای توسعه اقتصاد دیجیتال و همین‌طور ابتکارات جنسیتی توسعه اقتصاد دیجیتال  پرداخته شد. در این پنل، جمعی از اساتید دانشگاه و مالکان کسب‌وکار حضور داشتند.

طبق آمار منتشر شده در ماه می سال 2024 فقط 27.6 درصد از زنان  در حوزه اقتصاد دیجیتال فعالیت می‌کنند. کوثر یوسفی، دانشیار اقتصاد مؤسسه نیاوران و دانشگاه شریف، در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود پیش‌بینی‌هایی که شده بود، فناوری نتوانست نقش خود را  در مشارکت اقتصادی زنان به خوبی ایفا کند؟ اظهار کرد: این روند اقتصادی که از آغاز تاریخ بشریت تا امروز وجود داشته، نشان می‌دهد که ابتدا مردان  عهده‌دار کارهای کشاورزی و تأمین نیازهای خانواده بودند و زنان به عنوان نیرویی با مزیت نسبی شناخته می‌شدند. پس از انقلاب صنعتی، این روند ادامه یافت و بخش صنعتی به تدریج تکامل یافت و بخش خدمات وارد اقتصاد شد. این واقعیت موجب شکوفایی و فرصت‌های جدید برای زنان شد. دلیل این اتفاق، زمانبندی منعطف در بخش خدمات است. با ظهور بخش خدمات، امکان فعالیت و حضور در این عرصه برای زنان افزایش یافته است. البته بخش ITN  در 30 سال اخیر رواج یافته است.

اما (Global Gender Report) نشان می‌دهد که تنها حدود ۲ درصد از فارغ‌التحصیلان در حوزه ICT زنان بوده و این در حالی است که این عدد برای مردان حدود ۶ درصد است. این نشان می‌دهد که زنان هنوز علاقه زیادی به تحصیل در این حوزه ندارند. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند بافت رشته ICT باشد که امید است  زنان نیز در آینده بتوانند در این حوزه رشد و پیشرفت کنند.

توسعه اقتصادی منجر به پر شدن شکاف‌های جنسیتی می‌شود؟

کوثر یوسفی، درباره تأثیر توسعه اقتصادی بر کاهش شکاف جنسیتی عنوان کرد: جواب این پرسش، خیر است. چراکه آمار‌ها حاکی از آن است که در کشور‌های توسعه یافته‌ی خلیج فارس، همچنان شکاف جنسیتی وجود دارد. توسعه یافندگی به معنای افزایش مشارکت زنان در این حوزه نیست.  شکاف جنسیتی به معنای  تفاوت در فرصت‌هاست. توسعه اقتصادی به تنهایی این شکاف را کاهش نمی‌دهد بلکه باید علاوه بر توسعه اقتصادی، در عرصه‌های دیگر هم برای ایجاد فرصت شکوفایی زنان تلاش شود.

لیلا فلاحتی، عضو هیئت مدیره گروه مطالعات زنان موسسه مطالعات فرهنگی و اسلامی وزارت علوم، با  اشاره به آمار‌های مجمع جهانی اقتصاد درباره حضور زنان در  ین عرصه توضیح داد: شکاف جنسیتی در مشارکت زنان در اقتصاد  به 48 درصد رسیده است. این گزارش بیان می‌کند که برای رسیدن به برابری جنسیتی در این زمینه حداقل 131 سال زمان نیاز است. وضعیت زنان در حوزه اقتصاد دیجیتال نگران‌کننده است؛ زیرا تنها 58 درصد زنان قادر به دسترسی به این حوزه هستند درحالی که این رقم برای مردان 68 درصد است.

این استاد دانشگاه، درباره مالکیت و دسترسی به امکانات دیجیتال و همین‌طور شکاف جنسیتی تصریح کرد: مالکیت و دسترسی به امکانات دیجیتال، از جمله کامپیوتر و دسترسی به اینترنت، نقش مهمی در حضور زنان در اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کند ولی در این مورد بین زنان و مردان نابرابری وجود دارد.  این نابرابری از دوران کودکی شروع می‌شود و به شکاف دیجیتال و نابرابری در دسترسی زنان به تکنولوژی و فرصت‌ها  در بزرگسالی منتهی می‌شود. این شکاف جنسیتی نقش مهمی در کم‌تر بودن حضور زنان در حوزه‌های فنی و مهندسی دارد. در بحث آموزش هم شکاف جنسیتی وجود دارد چراکه در کودکی هم مردان را دارای هوش فناورانه می‌دانند ولی زنان را به سمت حوزه‌های دیگر سوق می‌دهند. برنامه‌های درسی باید انگیزه‌هایی برای کارآفرینی، اقتصاد و نوآوری برای هر دو جنس ایجاد کنند.

عواملی که مدیران کسب‌وکار در آن نقشی ندارند

نیما نامداری، مدیرعامل کارنامه، درباره چالش‌هایی که مالکان کسب‌وکار در آن تأثیری ندارند عنوان کرد: مدیران کسب‌وکار در بسیاری عوامل نظیر تعداد فارغ‌التحصیلان حوزه‌های تکنولوژی، محدودیت‌های فضای کار این حوزه برای زنان، انگیزه مهاجرت فارغ‌التحصیلان تأثیری ندارند. به همین دلیل در بسیاری از موقعیت‌های شغلی، تعداد رزومه‌های کمی ارسال می‌شود.

نامداری با اشاره به موانع زنان در حوزه کسب‌وکار توضیح داد: تبعیض در کار خانگی برای زنان،  کم بودن قدرت چانه‌زنی و مسئله امنیت زنان از جمله موانع زنان در حوزه کسب‌وکار هستند.

وی در ادامه با اشاره به تبعیض در کار خانگی برای زنان افزود: زنان به دلایل وظایفی که در خانواده دارند، چند برابر مردان فعالیت می‌کنند. این امر سبب شده تا زنان وقت کافی برای شبکه‌سازی، بهبود عملکرد شخصی و یادگیری نداشته باشند.  زنان در جامعه باید با مردانی رقابت کنند که محدودیت‌های کمتری دارند. این وضعیت برای زنان منصفانه نیست.

همچنین او درباره قدرت چانه‌‌زنی زنان اظهار کرد: زنان در حوزه کسب‌وکار، قدرت چانه‌زنی کمتری برای اخذ امتیاز نسبت به مردان  دارند. چون زنان برای پیدا کردن کار و اخذ امتیاز محدودیت دارند و به راحتی جایگزین می‌شوند.

سازوکار‌هایی برای رفع تبعیض جنسیتی علیه زنان

در ابن نشست، یکی از موضوعاتی که مورد بحث قرار گرفت، سازو‌کار‌هایی برای رفع تبعیض جنسیتی علیه زنان بود.

مدیرعامل کارنامه با اشاره به سازوکار‌های لازم جهت رفع تبعیض جنسیتی تصریح کرد: برای رفع تبعیض جنسیتی علیه زنان، زنان باید درباره حق و حقوقی که دارند، آموزش ببینند تا از حق و حقوق خود آگاه شوند. همچنین تلاش برای جلوگیری از به حاشیه رانده شدن زنان هم از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی دیگر مشکلات زنان، قوانین است. بعضی از قوانین هم در گسترش تبعیض جنسیتی نقش دارد.

کوثر یوسفی هم با اشاره به این موضوع ادامه داد: فعالیت زنان و ایجاد فرصت برای مشارکت زنان در اقتصاد، مستلزم ایجاد سازوکارهایی توسط دولت است. بخش خصوصی توانایی تغییر قوانین را ندارد و فقط دولت باید در راستای تغییر قوانین اقدام کند.

در این گفت‌وگو، شاهین طبری، بنیان‌گذار و رئیس هیات مدیره چارگون هم حضور داشت. او درباره تجربه خود در حوزه کسب‌وکار توضیح داد که در این شرکت 55 درصد نیروی انسانی خانم‌ها هستند و 43 درصد اعضای کلیدی این کسب‌وکار  را زنان تشکیل می‌دهند.

این مالک کسب‌وکار معتقد است که یک سقف شیشه‌ای برای زنان ایجاد شده تا در آن سطحی که هستند و به آنها تحمیل شده باقی بمانند.

براساس این گزارش، دلایل مختلفی برای محدودیت فعالیت زنان در حوزه‌های فناوری، اقتصادی و ... وجود دارد. این محدودیت‌ها، ریشه در باور، فرهنگ موجود در جامعه، آموزش، قوانین و ساز‌وکار‌های موجود در جامعه دارد. از طرفی عدم آگاهی زنان از حق و حقوق خود، داشتن وظایف بیشتر در جامعه و ... بر وضعیت همکاری و مشارکت زنان در جامعه تأثیر‌گذار بوده است. دولت باید برای رفع موانع و تبعیض‌های موجود در جامعه برای حضور زنان، قوانین و ساز‌وکارهایی را وضع کند.

اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.