حامد اناری 
«تجارت‌نیوز» از نشست چای و چالش انجمن فین‌تک با حضور فعالان این حوزه گزارش می‌دهد:
فین‌تک بحران‌زده؛ از ضرورت وجود یک رگولاتور جدید تا یک هشدار اساسی
سیستم‌های بانکی تا ابد متمرکز باقی نمی‌مانند؛ بانک مرکزی کنترل‌گر و ریسک‌گریز است
فناوری‌های مالی یا فین‌تک گرچه خود از شاخه‌های کسب‌وکارها شناخته می‌شوند اما برای توانمندسازی کسب‌وکارهای دیگر نیز به کار گرفته می‌شوند. خدمات فین‌تک هفت یا هشت سال است که در ایران رواج یافته‌اند اما هنوز با چالش‌های جدی مواجه هستند.
فین‌تک (فناوری مالی) به معنای استفاده از فناوری برای بهبود یا اتوماسیون خدمات مالی است. به بیان ساده‌تر، فین‌تک به نوآوری‌های دیجیتالی اشاره دارد که فرآیندهای مالی مانند پرداخت‌ها، وام‌دهی، مدیریت دارایی و حتی بیمه را آسان‌تر و کارآمدتر می‌کنند. این فناوری‌ها معمولاً از هوش مصنوعی، بلاک‌چین، داده‌های بزرگ و یادگیری ماشینی برای بهینه‌سازی سرویس‌های مالی استفاده می‌کنند.
به عنوان مثال، اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی مانند پی‌پال یا اسنپ‌پی امکان پرداخت سریع و آسان را فراهم می‌کنند. یا شرکت‌هایی مختلف با ارائه خدمات بانکی دیجیتالی، تجربه‌ای بی‌واسطه و بدون نیاز به شعبه‌های فیزیکی به کاربران ارائه می‌دهند. بلاک‌چین نیز به عنوان پایه‌ای برای ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین استفاده می‌شود که در آن معاملات مالی به‌طور امن و غیرمتمرکز انجام می‌گیرد. این فناوری‌ها در مجموع به تسهیل، امنیت و دسترسی بیشتر خدمات مالی کمک می‌کنند.
فین‌تک موجب تسهیل امور پرداختی و مالی می‌شود و وجود ان‌ها چیزی مانند یک ضرورت است. کافی‌ست به زندگی بدون این فناوری نگاه کنید تا متوجه حجم انبوه صرفه‌جویی در وقت و انرژی‌مان، که به‌واسطه این فناوری‌ها می‌شود برسید. حال در کشور ما با اکوسیستمی روبه‌رو هستیم که از امراض و بیماری‌های مختلفی رنج می‌برد. رفع این معضلات با روش‌های فردی و جمعی ممکن است. از این رو در نشستی که به میزبانی انجمن فین‌تک در تاریخ جمعه ۶ مهر در محل گاردن‌لانژ برگزار شد، فعالان این حوزه و با حضور اصحاب رسانه به چالش‌های جدی اکوسیستم فین‌تک کشور پرداختند.
دنیا منظر رشد ما باقی نمی‌ماند
با قوانین موجود امکان نوآوری محدود است
اول از همه محمد‌مهدی فاطمیان، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک با اشاره به فشاری که از سوی نهادهای رگولاتوری به فعالان این حوزه وارد می‌آید گفت: «ما شاهد این هستیم که نهادهای رگولاتوری مثل بانک مرکزی و بیمه مرکزی، سازمان بورس و غیره همگی دست به دست هم داده‌اند تا فناوری‌های مالی پا نگیرند. با قوانین موجود نوآوری محدود است. مگر اینکه با رانت تغییراتی اتفاق بیافتد. دنیا منتظر رشد ما باقی نمی‌ماند و ما باید برای مطالبه‌گری گوشا باشیم. رساندن صدای این اکوسیستم به رگولاتور وظیفه ماست. باید انتقادات را در نظر گرفت اما نباید دست از کار کشیدن کشید.»
یک شهدار جدی؛ سیستم بانکی تا ابد متمرکز باقی نمی‌ماند
در ادامه نوید رجایی‌پور، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک در ادامه صحبت‌های قبلی به بخش دیگری از این چالش‌های جدی پرداخت. وی در این مورد گفت: « ما انتظار داریم نفاق ملی در حوزه فناوری‌های مالی هم ایجاد شود. فضا را باید برای جوانان فراهم کرد. باید این بستر را هم در بخشی که نیاز به توسعه دارد چه در حوزه دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال فراهم نمود. امروز فرصت آن وجود دارد با در نظر گرفتن تمام انتقادات، پایه‌هایی برای رشد گذاشته شود. باید حداقل این صدا را به گوش افراد رگولاتور رساند. صحبت‌های ما باید در تصمیم‌گیری‌ها اعمال شود.»
نوید رجایی‌پور در تکمیل صحبت‌های خود گفت: «باید یک مقدار رک‌تر هم انتقاد کرد و هم مطالبه کرد. ما باید خودمان برای شکل دادن به این مسیر تلاش کنیم. موضوع جدید به فهم جدید احتیاج دارد و اتفاقات جدید لازم دارد. پافشاری ما و پوست‌اندازی آن‌ها به این پروسه شکل داده است. ما دوست داریم که این فضا پایدار باشد. هشدار جدی ما به رگولاتور این است که فکر نکند تا ابد سیستم بانکی متمرکز باقی می‌ماند. در آینده‌ای نزدیک مجبور خواهید شد با افراد دیگری خارج از این کشور مذاکره کنید.»
رمزپول؛ ورود بانک مرکزی به حوزه رمزارزها در تعریف مشکل دارد
آخرین فرصت برای اصلاح مسیر غلط چیست؟
امیرحسین راد، مدیرعامل صرافی نوبیتکس در صحبت خود گفت: «واقعیت این است که قوانین طوری نیست که ماهیت را به طور خاص تعریف کرده باشد. این یک چالش جدی است که صرفا یک کلمه به اسم رمزپول در قانون جدید بانک مرکزی آمده است و بر اساس همین قانون بانک مرکزی قصد دارد در تمام حوزه مربوطه وارد شود. این مایه نگرانی است.»
وی افزود: «رمزپول اشاره به پول دارد در صورتی که بسیاری از رمزدارایی‌ها در دسته کالا جای می‌گیرند یا حتی اوراق بهادار. ما نمی‌توانیم تحت عنوان رمزپول این امکان را به بانک مرکزی بدهیم. این منشا مشکلاتی در آینده می‌شود. نکته دوم این است که اساسا بانک مرکزی نهادی ریسک‌گریز است. محافظه‌کار است و در جایی که ورود می‌کند با رویکرد کنترل‌گری عمل می‌کند. ورود بانک مرکزی به حوزه رمزدارایی‌ها باعث بروز مشکلات می‌شود و تا به حال بیشتر صحبت از محدودیت بوده نه صحبت از افتتاح یک فضای نو.»
راد در تکمیل بحث خود گفت: «بحث بعدی این است که تنظیم‌گر خوب تنظیم‌گری‌ست کا هدفش بهبود شرایط و بهینه‌کردن شرایط برای طرفین است. این شکلی رقابت ایجاد می‌شود. اما رویکرد بانک مرکزی ما با شرکت‌هایی مواجه‌ایم که بخش عمده‌ای از سهام‌شون متعلق به بانک مرکزی‌آیه. این در نهایت به نفع مصرف‌کننده تمام نخواهد شد. نمی‌شود به یک کلمه رمزپول تکیه کرد. این قانون در مجلس گذشته وضع و تصویب شده. حالا فقط می‌توان روی اجرای این قانون تمرکز کرد. نباید به راه‌حل‌های جدید فکر کرد و این تنها فرصت ماست.»
مشکل عدم شناخت است
رگولاتور مدل‌های درآمدی لندتک را نمی‌شناسد
علیرضا هوشمند، عضو علی‌البدل دوم هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک در صحبت خود به بحران جدی کل این تاکوسیستم اشاره داشت و در ادامه به مسائل مربوط به لندتک پرداخت. وی در این مورد گفت: «قبلا کار کردن توی این فضا مشکل بود. دادستانی ورود می‌کرد. بانک مرکزی ورود می‌کرد. حالا شرایط تغییر کرده است و ما موفق شده‌ایم این تغییرات را انجام دهیم. از سال ۹۶ به این طرف فقط پرداخت‌یار ها مجوز دریافت کرده‌اند و سایر کسب‌وکارها هنوز نتوانسته‌اند به طور رسمی هویت پیدا کنند. با فشار فقط تحت نظارت فعالیت می‌کنند که البته می‌تواند نکته بدی باشد. الان مسئله دیگر اینجاست که در جلسات از روش‌های از پیش‌موجود استفاده می‌کند. بانک مرکزی رویکرد مخصوص با خود را دارد. در حوزه لندتک علی‌رغم دستاورد‌هایی که بدست آمده است مثل افزایش عدالت اجتماعی در دسترسی به خدمات لندتکی در مناطق محروم اما باز هم در ۱۴۰۱ آمار پایگاه رفاه ایرانیان تنها ۱۵ درصد تهرانی‌ها موفق به دریافت وام شده بودند.» هر چند که تحلیل نتیجه‌گیری این آمار نیازمند به بررسی‌های بیشتر و قطعا داده‌های بیشتر است اما نکته واضح در این میان نبود بستری مناسب برای توسعه این اکوسیستم است.»
وی افزود: «بحث بعدی یک مشکل عدم شناخت است. رگولاتور لندتک و شکل کلی و مدل‌های درآمدی آن را نمی‌شناسد. دوتا از کسب و کارها با انتشار دستورالعمل بانک مرکزی جلوی فعالیت‌شان گرفته شده است. اگر صادقانه نگاه کنیم، فضا واقعا فضای خوب و مناسبی نیست و با فناوری‌های نوظهور و نوآوری مقابله می‌شود. از این موارد زیاد است اما قانون جدید بانک مرکزی دست ما را بسته است. ما اگر که می‌خواهیم که مثل کشورهای حوزه خلیج فارس سهم خوبی از اقتصاد دیجیتال داشته باشیم، باید توجه و دقت کافی به روش‌های آن‌ها داشته باشیم.»
هوشمند در پایان صحبت خود از ضرورت تغییر در ساختار رگولاتوری گفت: «ایجاد یک نهاد تخصصی برای همراهی در نوآوری، یک ضرورت است. تنظیم‌گر تخصصی که ریسک‌پذیرتر از بانک مرکزی باشد تا بر خلاف بانک موجودیت جدید را قبول کند.»
با تمام کم و کاستی‌ها این‌ها تماما بخش کوچکی از چالش‌های خرد و کلانی بودند که این حوزه را درگیر به خودشان کرده‌اند. باید با انجام پژوهش‌های جدی بیشتر و بهتر مشکلات را شناسایی کرد و با زبانی شناخته شده برای نهادهای تنظیم‌کننده این مسائل را ارائه داد. نکته اساسی دیگر این است که فرصت زیادی برای انجام دادن چنین تغییراتی باقی نمانده است.
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات