حامد اناری 
گزارش «تجارت‌نیوز» از مراسم رونمایی از نتایج نظرسنجی جامعه برنامه‌نویسان:
شریفی زارچی: تغییر وضعیت در ایران نیاز به شفافیت دارد
شریفی زارچی با حضور در این نشست، در تحلیل داده آماری اسناد مربوط به مهاجرت و نتایج تازه بدست آمده از نظرسنجی در جامعه برنامه‌نویسان، ناترازی انسان‌ها در جامعه ایرانی و مهاجرت نخبگان مورد بحث قرار داد.
روز سه‌شنبه ۱۱ دی‌ماه 1403 مراسمی برای رونمایی از نتایج نظرسنجی جامعه برنامه‌نویسان به میزبانی و تلاش کوئرا و دیجی‌کالا برگزار شد.
در این نشست ضمن ارائه نتایج نظرسنجی جامعه برنامه‌نویسان برخی از برنامه‌نویسان شاغل در سازمان‌ها حضور داشتند که به بحث‌های تخصصی و زندگی سازمانی برنامه‌نویسان پرداختند. از طرف دیگر مدیران عامل استارتاپ‌‌هایی مانند دیجی‌کالا، دیوار و کوئرا نیز در پنلی با عنوان «بررسی چالش‌های جامعه برنامه‌نویسان ایرانی» نظرات خود را در این مورد بیان کردند.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مراسم سخنرانی علی شریفی زارچی، استاد دانشگاه صنعتی شریف بود. او با استناد به گزارش آماری رصدخانه مهاجرت ایران و جاب‌ویژن که در سال ۱۴۰۱ منتشر شد، نظرات خود را در این مراسم ارائه کرد. این استاد دانشگاه در این مراسم با بررسی فصل آخر گزارش وضعیت برنامه‌نویسی در ایران، که مربوط به شرایط اجتماعی و زندگی در ایران است، به بحث مهاجرت متخصصان پرداخت.
اعداد دردآور؛ در تمام سطوح تحصیلی حداقل نیمی از افراد خیلی زیاد متمایل به مهاجرت‌اند!/ ۵۰ درصد از زنان و بیش از ۴۷ درصد از مردان، تمایل‌شان به مهاجرت خیلی زیاد است
بر اساس گزارش انجام‌شده از سوی رصدخانه مهاجرت ایران و جاب‌ویژن، در مورد وضعیت مهاجرت از ایران، تمایل و تصمیم به مهاجرت در میان نیروی کار و جوانان متخصص به شکلی نگران‌کننده افزایش یافته است. نتایج تکان‌دهنده این گزارش نشان می‌دهد ۵۰ درصد از زنان و بیش از ۴۷ درصد از مردان، تمایل‌شان به مهاجرت خیلی زیاد است.
تمایل خیلی زیاد مهاجرت به در میان افراد به تفکیک تاهل و تجرد، نزدیک به ۵۰ درصد است. در قسمتی دیگر از همین گزارش که شریفی زارچی هم در ارائه خود به آن اشاره‌ای داشت، اطلاعات مربوط به تمایل افراد به مهاجرت به تفکیک تحصیلات را نشان می‌دهد. خروجی دردآور این مطالعه بیان می‌کند که نزدیک به ۵۰ درصد افراد در تمامی مقاطع تحصیلی خیلی زیاد به مهاجرت علاقه دارند. تمایل به مهاجرت در تمام سطوح سازمانی، عددی بین ۴۰ الی ۵۰ درصد را نشان می‌دهد.
77 درصد افراد شاغل تمایل زیاد یا خیلی زیاد به مهاجرت دارند، به‌طوری که تمامی اقشار، از دانشجویان تا مدیران میانی و ارشد، این میل و نیاز را حس می‌کنند.
۴۰ درصد از نیروهای جدا شده از سازمان ۲۱ تا ۲۵ ساله بوده و به علت مهاجرت سازمان را ترک کرده‌اند/ نرخ خروج متخصصان در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰ درصد بود
طبق اطلاعات ارائه‌شده در این نشست، نظرسنجی کوئرا نشان می‌دهد که آینده صنعت فنی در اختیار نسل زد است. هرچند که بدنه اصلی این نسل هنوز گذار از دانشگاه/تحصیل به سازمان‌ها یا صنایع را تکمیل نکرده‌اند اما ۴۰ درصد از شرکت‌کنندگان این نظرسنجی، متعلق به بازه سنی ۱۸ الی ۲۳ بودند.
مصی کوهنورد، مدیرکل منابع انسانی دیجی‌کالا، با اشاره به این آمار به موضوع جذب و نگهداشت تیم فنی در سازمان پرداخت. او در سخنرانی خود گفت: «۴۰ درصد نیروهای جداشده از دیجی‌کالا در سال گذشته، بین ۲۱ تا ۲۵ ساله بودند و اغلب به دلیل مهاجرت از شرکت جدا شدند. نرخ خروج ما در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰ درصد بود.»
مهاجرت را مثل مرگ پذیرفته‌ایم
مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا در پنلی که در این مراسم برگزار می‌شد، نقطه نظر جالبی در مورد مهاجرت نیرو فنی یا متخصص سازمان خود داشت. او در این باره بیان کرد: «در گفت‌وگوهای داخلی، وقتی بحث مهاجرت پیش می‌آید، حرفی برای گفتن ندارم. ما حتی از ایرانیان خارج از کشور کمک گرفتیم تا تجربیاتشان را با ما به اشتراک بگذارند و گاهی در این زمینه موفق شدیم. اما واقعیت این است که مهاجرت را مثل مرگ پذیرفتیم. تنها کاری که از دست‌مان برمی‌آید این است که دوره حضور متخصصان در ایران را طولانی‌تر کنیم.»
۷۵ درصد از جامعه هدف نظرسنجی به‌نوعی در حال مهاجرت هستند/ پس از حادثه هواپیمای اوکراینی همه‌چیز بدتر شد
اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار، در بخش دیگری از این پنل با اشاره به نظرسنجی کوئرا گفت: «۷۵ درصد از جامعه هدف نظرسنجی، به‌نوعی در حال مهاجرت هستند. این عدد یک عدد ترسناک است و همه ما می‌دانیم که بخشی از این آمار به دلیل کیفیت پایین زندگی در ایران است»
او ادامه داد: «پس از حادثه هواپیمای اوکراینی و اتفاقات بعد از آن، شرایط در ایران بدتر شد. تا قبل از این حوادث، بخش عمده‌ای از مهاجرت‌ها دلایل اقتصادی داشت، اما امروز دلایل مهاجرت گسترده‌تر و عمیق‌تر شده است.»
دنیا لبه تکنولوژی است و ما درگیر رفع فیلتر تلگرام و اینستاگرام هستیم!
علی شریفی زارچی در ابتدای صحبت‌های خود به نقاط مشترک میان مطالعه‌های انجام‌شده پرداخت. بررسی وضعیت مهاجرت از منظر کارکنان و کارفرمایان در سال ۱۴۰۱ و گزارش نظرسنجی جامعه برنامه‌نویسان ایران ۱۴۰۳ مستندات وی در این ارائه بودند.
در نظرسنجی جامعه برنامه‌نویسان ۴۰ درصد از برنامه‌نویسان به مهاجرت تمایل نشان داده‌اند. مساله مهاجرت برنامه‌نویسان عمدتاً ناشی از محدودیت‌های اقتصادی و سیاسی است که افراد را به یافتن فرصت‌هایی در خارج از کشور ترغیب می‌کند.
مهم‌ترین دلایل مهاجرت برای جامعه برنامه‌نویسان به ترتیب اهمیت: کیفیت زندگی بالاتر، بهبود شرایط مالی و اقتصادی، آزادی‌های اجتماعی و دسترسی به تکنولوژی‌های پیشرفته ذکر شده است.
مواردی دیگری هم وجود داشت که از اهمیت کمتری برخوردار هستند؛ مثل امکان همکاری با شرکت‌های مهم دنیا، دور بودن از شرایط سیاسی موجود کشور، ادامه تحصیل و در نهایت کسب تجربه و بازگشت به ایران.
شریفی زارچی در ادامه به مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌نویسان داخلی در فرایندهای کاری خود پرداخت. این بررسی نشان می‌دهد سرعت و کیفیت پایین اینترنت، فیلترینگ داخلی از مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌نویسان در داخل کشور است. تحریم‌های بین‌المللی، هزینه زیاد سرویس‌ها و محصولات بین‌المللی، تجارب کم مدیران در شرکت‌های داخلی و کمبود منابع معتبر فارسی از دیگر چالش‌هاست.
زارچی در این مورد افزود: «دو چالش اصلی برنامه‌نویسان در ایران محصول همان دیواری است که ما با دستان خودمان دور خودمان کشیده‌ایم.»
او در اشاره به مصوبه هفته گذشته شورای عالی فضای مجازی گفت: «دنیا به لبه‌های شگفت‌انگیز تکنولوژی رسیده است. چند روز پیش گوگل از چیپ کوانتومی رونمایی کرد که مسائلی را در پنج دقیقه حل می‌کند که کامپیوترهای فعلی هزاران سال برای آن نیاز دارند. اما در ایران همچنان درگیر مسائلی هستیم که آیا تلگرام یا اینستاگرام رفع فیلتر شود یا خیر.»
امارات مثل جاروبرقی نیروهای متخصص ما را می‌گیرد/ قطر هم گاز ما را می‌برد و هم آینده را!
ادامه گزارش کوئرا نشان می‌دهد در ایران ۲۷ درصد افراد، ۱۰ درصد از زمان کاری روزانه خود را صرف دور زدن تحریم‌ها و فیلترینگ می‌کنند.
زارچی در بررسی این اطلاعات گفت: «اکثر اوقات بررسی‌ها معطوف به تاثیر فیلترینگ در اقتصاد خانواده می‌شود. با اینکه وضعیت برنامه‌نویسان در این موقعیت نادیده گرفته می‌شود. نمی‌دانیم که مهندسان نرم‌افزار چه هزینه‌ای را صرف دور زدن تحریم‌ها می‌کنند. کافی است به کشورهای اطراف‌مان نگاه کنیم. امارات مثل جاروبرقی بهترین نیروهای ما را می‌گیرد. عمان پزشکان ما را جذب می‌کند. قطر به یک غول اقتصادی تبدیل شده که از یک طرف جوانان ما را می‌برد و از یک طرف آینده را. در این موقعیت حتی صحبت ما در مورد فیلترینگ عجیب است. خیلی سریع‌تر از آنچه فکر می‌کنیم بشر دارد به آستانه ورود به یک عصر جدید حرکت می‌کند. در این عصر جدید هوش مصنوعی جایگزین بسیاری از انسان‌ها خواهد شد. حالا سوال اینجاست که مساله ما در این کشور چیست؟»
میزان مهاجرت طی چهار سال ۸۲ درصد افزایش داشته است!
شریفی زارچی با استناد به اطلاعات موجود از ده مقصد یا کشور که بیشترین شمار دانشجویان ایرانی را حد فاصل سال‌های ۲۰۲۰ الی ۲۰۲۴ پذیرفته‌اند، گفت: «آمارها از ۱۰ مقصد برتر دانشجویان ایرانی نشان می‌دهد. آمار سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد مجموع دانشجویان مهاجرت کرده به این کشورها بیش از ۶۰ هزار ثبت شده است. همین آمار در مورد سال ۲۰۲۴ به عدد ۱۱۰ هزار رسیده و این رشد ۸۲ درصدی را طی چهار سال نشان می‌دهد. مشکل اینجاست که برای بعضی از مسئولان هنوز وقت آن نرسیده که به آن فکر کنند.»
نیرو متخصص خارج می‌شود و نیرو غیرمتخصص وارد!
مساله مهاجرت نیرو متخصص در کشور سال‌هاست که وجود دارد. شریفی زارچی در مورد مهاجرت نقطه نظر خاصی داشت که آن را بدین گونه بیان کرد: «ما از دو سو با مهاجرت مواجه هستیم. نیرو متخصص از کشور خارج می‌شود و نیرو غیرمتخصص به کشور وارد می‌شود. ما این ناترازی را چگونه می‌خواهیم جبران کنیم؟»
دقیقاً می‌خواهیم این کشور را با چه منبعی یکپارچه نگه داریم
شریفی زارچی در ادامه صحبت خود به مساله دیگری پرداخت و بیان کرد: «زمانی که مزیت اقتصادی ما دیگر نفت نباشد یا زمانی که ما دیگر در مسیرهای تجاری بین‌المللی نباشیم، دقیقاً می‌خواهیم این کشور را با چه منبعی یکپارچه نگه داریم؟»
اگر می‌خواهید از فروپاشی ایران در آینده جلوگیری کنید، الان وقت آن است
شریفی زارچی در اشاره به بی‌توجهی به فرصت‌هایی که در حال از دست رفتن است گفت: «مفاخر ما در خطر است. میراث ایران در خطر است. اگر می‌خواهید از فروپاشی ایران در آینده جلوگیری کنید الان وقت آن است. من فکر می‌کنم تغییر وضعیت در ایران نیاز به شفافیت دارد. به جای ده‌ها شورای عالی، مردم باشند که واقعاً تصمیم‌گیرنده باشند.»
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه علم و فناوری تجارت‌نیوز بخوانید
نظرات