رقابتِ انرژی ایران و روسیه/ برنده کیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز، روسیه به مهم‌ترین رقیب ایران در بازار انرژی آسیا بدل شده تا جایی که به نظر می‌رسد در تحولات اخیر منطقه بیش از هر چیز، باید جهت‌گیری دولت‌ها در روند عرضه و تقاضا را شناخت.

در این شرایط‌، کارشناسان با یادآوری ظرفیت‌های خوب و فوق‌العاده ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر ، معتقدند که این مزیت رقابتی ویژه، برگ برنده کشورمان در برابر پیشروی‌های روسیه در بازار انرژی به‌ویژه در خصوص تقاضای انرژی چین باشد.

فروردین‌ماه امسال بود که زمزمه‌هایی مبنی بر افزایش تمایل چین به خرید نفت از روسیه شنیده شد. موضوعی که نگرانی‌ها را از بابت اینکه نفت ارزان‌تر روسیه بلای جان نفت ارزان ایران شود، افزایش داد.

بر اساس گزارش رویترز در نخستین ماه سال جاری، بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین، چین برخلاف دیگر کشورها تمایل بیشتری به خرید انرژی از این کشور داشت. در عین حال، این خبرگزاری احتمال داد که روسیه هم دست به تخفیف نفتی بزند. بیان این احتمالات از سوی کارشناسان، روسیه را به‌عنوان رقیب اصلی ایران در ارزان‌فروشی معرفی می‌کرد.

پس از آن بود که گزارش نهادهای بین‌المللی «از پیشی ‌گرفتن میزان تخفیف نفت روسیه از نفت ایران در بازارهای جهانی» و در نتیجه تنگ‌تر شدن عرصه برای عرضه نفت ایران به دلال‌های نفتی خبر دادند.

مهر تایید بر گزارش رویترز

اکنون اما حمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی، گزارش نهادهای بین‌المللی درباره کاهش صادرات نفت ایران به چین و در مقابل، افزایش واردات نفت ارزان‌ روسیه به چین را تایید کرده است.

به گفته حسینی، «کپلر که کشتی‌ها را ردیابی می‌کند، ادعا کرده که صادرات نفت ایران در ماه اردیبهشت، ۳۴ درصد کاهش پیدا کرده است. از طرف دیگر خبرگزاری دیگری مدعی شده است که صادرات نفت روسیه به هند که رقم پایینی در حد ۲۰ هزار بشکه بوده، الان به ۶۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است. همچنین بلومبرگ هم در گزارشی اعلام کرده که روسیه در هر بشکه نفت، ۳۰ دلار تخفیف می‌دهد.»

گزارش دیگر رویترز نشان می‌دهد که واردات نفت ایران به چین در ماه آوریل به دلیل قرنطینه‌های کرونا و افزایش واردات روسیه کاهش پیدا کرده و به میزان بسیار پایین‌تری نسبت به اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲ داشته است.

مزیت رقابتی ایران در بازار انرژی جهان چیست؟

روسیه به مهم‌ترین رقیب انرژی ایران تبدیل شده؛ موضوعی که اما استیو روزنبرگ، سردبیر بخش روسیه BBC در توئیتی که همزمان با سفر پوتین به ایران منتشر کرده بود، به آن اشاره و این پرسش را مطرح کرده است که «ایران و روسیه واقعاً چقدر می توانند به هم نزدیک شوند؟ این دو کشور در بازارهای جهانی انرژی رقیب هم هستند.»

همین شرایط، کارشناسان را بر آن داشته تا ظرفیت‌های خوب و فوق‌العاده ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر را یادآوری کنند و از آنها به‌عنوان مزیت رقابتی ویژه در برابر پیشروی‌های روسیه در بازار انرژی به‌ویژه بازار چین نام ببرند.

به گفته کارشناسان، اکثر نقاط ایران به‌استثنای نوار باریکی در ناحیه شمالی، ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی را دارد و این ظرفیت نسبت به دیگر کشورهای جهان بسیار بالاتر است. میزان تابش خورشید در ایران به‌عنوان یکی از آفتابی‌ترین کشورهای دنیا حدود ۱۸۰۰ تا ۲هزار و ۲۰۰ کیلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمین زده شده است.

همچنین، اطلس انرژی بادی ایران نشان می‌دهد که در شرق کشور و در بخش‌هایی از نقاط مرکزی توان بهره‌گیری از انرژی بادی بیشتر است. بر اساس این اطلاعات، ایران ظرفیت ۴۰ هزار مگاوات از تولید انرژی بادی را دارد. افزون بر این، منابع بسیار زیادی هم برای بهره‌برداری از این نوع انرژی در کشور شناسایی شده که بر اساس محاسبات انجام شده می‌توان در این مناطق نیروگاه‌های بادی نصب کرد و به روش اقتصادی، برق تولید کرد.

همچنین، از اطلس انرژی زمین‌گرمایی می‌توان دریافت که در بخش‌های مختلف ایران و از جمله اصفهان توان استفاده از نیروگاه‌های برق‌آبی رودخانه‌ها وجود دارد.

زیرساخت‌های خدادادی انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران نیازمند بدل شدن به فعل هستند؛ مشکلی که به یکی از چالش‌های سرزمینی در کشور بدل شده است. در این زمینه مسعود خیری، کارشناس و فعال محیط‌زیست، به «ایمنا»، می‌گوید: «تأمین بیش از ۱۰ درصد از انرژی کلی تولیدی در دنیا با روش‌های تجدیدپذیر است؛ ولی در ایران با وجود قابلیت فراوانی که در زمینه بهره‌مندی از این انرژی‌ها به‌ویژه خورشیدی وجود دارد، درصد بسیار پایینی از تولید انرژی طریق تجدیدپذیرها تأمین می‌شود. ایران بیش از ۳۰۰ روز آفتابی دارد؛ این به معنای اوج قابلیت برای روی‌آوری به انرژی خورشیدی است.»

تامین امنیت انرژی با تولید تجدیدپذیرها

ایران به دلیل دارا بودن چهار فصل سال، بستر لازم برای تولید انواع انرژ‌ی‌های تجدیدپذیر مانند بادی، آبی و خورشیدی را دارد و اگر کشور در این مسیر حرکت کند، آنطور که کارشناسان معتقدند ضمن تامین امنیت انرژی و مزیتی رقابتی برای کشور، اثرات منفی مصرف سوخت‌های فسیلی بر محیط زیست کاهش یافته و با جلوگیری از افزایش درجه حرارت زمین در مصرف انرژی هم صرفه‌جویی می‌شود.