نفت داشلاری؛ میراث تلخ صنعت نفت برای دریای خزر

به گزارش تجارت نیوز،

در میان دریای خزر، نفت داشلاری، شهری عظیم و بی‌نظیر از دوران شوروی قرار دارد که با پل‌های فلزی و سکوهای نفتی به هم پیوسته، مانند شهری شناور روی دریا می‌ماند. این منطقه که از اوایل دهه ۱۹۵۰ فعالیت خود را آغاز کرد در فاصله ۶۰ مایلی ساحل باکو واقع شده و به‌ عنوان اولین سکوی نفتی فراساحلی در جهان، تاریخچه‌ای طولانی و پرماجرا دارد. در اوج خود، نفت داشلاری هزاران کارگر را در خود جای می‌داد و امکانات زیادی نظیر تئاتر، مغازه‌ها، بیمارستان و حتی زمین فوتبال داشت.

ساخت و توسعه نفت داشلاری

پروژه ساخت نفت داشلاری از اواخر دهه ۱۹۴۰ به دست کارگران نفت شوروی آغاز شد. با نصب نخستین دکل‌های حفاری، این منطقه به‌سرعت به میدان نفتی پررونقی تبدیل شد. ساخت این شهر فراتر از یک سکوی حفاری ساده بود؛ زیرا برای ایجاد یک زیستگاه پایدار، سازه‌هایی چون نانوایی، مغازه‌ها، یک تئاتر، زمین فوتبال و حتی پارک روی سکوهای فلزی احداث شد. یکی از بخش‌های جالب ساخت این شهر، غرق کردن هفت کشتی در اطراف آن بود تا به‌ عنوان موج‌شکن عمل و از شهر در برابر طوفان‌های دریا محافظت کنند.

این شهرک همچنین از طریق بیش از ۱۰۰ مایل پل و مسیرهای ارتباطی به هم متصل شده و یکی از شگفتی‌های معماری و مهندسی آن زمان به شمار می‌رود. از سال ۱۹۵۱ که نفت داشلاری اولین محموله نفتی خود را ارسال کرد، تا دهه ۱۹۶۰، این شهرک به یکی از مهم‌ترین مراکز تولید نفت شوروی تبدیل شد. برای ساخت این شهرک، هفت کشتی غرق شدند تا منطقه‌ای مصنوعی و محافظ در برابر امواج دریا ایجاد کنند. در اوج فعالیت خود در سال ۱۹۶۷، این میدان نفتی ۷.۶ میلیون تن نفت تولید کرد. اما طی سال‌های اخیر، تولید آن به‌ دلیل ظهور میادین نفتی بزرگ‌تر و نوسانات قیمت نفت کاهش یافته و جمعیتش به حدود دو هزار نفر رسیده است.

چالش‌های محیط‌زیستی و آینده مبهم نفت داشلاری

بخشی از این شهر به‌ دلیل مجاورت با آب شور خزر در حال فروپاشی است و گزارش‌هایی از نشت نفت و آلودگی منتشر شده است. برخی از کارشناسان و فعالان محیط‌زیستی نگرانی‌هایی در مورد وضعیت آلودگی این منطقه دارند و به‌ویژه برگزاری کنفرانس COP29 در باکو، اهمیت این موضوع را دوچندان کرده است.

از طرفی، این پرسش پیش می‌آید که وقتی منابع نفت این منطقه به پایان برسد، چه سرنوشتی در انتظار نفت داشلاری است؟ عده‌ای از آن به‌ عنوان مکان بالقوه برای گردشگری یاد می‌کنند و معتقدند می‌توان آن را به موزه تبدیل کرد، درحالی‌که برخی دیگر احتمال رها شدن این سازه را به‌ دلیل هزینه‌های بالای برچیدن آن مطرح می‌کنند.

چالش‌ها و وضعیت کنونی

طی سال‌های اخیر، به دلیل ظهور میادین نفتی جدید و نوسانات قیمت نفت، اهمیت اقتصادی نفت داشلاری کاهش یافته و تولید روزانه آن به حدود سه هزار تن رسیده است. کاهش تولید نفت باعث کاهش جمعیت کارگران این منطقه شده و بسیاری از بخش‌های شهر خالی از سکنه مانده‌اند. همچنین بخش‌هایی از سازه‌ها به دلیل مجاورت با آب شور دریا در حال فروپاشی هستند. با این حال، نفت داشلاری همچنان یک شهر نفتی فعال باقی مانده است.

در کنار کاهش فعالیت‌های اقتصادی، چالش‌های محیط‌زیستی نیز مطرح است. گزارش‌هایی از نشت نفت و آلودگی دریا به دلیل این سکوهای قدیمی انتشار یافته و نگرانی‌ها از آلودگی محیطی در این منطقه افزایش پیدا کرده است. سازمان‌های محیط‌زیست آذربایجان نیز بارها به آلایندگی نفت داشلاری اعتراض کرده‌اند و خواستار رسیدگی به وضعیت آلودگی دریا و کاهش تبعات مخرب محیط‌زیستی شده‌اند.

آینده نفت داشلاری

سوالات زیادی درباره آینده نفت داشلاری مطرح است. با پایان ذخایر نفت، دولت آذربایجان باید درباره سرنوشت این منطقه تصمیم بگیرد. برخی پیشنهاد کرده‌اند نفت داشلاری به یک مقصد گردشگری تبدیل شود، در حالی که برخی دیگر از آن به‌ عنوان موزه‌ای زنده یاد می‌کنند که نشان‌دهنده تاریخچه صنعت نفت است. اگرچه هزینه‌های بالای نگهداری و بازسازی این شهرک چالش بزرگی خواهد بود، اما این تصمیم می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای این شهر صنعتی رقم بزند.

نفت داشلاری نه‌تنها به‌ عنوان نخستین سکوی نفتی فراساحلی، بلکه به مثابه نمادی از تلاش‌های مهندسی و اقتصادی دوران شوروی باقی مانده است. اگرچه دوران طلایی این شهرک به پایان رسیده، اما همچنان یادگاری از دوران اوج صنعت نفت در این منطقه است و به تاریخ صنعت نفت در منطقه خزر غنا بخشیده است. آینده این شهرک در گرو تصمیمات آینده مقامات است؛ آیا نفت داشلاری به محلی برای گردشگران و موزه‌ای زنده تبدیل خواهد شد، یا به حال خود رها و به فراموشی سپرده خواهد شد؟

اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.