خصوصی‌سازی کلید قفل بیکاری

میلاد مرادی: چند سالی است که بحث بیکاری و ایجاد اشتغال به مخرج مشترک دغدغه‌های آحاد جامعه تبدیل شده است. از یک طرف بیکاران و خانواده‌های آنها نگران وضعیت آینده اشتغال، و از طرف دیگر دولت در تکاپوی ایجاد شغل برای بیکاران است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، انتظار از دولت برای ایجاد شغل روز‌به‌روز در حال افزایش است. شاید در ابتدای سال 92 این انتظار و توقع همراه با بارقه‌ای امید برای بهبود شرایط در آینده بود اما اکنون امید‌ها نیز کمرنگ شده است.

علی ربیعی وزیر کار در جریان سفر اخیر خود به استان کردستان در اظهارنظری گفته بود که در سال 93 عده‌ای رشد اقتصادی را انکار می‌کردند اکنون نیز می‌خواهند اشتغال‌زایی را انکار کنند.

بیکاران دیگر هیچ توجیهی نمی‌پذیرند

ربیعی در سخنان خود علت نامحسوس بودن ایجاد اشتغال را بیکار ماندن دهه شصتی‌ها در دهه 80 و انتقال آنها به زمان اکنون دانسته است. برخی اعتقاد دارند که دولت روحانی در برابر حجم عظیمی از بیکاران قرار گرفت و همین امر باعث شده تا میزان اشتغال به چشم نیاید.

نظر حمید حاجی‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار را در مورد سخنان ربیعی و وضعیت اشتغال در دولت روحانی جویا شدیم و با وی گفتگو کردیم. حاجی‌اسماعیلی اعتقاد دارد که اگر چه دولت هنگامی که بر روی کار آمد با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود، اما برنامه جامع و منسجمی نیز برای ایجاد اشتغال نیز ندشته است.

این کارشناس بازار کار درمورد سخنان اخیر وزیر کار در رابطه نامحسوس بودن اشتغال به علت بیکار ماندن دهه شصتی‌ها، گفت: اینها توجیهی است که به هر حال دولت به دلیل عدم امکان ظرفیت‌سازی در جهت اشتغال برای مخاطبان دارد. دولت در چند سال گذشته نتوانسته بازار کار را به اندازه کافی توسعه دهد تا برای کارجویان متعدد اشتغال ایجاد شود.

باید در درجه اول اعتراف کنیم که همه مشکلات در این دولت به وجود نیامده است بلکه بسیاری از این مشکلات محصول اقدامات دولت‌های گذشته، مخصوصا دولت دهم بوده است. که همراه با اعمال تحریم‌ها و هزینه کردن بخش زیادی از منابع کشور بود.

دولت یازدهم در حالی کارش را شروع کرد که با بدهی‌های زیادی روبرو بود. مشکلات عدیده‌ای مانند اجرای ناموفق هدفمندی یارانه‌ها و کاهش تولید نفت نیز وجود داشت.

اما به هر حال انتظار این بود که دولت با استفاده از کار کارشناسی و اقدامات درست این مشکلات را رفع می‌کرد. متاسفانه بخشی از اقدامات دولت برای رفع مشکلات آزمون و خطا بود که نتوانست بازدهی مناسب داشته باشد.

حاجی‌اسماعیلی در ادامه افزود: اینکه بگوییم بیکاری مربوط به دهه شصتی‌ها است که انباشت شده یا مربوط به دولت‌های گذشته بوده، همگی درست است. اما به هر حال باید در یک پروسه زمانی درست و منطقی به خواسته کارجویان پاسخ داده شود.

باید از تمام ظرفیت‌ها برای ایجاد اشتغال استفاده شود. چرا که آمار بیکاری بسیار بالا رفته و مردم گرفتار مشکلات اقتصادی هستند. به همین خاطر، دلایلی که دولت برای عدم ایجاد شغل می‌آورد، مردم را قانع نمی‌کند.

بنابراین دولت باید به دنبال این باشد تا با اقدامات عملی، بخشی از تعداد بیکاران را کاهش دهد و بخشی دیگر را لااقل با حمایت‌های خاص مانند سوبسید و اعطای کالاهای اساسی حمایت کند.

ایجاد اشتغال در گرو تقویت بخش خصوصی

این کارشناس بازار کار با اشاره به کم‌توجهی دولت روحانی به رونق بخشیدن بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال، گفت: از همان ابتدا، انتظار از دولت یازدهم این بود که واقع‌نگر باشد و بیشتر به دنبال رونق دادن به بنگاه‌های خاموش باشد. متاسفانه دولت کمتر به بنگاه‌های اینچنینی توجه داشته است.

دولت می‌توانست از طریق تامین سرمایه در گردش این بنگاه‌ها، کاهش یا اعطای معافیت‌های مالیاتی و بیمه‌ای، اعطای مشوق‌های صاراتی و اصلاح‌ سیاست‌های پولی و مالی به این بنگاه‌ها رونق ببخشد.

دولت برای ایجاد اشتغال به دنبال طرح‌های جدیدی بود که این طرح‌ها با مشکلات زیادی در کشور همراه بود. به همین دلیل دولت از ابتدا تاکنون نتوانسته از این طرح‌ها بازدهی مناسب را داشته باشد. ‌

حاجی‌اسماعیلی با اشاره به طرح کارورزی، گفت: این طرح ماهیتا اشتغال‌زا نیست و خودش به تنهایی نمی‌تواند اشتغال ایجاد کند. زمانی این طرح می‌توانست بازخورد مناسب را داشته باشد که در کشور تعادلی بین تقاضا و عرضه نیروی کار وجود داشته باشد.

اما زمانی که ما در کشور انباشت بیکاری داریم و به دنبال اجرای این طرح هستیم نهایتا کارگرانی وارد کارگاه‌ها خواهند شد که باعث اخراج کارگران قدیمی خواهند شد. در این طرح هر کارگاهی که اقدام به جذب چنین طرح‌ورزانی کرده است با این برنامه دست به این اقدام زده که کارگر قدیمی را اخراج کند.

برای ایجاد اشتغال راهکار دیگری جز تقویت بخش خصوصی وجود ندارد. تجربه جهانی به ما می‌گوید برای ایجاد اشتغال و توسعه بازار کار، باید مشارکت مردم را در اقتصاد افزایش دهیم. متاسفانه در حالی‌که خصوصی‌سازی جز شعارهای دولت بوده، اما در این کار موفق نشد که دلایل آن بسیار زیاد است.

این کارشناس بازار کار در پایان گفت: بخشی از دلایل عدم خصوصی‌سازی به این برمی‌گردد که ساختار اقتصادی و بازار کار کشور برای فعالیت بخش خصوصی مهیا نیست. ریسک فعالیت بخش خصوصی در ایران به شدت بالا است و رتبه ما نیز برای فعالیت در بخش خصوصی، رتبه خوبی نیست.

‌به نظر می‌رسد جویندگان کار دیگر هیچ توجیهی را از جانب دولت قبول نخواهند کرد. با این حال اشتغال‌زایی به تنهایی بر عهده دولت نیست. افراد بیکار و بخش خصوصی در کنار دولت سه بازیگر این حوزه هستند.

دولت با تنظیم‌گری مناسب و به موقع، بیکاران با ارتقا مهارتشان، و بخش خصوصی با کاستن از سخت‎‌گیری خود می‌توانند فضای بازار کار را بهبود ببخشند.