رسانه‌های آزاد پرچم‌دار مبارزه با فساد

میلاد مرادی: عصر دیروز اولین جشنواره گزارشگران برتر در زمینه مبارزه با فساد و تقویت شفافیت، از طرف سازمان مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت در فرهنگ‌سرای رسانه برگزار شد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، این جشنواره به منظور تجلیل از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران فعال در عرصه شفافیت و مبارزه با فساد برگزار شد. در این جشنواره از چند تن از خبرنگاران رسانه‌های مختلف که در زمینه مبارزه با فساد، یادداشت، گزارش و مقاله نوشته بودند، تقدیر و تشکر شد.

احمد توکلی، رئیس سازمان مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت در این همایش با اشاره به تاکید آموزه‌های دینی بر نقش مردم در نظارت بر رفتار مسئولان، گفت: باید عموم مردمْ مسئول نظارت و بازرسی باشند و بازخواست کنند، چرا که عموم مردم به خطا نمی‌روند.

جدی گرفتن نظارت عامه

باید اذعان کرد که بازرس ویژه را می‌توان خرید و یا تهدید کرد. اما اگر عموم مردم نظارت کنند، نمی‌توان آنان را خرید یا تهدید کرد. در زمینه مبارزه با فساد کارهای فردی نتیجه ندارد. بلکه باید کارهای جمعی رواج پیدا کند و مردم حاکمان را امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر کنند.

اما این کار مقدماتی دارد. مقدمه کار واجب، واجب است. به عنوان مثال، نماز واجب است و وضو هم به عنوان مقدمه نماز، واجب است. از این‌رو در زمینه امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر حاکمان، باید مردم اطلاعات داشته باشند. در محیط بسته نمی‌توان اطلاعات کسب کرد.

وی با تاکید بر لزوم وجود رسانه‌های آزاد در جامعه، گفت: ما به رسانه‌های آزاد نیاز داریم. بدون رسانه آزاد مردم اطلاعاتی برای امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر به دست نمی‌آورند. باید آزادی باشد تا رسانه بتواند خبر منتشر کند.

اما آزادی، آفت‌هایی دارد. اول اینکه صاحبان قدرت به آزادی بها نمی‌دهند. چرا که در نزد آنان آزادی بها و قیمت ندارد. همچنین تفسیر موضوعی از قانون یکی دیگر از آفت‌هایی است که به آزادی صدمه می‌زند.

این نماینده سابق مجلس ادامه داد: معمولا اتهام‌هایی مانند توهین، افترا، نشر اکاذیب و… به رسانه‌ها زده می‌شود. در این زمینه به یکی از مقامات قضایی گفتم که توهین و افترا شاکی خصوصی می‌خواهد. شما چرا در این زمینه به دادستان اجازه مواخذه می‌دهید.

بنده در همین قضیه افشای املاک نجومی گفتم ابتدا لیست منتشر شده را بررسی کنید و در مورد افرادی که نام آنها در لیست آمده تحقیق کنید و ببینید که آیا چنین جرمی مرتکب شده‌اند یا خیر. اگر فردی بی‌گناه اسمش منتشر شده بود، آن وقت یاشار سلطانی را مواخذه کنید.

توکلی در پایان در مورد موانع رسانه‌ها در زمینه مبارزه با فساد، گفت: یکی از آسیب‌های برخی از رسانه‌ها در این زمینه، پول‌دوستی است. چراکه معمولا دیده شده به خبرنگاران سکه می‌دهند یا حتی آنها را به سفر خارجی می‌برند. آسیب دیگر نیز افراطی‌گری برخی رسانه‌ها است.

سازمان‌های مردم‌نهاد و مبارزه با فساد

اما در حاشیه اولین جشنواره گزارشگران برتر شفافیت و عدالت، با احمد توکلی نماینده سابق مجلس و رئیس سازمان مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت در مورد مبارزه با فساد در ایران گفتگو کردیم.

توکلی در گفتگو با تجارت‌نیوز، در مورد رویکردهای مبارزه با فساد در کشور،گفت: اساسا ما رویکرد خاصی برای مبارزه با فساد نداشتیم. چرا که داشتن رویکرد یک امر مستمر است. که همه اقدامات را جهت می‌دهد و در طول زمان ادامه می‌یابد. در حالی‌که در کشور ما این‌چنین نبوده است.

وی ادامه داد: در کشور ما میزان فساد بیشتر متناسب با انگیزه و توان مسئولانی که بر سر کار می‌آیند، در نوسان است. همچنین شرایط اجتماعی و سیاسی نیز تاثیرگذار است. اما رویکرد مستمر و خاصی برای مبارزه با فساد نداشته‌ایم.

وی در مورد استفاده از ظرفیت مردمی در زمینه مبارزه با فساد، گفت: ما راهی غیر از استفاده از پتانسیل مردم، برای نظارت عمومی نداریم. این امری است که دین هم بر آن تاکید داشته است و اکنون نیز تجربه بشری به آن رسیده است.

چراکه وقتی مبارزه با فساد را به دستگاه‌های دولتی می‌سپاریم، به خوبی از عهده آن برنمی‌آیند. چون خودشان هم دچار آلودگی می‌شوند. اما در مورد نظارت عمومی به عنوان مثال، اگر چهل نفر از مردم آلوده باشند، بقیه آنان که سالم هستند.

هنگامی‌که مردم در امر مبارزه با فساد فعال باشند، دستگاه‌های دولتی نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، اگر همین سازمان دیده‌بان شفافیت و عدالت گزارشی را از وجود یک فساد خاص منتشر کند، سازمان بازرسی نیز مجبور می‌شود روی آن کار کند.

توکلی در پاسخ به سوال تجارت‌نیوز در مورد ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد در مبارزه با فساد، گفت: این سازمان‌ها می‌توانند شکایت کنند، اعلام جرم کنند، یا در مراحل رسیدگی به جرم حضور پیدا کنند.

همچنین این سازمان‌ها می‌توانند اقدام به برگزاری تجمع و راهپیمایی کنند. به صورت کلی اختیارات سازمان‌های مردم‌نهاد در زمینه مبارزه با فساد کم نیست. فقط به این بستگی دارد که تا چه اندازه مورد اعتماد مردم هستند.

در ادامه این جشنواره عباس عبدی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی با اشاره به اهمیت دستگاه قضایی مستقل در امر مبارزه با فساد، گفت: بنده سال 1364 به آقای موسوی خویینی‌ها که آن زمان دادستان کل کشور بودند، عرض کردم که این دستگاه قضا نمی‌تواند شرایط ایده‌آل را برای مردم تامین کند. در حالی‌که در آن زمان نسبت به حال حاضر دستگاه قضا بسیار بهتر عمل می‌کرد.

عدالت اصل اساسی برای مردم است. سال‌ها پیش از اندیشمندان بسیاری در جهان یک نظرسنجی به عمل آمد و اکثر آنها دستگاه قضا را عاملی برای قوام و پایداری جامعه معرفی کرده بودند.

عبدی ادامه داد: اگر امروزه مبارزه با فساد سیاسی شده، به این خاطر است که دستگاه‌های مبارزه با فساد سیاسی شده‌اند. دستگاه قضایی باید متخلفان را معرفی کند. این دستگاه رکن اساسی مبارزه با فساد است. تا زمانی که نهاد قوه قضاییه مستقل نباشد، نمی‌توان با فساد مبارزه کرد.

وی در پایان گفت: امکان ندارد بدون رسانه‌های آزاد با فساد مبارزه کرد. رسانه‌ها در ایران اکثرا مستقل نیستند. چراکه معمولا حامی سیاسی است که رسانه را راه‌اندازی می‌کند. در چنین شرایطی حتی اگر رسانه اصرار کند که با اهداف غیرسیاسی نیز مطلب می‌نویسد، کسی باور نمی‌کند.

در بخش دیگری از این جشنواره حسن سبحانی، کارشناس اقتصادی به مساله شفافیت در کشور پرداخت. وی عدم شفافیت را محصول توسعه‌نیافتگی دانست و اعتقاد داشت که توسعه‌یافتگی محصولاتی دارد که از جمله آنها شفافیت است.