«بیکاران گران‌قیمت» چگونه به بازار کار راه یافتند؟

میلاد مرادی: براساس گزارشی که مرکز آمار ایران به تازگی منتشر کرده، نرخ بیکاری در میان بی‌سوادها کمتر از افراد باسواد است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، گزارش مرکز آمار ایران بیان می‌کند که نرخ بیکاری در میان جمعیت باسواد کشور 13.1 درصد و برای افراد بی‌سواد 4.6 درصد است. تنها کسانی که بهترین دوران عمر خود را سال‌ها در دانشگاه‌های کشور سپری کرده‌اند، می‌توانند افسوس ناشی از این آمار را درک کنند.

مسلم خانی، مشاور معاونت اشتغال وزارت کار و کارشناس بازار کار در گفتگو با تجارت‌نیوز ، از فارغ‌التحصیلان بیکار تحت عنوان «بیکاران گران‌قیمت» یاد می‌کند و می‌افزاید: کارشناسان دلایل متعددی برای بیکار ماندن این گروه از افراد می‌آورند. نکته اول بحث منزلت اجتماعی شاغل است. معمولا برای افرادی که دانش‌آموخته هستند، منزلت اجتماعی شغل از وزن مهم‌تری برخوردار است.

وی می‌افزاید: نکته بعدی غنای شغلی و معنی‌دار بودن شغل است که برای فرهیختگان دانشگاهی از اهمیت زیادی برخوردار است و باید شغل با تحصیلات و آرمان‌های آنها همخوانی داشته باشد. این دلایل باعث می‌شود که آنها هر شغلی را نپذیرند. اما نکته سوم دیگر نیز توقعات ناشی از ادامه تحصیل است.

این کارشناس بازار کار با اشاره به اینکه توقعات ناشی از تحصیل صرفا مختص به ایران نیست، می‌گوید: در همه جای دنیا با بالا رفتن سطح تحصیلات دانشگاهی، توقعات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نیز بالا می‌رود. این توقعات ممکن است در بخشی درست و دقیق بوده و در پاره‌ای از اوقات نیز نادرست باشد. البته در این میان عدم تناسب دانشگاه با بازار کار و اینکه الگوی دانشگاه کارآفرین در دانشگاه‌های ما چندان پیگیر نمی‌شود، خود مزید بر علت شده است.

خانی در پاسخ به این سوال که افزایش «جمعیت غیرفعال کشور» تا چه با مایوس شدن فارغ‌التحصیلان از یافتن کار ارتباط دارد، می‌‌گوید: جمعیت غیرفعال را سه دسته تشکیل می‌دهند که گروه اول از آنها بنا به دلایل فرهنگی و اجتماعی چندان به کار کردن تمایل ندارند. این گروه حتی اگر شغل نیز برای آنان پیدا شود بنا به دلایل گوناگون به سمت کار کردن نمی‌روند.

خانی ادامه می‌دهد: اما گروه دیگر مایوس شدگان از کار هستند. این گروه افرادی هستند که در ابتدا با شوق و اشتیاق به دنبال شغل بوده‌اند. اما بعد از مدتی به علت آنکه شغل مورد نظرشان را پیدا نکرده‌اند, عملا عقب‌نشینی کرده و برای کاریابی و کارجویی تلاشی نمی‌کنند. گروه سوم نیز کسانی هستند که سعی می‌کنند پیدا کردن شغل را از طریق ادامه تحصیل به تاخیر بیاندازند.

مشاور معاونت اشتغال بازار کار می‌افزاید: البته نباید نادیده گرفت که سیاست‌های عدالت اجتماعی و سیاست‌های یارانه‌ای در از بین رفتن فرهنگ کار بی‌تاثیر نبوده است. مجموع این سیاست‌ها اکنون باعث شده تا در بسیاری از روستاهای ما نوعی بیکاری آشکار و نوعی تنبلی اجتماعی به وجود آید. به نحوی که بخش از کشاورزان و دام‌پروران ما که قبلا از محل کشاورزی و دامپروری امرار معاش می‌کردند، به علت اینگونه سیاست‌های یارانه‌ای تمایلشان به کار کاهش پیدا کند.

وی با اشاره به یکی از آمارهای رسمی می‌افزاید: براساس آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده حدود یک چهارم جمعیت کشور یا یک چهارم خانوارهای ایرانی فاقد هرگونه شغلی هستند. به گونه‌ای که که این خانوارها حتی یک فرد شاغل نیز ندارند. این خانوارها از طریق‌های دیگری مانند ارثیه، اجاره املاک و سایر فعالیت‌های نامولد ارتزاق می‌کنند.

خانی در پایان می‌گوید: متاسفانه مشکلات زیاد مربوط به محیط کسب‌و‌کار ایران موجب شده تا گرایش به فعالیت‌های سوداگرایانه و غیرکارآفرینانه بیشتر شود و اکنون می‌بینیم که بسیاری از افراد به علت عدم تکافوی نظام دستمزدها یا چون در سایر بازاهای غیرکاری منفعت و درآمد بیشتری وجود دارد، ممکن است به سمت بازار کار واقعی سوق پیدا نکنند.