تغییرات جدید بازار کار به روایت اکونومیست

الهام میرمحمدی: در سال‌های اخیر مشاغل تمام‌وقت با قراردادهای متعارف در بازار کار کاهش یافته است. در حال حاضر، افراد زیادی هستند که هم‌زمان برای چند کارفرما، در چند نقش کاملا متفاوت با ساعت‌های کاری انعطاف‌پذیر مشغول به کارند.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اکونومیست، نظرات کاملا متفاوتی در مورد این‌گونه مشاغل وجود دارد. در حالی که برخی از این نوع تغییر نگرانند، عده‌ دیگری داشتن مشاغلی این چنینی را فرصتی برای کارگران و کارمندان می‌دانند که آنها را از یک زندگی کارمندیِ روتین نجات داده است.

اقتصاد گیگ عبارتی است که برای توصیف شرکت‌های نوظهوری به کار می‌رود که به جای به خدمت گرفتن کارکنان تمام‌وقت، اقدام به استخدام پیمانکاران، کارمزدبگیران یا دورکارانی که قراردادهای مشخصی ندارند، کرده‌اند.

اما آیا واقعا چنین تغییری در حال رخ دادن است؟ دفتر آمار کار آمریکا (BLS) گزارشی را در ماه ژوئن منتشر کرده که بر اساس آن تنها 10.1 درصد از آمریکایی‌ها در سال گذشته در مشاغل اقتصاد گیگ فعالیت کرده‌اند. این نسبت تنها کمی کمتر از 10.7 درصد سال 2005 است.

در مقابل بر اساس یک مطالعه دیگر که موسسه مطالعات مالی بریتانیا (IFS) انجام داده، بخش خوداشتغالی در این کشور رو‌به‌رشد بوده و در فاصله زمانی 2007 تا 2016، حدود 25 درصد افزایش یافته است.

این دو اندازه‌گیری نتایجی کاملا متفاوت را نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد، برای گرفتن یک آمار درست نیاز است که تعریف کاملی از این مشاغل داشته باشیم.

مشاغل اقتصاد گیگ دسته‌بندی‌های متفاوتی دارد. به عنوان مثال، در بالای هرم، مشاوران مستقلی قرار دارند که حقوق‌های شش رقمی می‌گیرند و از مزایای مالیاتی برخوردارند. در پایین هرم اما مستخدمانی هستند که با کمترین دستمزد‌ها برای کمپانی‌ها کار می‌کنند.

کارمندان با قراردادهای صفر ساعت هم در این دسته از مشاغل قرار دارند.

قراردادهای صفر ساعت قراردادهایی هستند که بر اساس آن، پرسنل تنها زمانی که به آنها نیاز باشد در محل کار خود حاضر می‌شوند و به میزان تعداد ساعت کاری‌شان دستمزد دریافت می‌کنند. این افراد از حقوق بیکاری محرومند.

از دیگر کارگران اقتصاد گیگ دورکارانی هستند که از طریق یک وب‌سایت و از منزل به شغلشان مرتبط می‌شوند.

آمار و ارقام نشان می‌دهد، مردم بیش از آنکه به‌طور کامل به اقتصاد گیگ تکیه کنند، از آن برای کسب درآمد بیشتر بهره می‌برند.

در این دسته از مشاغل افرادی که از مهارت‌های بیشتر و طیف وسیعی از مشتریان برخوردارند، بهترین جایگاه را دارند. اما عمدتا افراد با شغل‌های موقت و دورکارها به دسته‌ای واحد از مشتریان وابسته هستند. این مساله می‌تواند آنها را آسیب‌پذیر کند.

از مهم‌ترین معایب مشاغل اقتصاد گیگ این است که آنها به ازای تعطیلات حقوقی دریافت نمی‌کنند، حقوق بازنشستگی ندارند و قراردادی با آنها بسته نمی‌شود.

آمار و ارقام موسسه مطالعات مالی بریتانیا (IFS) نشان می‌دهد که اگرچه خوداشتغالی در سا‌ل‌های اخیر افزایش یافته، اما گردش مالی در مدت هشت سال به طور کلی 19 درصد و متوسط سود 23 درصد کاهش یافته است.

همچنین، در هشت سالی که بریتانیا با رکود اقتصادی مواجه بوده، اوضاع برای کارگران اقتصاد گیگ به مراتب بدتر از افراد با مشاغل ثابت بوده است. در این دوره درآمد افراد با مشاغل ثابت تنها شش درصد کاهش یافت.

قطعا با وقوع رکود اقتصادی، کمپانی‌ها ترجیح می‌دهند به جای استخدام‌های رسمی از دورکاران و افراد با قراردادهای موقت استفاده کنند که دستمزد کمتری هم دریافت می‌کنند.

شاغلین اقتصاد گیگ از حق انتخاب محدودی برخوردارند و ناچارند بدون بهره‌مندی از قراردادهای تضمین‌کننده امنیت شغلی به صورت تمام‌وقت فعالیت‌هایی را انجام دهند. این افراد همچنین از حقوق کارگری نظیر مرخصی استعلاجی، عیدی، پاداش و مرخصی زایمان محرومند. کارگران گیگ از قانون حداقل دستمزد نیز بهره‌ای نمی‌برند.

برخی کارگران اقتصاد گیگ تلاش کرده‌اند تا سازمان‌هایی نظیر اتحادیه‌های کارگری در امریکا تاسیس کنند. اما جمع شدنِ کارگران اقتصاد گیگ در یک مکان واحد برای بهره‌مندی از حقوقی خاص دشوار است.

دورکارها با داشتن مشاغل مستقل، آسیب‌پذیرترین در میان کارگران اقتصاد گیگ محسوب‌ می‌شوند.

بر اساس گزارش‌های دفتر کار امریکا، دورکاران 3.8 درصد از نیروی کار امریکا را تشکیل می‌دهند. در واقع می‌توان گفت دورکارها حکم نیروی ذخیره ارتش را دارند که کارفرماها با پرداخت دستمزد کمتر از آنها بهره می‌برند. شاید این مساله بتواند رشد آهسته درآمدها در سال‌های اخیر را توضیح دهد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که دورکارها معمولا کمتر از 25 سال سن دارند ، بیمه درمانی ندارند و 55 درصد از آنها ترجیح می‌دهد یک شغل ثابت داشته باشند.

ناامنی شغلی در این مشاغل موجب شده که کارگران اقتصاد گیگ نتوانند مالک خانه شوند یا حتی ازدواج کنند. اقتصاد گیگ اگرچه به یک مفهوم رایج و عادی تبدیل شده اما بسیاری از این مشاغل برای افراد عادی به هیچ‌وجه فوق‌العاده نیستند.