سود سپرده چه بلایی بر سر اقتصاد ایران آورد؟

سود سپرده‌های بانکی یکی از مهم‌ترین نمودهای دولت رفاه پنهان (سیاست‌گذاری در راستای تامین منافع طبقات بالا) است.

به گزارش تجارت‌نیوز، نظام بانکی در سال 1396 بیش از 280هزار میلیارد تومان سود بین سپرده‌های بانکی توزیع کرده که معادل 19درصد کل نقدینگی موجود در کشور است.

این عدد بیش از 3برابر مجموع بودجه سلامت و آموزش کشور، بیش از 6 برابر کل یارانه نقدی توزیع‌شده، تقریبا معادل 40برابر بودجه نهادهای حمایتی (کمیته امداد و سازمان بهزیستی)، و بیش از 6 برابر کل بودجه عمرانی کشور است.

براساس داده‌های مرکز آمار ایران میانگین درآمد خانوارهای شهری در سال 1396 حدود 37میلیون تومان بوده که تقریبا 50درصد آن از محل کار (مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی) حاصل شده است؛ یعنی متوسط درآمد هر ایرانی از محل کار حدود5/18میلیون تومان بوده است. براین‌اساس میزان سود سپرده‌های بانکی تقریبا معادل درآمدهای شغلی 15میلیون شاغل در ایران است.

نکته قابل ‌تامل این است که بانک‌ها برای سپرده‌های بالای 100 میلیون تومان، نرخ سودهای بالاتری در نظر می‌گیرند که خود این نوع سپرده‌ها منبع رانت مضاعفی است برای اخذ وام‌های کلان از نظام بانکی. به‌طوری‌که براساس گزارش‌های بانک مرکزی بیش از 80درصد تسهیلات بانکی طی 35سال اخیر به دو دهک ثروتمند اختصاص یافته است.

این در شرایطی است که نظام بانکی ایران با بحران جدی مواجه است و بخش قابل‌ توجهی از سود سپرده‌های پرداختی از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین می‌شود که خود به افزایش پایه پولی و نقدینگی منجر می‌شود.

از سوی دیگر در حالی که همچنان سود بانکی از مالیات معاف است و پرداخت سود بالا از سوی بانک به سپرده‌گذاران موجب انحراف جدی در ترازنامه بانک‌ها شده است، برخی آمار‌ها نشان از توزیع نا‌متقارن سود‌ بین بعضی از افراد دارد.

در این رابطه مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان این که در شرایط کنونی، 85 درصد ارزش سپرده‌های بانکی متعلق به 5/2 درصد سپرده‌گذاران است، بر قاعده‌مند کردن کنترل دولت در این بخش از سپرده‌ها و همچنین پیوند زدن جریان مالی این افرد به نظام‌ مالیاتی تاکید کرد.

«احمد حاتمی یزد» درباره اینکه چرا ۸۵درصد از سود بانکی در اختیار ۵/۲ درصد از سپرده گذاران است گفت: این که مرکز پژوهش‌های مجلس آمار‌ می‌دهد که 85 درصد ارزش سپرده‌های بانکی در اختیار 5/2 درصد سپرده گذاران است نباید ما را به خطا بیندازد.

به عبارتی بسیاری از سپرده‌گذاران شخصیت‌های حقوقی مثل شرکت‌های خرد و بزرگ هستند؛ مثل ایران خودرو که اگر سپرده کلانی داشته باشند گویای نابرابری در توزیع سود سپرده‌های بانکی نیست.

منبع:‌ روزنامه همدلی