شیوا رحیمی 
مقاله جواد صالحی اصفهانی در خصوص اقتصاد ایران:
اگر تحریم نبودیم، شرایط اقتصادی چگونه بود؟
دلایل زیادی می‌تواند بر رشد اقتصادی یک کشور تاثیر داشته باشد. بزرگی یک اقتصاد را بر اساس تولید ناخالص داخلی آن اندازه می‌گیرند که در خصوص کشور ما چند سالی است که با رکورد مواجه شده است. اما دلیل اصلی توقف رشد تولید ناخالص داخلی ایران چیست؟ جواد صالحی اصفهانی، اقتصاددان به این سوال جواب می‌دهد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، اقتصاد ایران در یک دهه گذشته رشد زیادی نداشت و راکد بود. اما این سوال وجود دارد که ناملایمات اقتصادی ایران به دلیل تحریم‌هاست یا عوامل داخلی؟ ایران چقدر نسبت به تحریم‌ها انعطاف‌پذیر است؟ مقامات ایران چقدر باید نگران شکست مذاکرات برجام باشند؟
برای داشتن نگاهی دقیق و آکادمیک به مساله اقتصاد ایران ابتدا باید تاثیر تحریم‌ها را از تاثیر قیمت‌های نفت، فساد و سوء مدیریت جدا کرد. اگر ایران تحریم نمی‌شد وضع اقتصادی چگونه بود؟ اگر در سال ۲۰۱۱ باراک اوباما و در سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ تحریم‌ها علیه کشورمان را تشدید نمی‌کردند اقتصادمان چه تفاوتی با وضعیت کنونی داشت؟ جواد صالحی اصفهانی، اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا ، در مقاله‌ای که در وبسایت بورس و بازار منتشر کرده است در این خصوص تحلیل‌هایی ارائه می‌دهد:
برای روشن شدن این موضوع ابتدا تولید ناخالص داخلی ایران را با کشورهایی مانند عربستان سعودی و ترکیه مقایسه می‌کنیم. در این نمودار برای رسیدن به یک مقایسه درست ارزش تولید ناخالص داخلی کشورها بر اساس دلار آمریکا هستند تا تفاوت قیمت‌ها در واحد پول داخلی کشورها تاثیری در نتایج نداشته باشد.
ایران، ترکیه و عربستان در سال ۲۰۱۱ سه اقتصاد بزرگ منطقه بودند و هر سه حدود ۱٫۵ تریلیون دلار برابری قدرت خرید داشتند. این سه کشور از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ با سرعت مشابهی رشد کردند اما از سال ۲۰۱۰ به بعد مسیر رشد متفاوتی را در پیش گرفتند. میزان تولید ناخالص داخلی ایران به شدت کاهش یافت در حالی که عربستان و ترکیه همچنان به رشد خود ادامه دادند. در سال ۲۰۱۴ بود که قیمت‌های نفت به شدت کاهش یافت و باعث شد تولید ناخالص داخلی عربستان روند نزولی پیدا کند. اگرچه تحریم‌ها ممکن است موجب بروز فساد و سوء مدیریت بیشتری شده باشند اما فعلا تاثیر آنها را در نظر نمی‌گیریم.
با وجود اینکه ترکیه و عربستان بر خلاف ایران هدف تحریم‌ها قرار نگرفتند، اقتصاد این سه کشور از سال ۲۰۱۰ به بعد به قدری از هم متفاوت شد که نمی‌توان گفت اگر تحریم‌ها نبودند ایران همچنان می‌توانست سرعت رشد تولید ناخالص داخلی خود را به شکل برابری با آنها حفظ کند.
اگر تحریم نبودیم؟
این اقتصاددان در ادامه این مقاله عنوان کرده که: «اگر ایران تحریم نمی‌شد تولید ناخالص داخلی آن ۴ یا ۵ درصد رشد می‌کرد. این عدد در مقایسه با رشد ۳ درصدی در بازه زمانی ۳۰ ساله تنها یک سوم بیشتر است. به گفته برخی این تحریم‌ها تنها ۲۰ درصد از مشکلات اقتصادی ایران را تشکیل می‌دهند.
ایران، ترکیه و عربستان در سال ۲۰۱۱ سه اقتصاد بزرگ منطقه بودند و هر سه حدود ۱٫۵ تریلیون دلار برابری قدرت خرید داشتند اما از سال ۲۰۱۰ میزان تولید ناخالص داخلی ایران به شدت کاهش یافت در حالی که عربستان و ترکیه همچنان به رشد خود ادامه دادند.
به عقیده این افراد دلیل ۸۰ درصد مشکلات اقتصادی ایران عوامل داخلی هستند و توقف مذاکرات هسته‌ای تاثیر کمی بر اقتصاد کشور خواهد داشت. اما این نسبت ۲۰ به ۸۰ زمانی که درآمدهای نفتی ایران در بالاترین حد خود بود، می‌توانست صادق باشد.
صالحی اصفهانی می‌گوید که واقعیت این است که تاثیر تحریم‌ها بر رشد تولید ناخالص داخلی بسیار بیشتر از چیزی است بتوان آن را تنها با روش‌های آماری اندازه گرفت. به نظر می‌رسد دلیلی بهتر از تحریم‌ها برای توضیح تغییر ناگهانی رشد اقتصادی وجود ندارد. برخی اختلاس، فساد و سیاست را دلایل موثر در کاهش رشد اقتصادی می‌دانند. اما چرا سایر کشورهایی که همین عوامل را دارند چنین رکود اقتصادی را تجربه نمی‌کنند؟»
تاثیر اجرای برجام
جواد صالحی اصفهانی در این مقاله نوشت: «از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ که توافق برجام اجرا می‌شد، تولید ناخالص داخلی کشور ۲۰ درصد رشد کرد و مشخصا فساد و سوء مدیریت در این بازه زمانی به یک باره از بین نرفتند. تنها توضیح منطقی وساده برای رشد تولید در این سال‌ها اجرای برجام بود.
اگر در آینده توافق هسته‌ای حاصل شود باز هم می‌توان انتظار چنین افزایش رشدی را داشت. پس از حصول توافق ایران به ذخایر خارجی خود دسترسی پیدا می‌کند. در پی آن صادرات تولیدات غیرنفتی ایران به کشورهای خارجی افزایش پیدا می‌کند و تولید ناخالص داخلی رشد را تجربه می کند.»
نظرات