تامین مالی غیرتورمی در اقتصاد ایران جوابگو است یا خیر؟
دولت ها همواره سعی می کنند تا تورم را کنترل کنند که در همین راستا به تازگی مسئله تامین مالی غیرتورمی مطرح شده، اما سوال این است که آیا این شیوه تامین مالی در اقتصاد ایران جوابگو است یا خیر.
تورم یکی از معضلات جدی دولت‌هاست که متأسفانه در اقتصادی ایران شاهد تورم‌های بالا هستیم که این مسئله علاوه بر بخش مصرف به بخش تولید نیز ضربه‌های سنگینی زده است.
سالیانی است که موضوع تأمین مالی غیرتورمی در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است تا ضمن دستیابی به رشد اقتصادی، این تأمین مالی اثر تورمی به همراه نداشته باشد.
تأمین مالی از بانک گران تمام می‌شود
عده‌ای معتقدند تأمین مالی باید به جای بانک از طریق بورس صورت گیرد. در این رابطه مالک سرپناهی در گفتگو با مهر گفت: استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تأمین مالی بنگاه‌ها در حال رشد است و در بازار جهانی این تأمین مالی می‌تواند در کنار توسعه اقتصادی و عمرانی تورم را نیز به اقتصاد تحمیل نکند.
وی گفت: در حال حاضر عمده تأمین مالی از طریق بانک صورت می‌گیرد که این مسئله همواره با توجه به نرخ سود بالایی که دارد منجر به تورم شده است و بنگاه‌های تولیدی نسبت به این تأمین مالی هیچ اقبالی ندارند.
این کارشناس حوزه مالی تصریح کرد: این روند موجب شده است تا بانک‌ها برای کسب سود و اینکه روی پای خود بایستند وارد فعالیت‌های غیر مولد شوند و تورم را به اقتصاد تحمیل کنند.
وی با تاکید بر اینکه باید در مقابل فعالیت‌های غیر مولد بانک‌ها ایستاد خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد توجه ویژه به بورس و تأمین مالی از این طریق منجر به تورم نمی‌شود زیرا از نقدینگی موجود در بازار استفاده کرده و وارد چرخه تولید می‌شود.
سرپناهی ادامه داد: در بازار سرمایه ۲ دسته تأمین مالی مبتنی بر بدهی و سرمایه وجود دارد، در حالی که بانک فقط تأمین مالی از طریق بدهی را دارد و تأمین مالی صرفاً از این طریق سبب افزایش ریسک مالی می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: امکان تأمین مالی ارزان از بانک برای بنگاه‌ها کاری بسیار سخت است زیرا فعالیت‌های غیر مولد سود سرشاری را عاید بانک می کندو این مسئله موجب می‌شود تا بانک تمایلی به تأمین مالی نداشته باشد.
تأمین مالی زنجیره‌ای
با این حال برخی از کارشناسان معتقدند در کنار بازار سرمایه می‌توان از تأمین مالی زنجیره‌ای و سیستم فاکتورینگ استفاده کرد.
سیامک سالور با اشاره به تأمین مالی غیر تورمی گفت: تأمین مالی در حوزه‌های مختلف نظیر زیرساخت‌ها، سرمایه در گردش، بنگاه‌های کوچک و متوسط و خانوارها یکی از مشکلات جدی اقتصاد ایران است در این میان بنگاه‌های کوچک و متوسط بیش از سایر حوزه‌ها با کمبود اعتبار مواجه هستند و بیشترین فشار را تحمل می‌کنند که دولت باید برای این بخش فکر عاجل کند تا ضمن تأمین مالی فشار تورم به دیگر بخش‌ها وارد نشود.
به گفته وی بنگاه‌های کوچک و متوسط که سهم بالایی در اشتغال دارند، قدرت توثیق پایینی دارند و در مقابل مجبور به خرید نقدی موادی هستند. بنابراین این واحدها ناچارند از بازار غیررسمی، تسهیلات را با هزینه بالا تأمین کنند. این بنگاه‌ها در سهم‌گیری از تسهیلات اعطایی بانک‌ها با نظام ناکارآمد و غیر منصفانه مواجه هستند. اما ابزارهای تأمین مالی زنجیره‌ای طوری طراحی شده‌اند که ضمن اینکه یک روش غیرتورمی تأمین مالی است، نیازهای بنگاه‌های کوچک و متوسط را نیز پاسخ می‌دهد.
سالور توسعه اوراق گام را یکی از ابزارهای تأمین مالی زنجیره‌ای معرفی کرد و ادامه داد: روش فاکتورینگ، برات الکترونیکی و توسعه سایر ابزارهای تأمین مالی زنجیره تولید بسیار حائز اهمیت است و با وجود عملیاتی سازی اوراق گام و تلاش برای عملیاتی کردن روش فاکتورینگ مشکلاتی نیز در زیرساخت‌های توسعه آن‌ها از جمله در تبادل داده‌ها، مانیتورینگ و پایش تأمین مالی زنجیره‌ای، پلتفرم‌ها که رکن کلیدی توسعه تأمین مالی زنجیره تولید است وجود دارد.
وی افزود: تأمین مالی زنجیره‌ای، نقش دولت فراهم کردن بسترهای لازم نظیر ایجاد زیرساخت‌ها، استانداردها و ابزارهای مدیریت ریسک است.
به گفته این کارشناس اقتصادی با بومی سازی روش‌های تأمین مالی غیرتورمی مشکل کمبود اعتبار صنایع حل خواهد شد.
وی با بیان اینکه در دنیا تأمین مالی کسب‌وکارها به میزان حدود ۱.۴ هزار میلیارد دلار از این روش انجام شده، تصریح کرد: در شرایط فعلی که دچار مشکلاتی نظیر فرسودگی ماشین‌آلات هستیم و رشد پایین صنایع نیز به همین دلایل برمی‌گردد، استفاده از ابزارهای تأمین مالی زنجیره‌ای می‌تواند حداقل به حفظ شرایط موجود کمک کند.
مشاور معاونت تجارت و خدمات وزارت صمت اظهار کرد: اگر سازمان مالیاتی و بیمه تأمین اجتماعی در ازای مطالبات خود این اوراق را قبول کنند، کمک شایانی به توسعه این ابزارها خواهد شد. همچنین یکی از مشکلات فعلی در توسعه این ابزارها عدم آگاهی کسب و کارها است.
با این حال عده‌ای دیگر از کارشناسان معتقدند این روش‌ها بیشتر در زمانی جواب گو است که شرایط اقتصاد پیچیده نباشد.
تأمین مالی غیر تورمی؛ فرصتی در شرایط معمول اقتصادی
همچنین فرشاد پرویزیان، نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران، با بررسی و تشریح تأمین مالی غیر تورمی، به چالش‌های ساختاری این روش در شرایط کنونی اقتصاد ایران که در سایه‌های جنگ اقتصادی و تحریم‌ها قرار دارد، پرداخت. وی با اشاره به بحران‌های ساختاری اقتصاد کشور به ویژه ناترازی‌های موجود، افزایش بی‌اعتمادی عمومی و شائبه‌هایی مانند استخراج بیت‌کوین برای جبران کسری بودجه، ضرورت بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان را یادآور شد و تأکید کرد که مشکلات اصلی اقتصاد ایران فراتر از حوزه اقتصاد و در ساختارهای کلان مدیریتی و بین‌المللی نهفته است.
پرویزیان با اشاره به مفهوم تأمین مالی غیر تورمی توضیح داد: این روش به معنای تأمین مالی بدون خلق نقدینگی است؛ یعنی در این روش پول جدیدی خلق نمی‌شود و دولت برای تأمین منابع مالی خود به‌جای استقراض از بانک‌ها، مثلاً اقدام به انتشار (و فروش) اوراق قرضه می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه این روش در شرایط معمول اقتصادی کارآمد است گفت: تمامی راه‌حل‌ها، فرمول‌ها و نسخه‌های اقتصادی که توصیه می‌شود بر اساس مجموعه‌ای از نظریات و قوانین تجربه شده در شرایط معمول اقتصادی است.
او در ادامه افزود: اما در شرایط کنونی ایران، که با تورم‌های بالای ۴۰ درصدی و تحریم‌های سنگین اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، این روش به چالش‌های جدی برمی‌خورد. در چنین شرایطی یک اقتصاددان قادر به ارائه توصیه‌ی اقتصادی نیست چرا که الان مشکلات اقتصادی کشور راه حل اقتصادی ندارد. بر همین اساس باید اذعان داشت که در شرایط جنگ اقتصادی نباید به دنبال راه حل‌های معمول بود چرا که فرمول‌ها و راهکاهای اقتصادی اساساً برای چنین شرایطی ساخته نشده‌اند.
این شرایط نشان می‌دهد برای استفاده از تأمین مالی غیر تورمی نیز باشد زیرساخت‌های اقتصادی را فراهم کرد. از سوی دیگر نباید فقط به بنگاه‌های کوچک و زودبازده اندیشید بلکه نگاهی ویژه ای نیز به بنگاه‌های بزرگ داشت تا این بنگاه‌ها که چرخ اقتصاد در دستشان هست نیز بتوانند از این تأمین مالی استفاده کنند.
نظرات