چرا سرمایه‌گذاران اوراق مشارکت نمی‌خرند؟

فرخ پوربیژن: اوراق مشارکت اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های عمرانی-انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود. این اوراق به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌شود.

به گزارش تجارت‌نیوز ، اوراق مشارکتی را که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس هستند، اوراق مشارکت بورسی می‌نامند و اوراق مشارکتی را که صرفاً با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود و قابل معامله در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) است، اوراق مشارکت بورسی نامیده می‌شنود.

برای خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس، لازم است سرمایه‌گذار با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه و نسبت به خرید یا فروش اوراق مورد نظر اقدام کند.

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند. این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله داشته باشد چنانچه اوراق در بازار پایه فرابورس عرضه شود، خرید و فروش آن از طریق ثبت سفارش اینترنتی میسر خواهد بود. در صورتی‌که فرد کد سهامداری و کاربر غیر آنلاین باشد به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام کند.

انواع اوراق مشارکت

1- اوراق مشارکت به کسر:

اوراقی است که به قیمت کمتر از قیمت اسمی آن توسط سرمایه‌گذار خریداری می‌شود و سود سرمایه‌گذار برابر خواهد بود با مابه التفاوت قیمت خریداری شده با قیمت اسمی اوراق در سررسید آن. این اوراق یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت به شمار می‌آید.

2- اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام:

اوراقی است که منتشرکننده آن شرکت‌های سهامی عام هستند و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار تعویض می‌شوند.

3- اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام:

اوراقی است که منتشرکننده آن شرکت‌های سهامی عام هستند و در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت‌های‌ موضوع طرح اوراق مشارکت، تبدیل می‌شود.

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

۱- خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش در بورس) مجاز است.

۲- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت 100 هزار تومان است.

۳- هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.

۴- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.

۵- سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌شود.

۶- چنانچه سرمایه‌گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق کند، با پرداخت ما به التفاوت سود روزهای گذشته (از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق)، در پایان دوره سود کل دوره به حساب وی واریز خواهد شد.

۷- تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تا تمامی سفارش‌های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری کند.

۸- حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.

۹- با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.،

۱۰- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام کند، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است).

۱۱- اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.

چرا سرمایه گذاران اوراق مشارکت نمی‌خرند؟

نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت این گونه است که سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره یکساله معمولاً بین ۲۰ تا ۲۲ درصد و سررسید پرداخت سود آن‌ها یک ماهه یا سه ماهه و در مورد اسناد خزانه سالانه است.

نحوه پرداخت سود سپرده‌های بانکی این گونه است که سود اعلامی سپرده‌های بانکی برای دوره یکساله 20 درصد و سررسید پرداخت سود آن‌ها یک ماهه است.

با توجه به افزایش سود بانکی در اسفند ماه 96 از 15 درصد به حداقل 20 درصد و کوتاه تر بودن سررسید سپرده‌های بانکی (ماهانه) و ریسک کمتر آن‌ها، به‌نظر می‌رسد که اقبالی از سوی سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق مشارکت با نرخ سود‌ها و نحوه پرداخت سود اعلام شده وجود ندارد و منطقی است که سرمایه‌گذاران به جای خرید اوراق مشارکت چند ساله،‌ پول خود را به مدت یک سال در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند.