افزایش نرخ سود مشکلات را بیشتر می‌کند

در چند وقت اخیر خبرهایی از سوی مسئولان بانکی مبنی بر افزایش نرخ سود بانکی مطرح شده که هرچه زمان می‌گذرد بیشتر رنگ واقعیت به خود می‌گیرد.
کامران ندری، کارشناس حوزه پولی و بانکی در گفت‌گو با تجارت‌نیوز در خصوص افزایش نرخ سود سپرده بانکی عنوان می‌کند: از نظر تئوری‌های اقتصاد متعارف، افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی در مواجه با شوک‌های تورمی می‌تواند به خوبی عمل کند و آن را مهار کند.
وی ادامه می‌دهد: نرخ سود بانکی در داخل ایران با دو معضل جدی روبرو است. مشکل اول وضعیت نابسامان بعضی از بانک‌ها از نظر ناترازی‌ها در ترازنامه، ناترازی در درآمد وهزینه و ناترازی در جریان ورود و خروج نقدینگی است. تا وقتی این مشکل بانک‌‌ها حل نشود افزایش نرخ سود بانکی شاید تنها برای مدت کوتاهی اثر بخش باشد اما در بلندمدت بر مشکلات بانک‌ها اضافه می‌کند و سیاستگذار دیگر نمی‌تواند از ابزار نرخ سود بانکی برای مهار شوک‌های موجود استفاده کند.
ندری می‌افزاید: مشکل دوم این است که سیاستگذار برای هدایت نرخ سود در بازار ابزاری را در اختیار ندارد و عمدتا به صورت دستوری عمل می‌کند بخصوص در حوزه کاهش نرخ سود، به طوری که از طریق صدور بخشنامه و ابلاغیه به بانک‌ها اقدامات تنبیهی را اعمال می‌کند. سیاستگذار ابزارهای تکنیکی و فنی هدایت نرخ سود بانکی را در اختیار ندارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: برای هدایت فنی و تکنیکی نرخ سود در بازار به یک بازار سازمان‌یافته و متشکل با ابزارهای مالی کوتاه مدت نیاز داریم. همچنین بانک مرکزی برای اعطای تسهیلات به بانک‌ها باید یک چارچوب عملیاتی مشخصی داشته باشد. برای هدایت غیر دستوری نرخ سود بانکی الزامات و ساختارهایی لازم است که متاسفانه مسئولان نتوانسته‌اند آن را فراهم کنند.
وی خاطر نشان کرد: افزایش نرخ سود باید در بستر بانک‌های سالم اتفاق بیفتد، در حالی که بانک‌های کشور ناسالم هستند. در ایران بازار پول سازمان‌یافته و دارای عمق کافی و دارای ابزارهای مناسب که بتواند نرخ سود را به صورت غیر دستوری عوض کند ندارد.
ندری در پاسخ به سوال تجارت‌نیوز در خصوص اینکه اگر نرخ سود بانکی افزایش یابد چه کسی مسئول جبران هزینه‌های ناشی از آن است می‌گوید: اگر سیستم بانکی سالم باشد و بانکداری را به صورت حرفه‌ای انجام دهد هزینه ناشی از افزایش نرخ سود از طریق عملیات صحیح سیستم بانکی تامین می‌شود اما وقتی بانک‌ ناسالم باشد از طریق خلق پول، چاپ پول و منابع بانک مرکزی این هزینه پرداخت می‌شود. بانک‌ها بدون هدایت صحیح در پرداخت این نرخ‌های سود با مشکل مواجه خواهند شد.
وی با اشاره به خارج شدن سپرده‌ها از سیستم بانکی می‌گوید: آمارهای جسته و گریخته‌ای که در اختیار داریم نشان می‌دهد که شاخص ماندگاری سپرده‌ها در بانک‌ها طی چند ماه اخیر کاهش یافته است. همچنین شاخص دیگری که به شکل نسبت شبه پول (از نوع سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک ساله) به سایر سپرده‌ها تعریف شده رو به کاهش است و این نشان می‌دهد که ماهیت سپرده‌ها در حال عوض شدن و تبدیل به سپرده‌های سیالی است که ماندگاری کمتری در سیستم بانکی دارند. این افزایش سرعت گردش پول می‌تواند خطرناک باشد و نرخ تورم و همچنین نقدینگی را افزایش دهد.
ندری در بخش پایانی سخنانش با اشاره به شرایط جدید پیش روی بانک مرکزی مطرح می‌کند: باید منتظر ماند و دید که برنامه عملیاتی جدید آقای همتی چه خواهد بود. واکنش بازار تاکنون نسبت به انتخاب آقای همتی به عنوان رئیس جدید بانک مرکزی چندان مثبت نبوده و این نشان می‌دهد آقای همتی مسیر سخت و دشواری را در پیش دارد.
وی خاطر نشان می‌کند: آقای همتی باید استقلال بانک مرکزی را به عنوان اولویت اول در دستور کار قرار دهد، به طوری که این بانک مانند قبل نه از فشارهای سیاسی دولت و نمایندگان مجلس تاثیر بگیرد و نه در مقابل ناکارآمدی‌ها و سوء‌مدیریت بانک‌ها عقب‌نشینی کند. همچنین مسئله جدی که در نظام بانکی وجود دارد و آقای همتی حتما باید در پی ارائه راهکار در خصوص آن باشد، مسئله فساد عمیق و پر ریشه‌ای است که در این سیستم وجود دارد. التهابات بازار ارز انعکاس دهنده عمق بی‌اعتمادی مردم نسبت به سیاست‌گذران است.