زهرا بارانی 
تحلیلی از پویا ناظران، اقتصاددان:
کنترل تورم با نرخ بهره بازار بین‌بانکی / در چه صورت ابرتورم رخ می‌دهد؟
پویا ناظران، نتیجه اجرایی کردن عملیات پولی مدرن را در اقتصاد کشور با توجه به رقم بالای تورم، ایجاد ابرتورم عنوان کرد اما نرخ بهره بازار بین بانکی را مولفه‌ای موثر بر رشد نقدینگی و تورم دانست.
به گزارش تجارت‌نیوز ، اقتصاددان در تحلیلی در خصوص چند سیاست در نظام پولی و بانکی نرخ بهره بازار بین‌بانکی را در کنترل تورم و نقدینگی موثر دانست.
نرخ بهره بازار بین‌بانکی، لازمه کنترل تورم و نقدینگی
وی در ابتدای تحلیل خود که در کانال تلگرام منتشر کرده، عنوان کرد: با یک تراکنش، می‌شود پول را از بانکی خارج و به بانکی دیگر وارد کرد. هر روز میلیاردها تومان در نظام بانکی جابه‌جا می‌شود. هر روزه بعضی از بانک‌ها بیش از ورودی، خروجی دارند.
ناظران سپس این سوال‌ها را مطرح کرد که : کسری بانکی چه طور جبران می‌شود؟ اگر بانک دارایی نقدی کافی داشته باشد، بدهی‌اش به بانک‌های دیگر را تسویه می‌کند. اما اگه دارایی نقدی کافی نداشته باشد، چه می‌شود؟
وی در پاسخ چنین نوشته است: در آن صورت، بانک به بازار بین بانکی مراجعه و سعی می‌کند از بانکی که مازاد دارد، یعنی ورودی‌اش بیش از خروجی‌اش است، وام یک شبه بگیرد.
وی دو گزینه را برای منابع مازاد بانک مازاددار مطرح کرد: یا به مشتری‌هایش وام بدهد، یا در بازار بین‌بانکی، به بانک کسری‌دار وام یک شبه قرض بدهد. اگر به مشتری‌اش وام بدهد، بانک کسری‌دار مجبور می‌شود از بانک مرکزی وام بگیرد.
وی در ادامه افزود: اگر بانک مازاددار به مشتری‌اش وام بدهد، نقدینگی رشد می‌کند، اما اگر در بازار بین‌بانکی وام بدهد، نقدینگی تغییر نمی‌کند. تصمیم بانک، به نرخ بهره در بازار بین‌بانکی بستگی دارد. پس با تعیین نرخ بهره در بازار بین‌بانکی، بانک مرکزی می‌تواند تورم را مدیریت کند.
نقش عرضه و تقاضا در عملیات بازار باز
موضوع دیگری که ناظران به آن اشاره می‌کند عملیات بازار باز است. وی در این خصوص نوشت: تا به حال، بانک مرکزی با دستور و ابلاغ، نرخ بهره بازار بین‌بانکی را محقق می‌کرد. عملیات بازار باز، به معنی تعیین یک نرخ هدف، و محقق کردن آن نرخ با خریدن و فروختن اوراق خزانه توسط بانک مرکزی است. یعنی به عرضه و تقاضا اتکا کند تا این که به دستور و ابلاغ بپردازد.
وی افزود: عملیات بازار باز، سال‌ها است در کشورهای توسعه یافته استفاده می‌شود و اثرگذاری‌اش را نشان داده است. استفاده بانک مرکزی از عملیات بازار باز، خبر خوبی است چرا که برای مهار تورم لازم است اما کافی نیست.
این اقتصاددان تعامل دولت و بانک مرکزی را با عملیات بازار باز این طور تشریح کرد که سالی یک بار، دولت برای دخل و خرج‌اش از مجلس مصوبه می‌‌گیرد. بانک مرکزی، در طول سال متغیرهای اقتصاد کلان موثر بر تورم را رصد می‌کند و سالی 10 بار نرخ بهره «هدف» در بازار بین‌بانکی را تعیین می‌کند، با این قصد که تورم در محدوده مورد نظر حفظ شود. بانک مرکزی، هر روز اوراق بدهی خزانه خرید و فروش می‌کند، به نحوی که نرخ بهره در بازار بین بانکی، در سطح نرخ بهره «هدف» قرار بگیرد. البته تغییر نرخ بهره ، بر خرج دولت اثر دارد، اما ناترازی بودجه باید بعدا با تغییر نرخ مالیات جبران شود.
چگونه کشور با ابرتورم مواجه می‌شود؟
سومین موضوعی که ناظران به آن می‌پردازد نظریه پولی مدرن است.
وی در ابتدای این بحث عنوان کرد: از دی ماه سال 1397، با اکثریت یافتن دموکرات‌ها در کنگره آمریکا، این نظریه داغ شد. این نظریه بین اقتصاددان‌های منتصب به برخی دموکرات‌ها چون برنی سندرز طرفدار دارد، اما به شدت مورد انتقاد برخی اقتصاددان‌های دیگر چون لری سامرز و پال کروگمن است.
وی در ادامه بیان کرد: دموکرات‌ها پیشنهاداتی برای بیمه سلامت همگانی، آموزش رایگان و غیره دارند که موجب افزایش بدهی دولت خواهد شد. برای اینکه بدانیم این سیاستها شدنی هست یا نه، باید ببینیم دولت تا چقدر می‌تواند بدهکار باشد. نظریه پولی مدرن می‌گوید به بدهی دولت و کسری بودجه اعتنا نکنید؛ فقط به تورم دقت کنید. همین ویژگی، موجب جذابیت آن شده است.
وی رابطه دولت و بانک مرکزی را تحت نظریه پولی مدرن به این صورت عنوان کرد: بانک مرکزی نرخ بهره بهینه «هدف» را تعیین می‌کند. دولت، اوراق بدهی منتشر و خرج می‌کند. بانک مرکزی موظف است این اوراق را آنقدر بخرد تا نرخ سود از نرخ بهره بهینه بیشتر نشود. دولت، در طول سال متغیرهای اقتصاد کلان موثر بر تورم را رصد می‌کند. هر وقت تورم زیاد شد، انتشار اوراق بدهی را کم می‌کند و هر وقت تورم کم شد، انتشار را زیاد می‌کند.
وی در این باره چنین افزود: منتقدان می‌گویند این نظریه به ابرتورم منجر می‌شود، چرا که اولا، مسئولیت تورم را به دولت (و مجلس) منتقل می‌کند؛ ثانیا، کم و زیاد کردن مخارج بودجه با سرعت و میزان لازم برای مهار تورم عملی نیست؛ ثالثا، این نظریه ملاکی برای تعیین نرخ بهره بهینه ارائه نمی‌دهد.
وی درباره تاثیر این نظریه در میزان پایه پولی کشور بیان کرد: مخالفان وطنی این نظریه، نگران جذابیت «بی‌اهمیتی بدهی و کسری بودجه» برای سیاستمداران کشور و سوء‌استفاده‌های احتمالی هستند. این نظریه جواز افزایش پایه پولی برای پرداختن خرج دولت را می‌دهد. در نظامی با چنین حکمرانی اقتصادی بی‌نظمی، چنین جوازی به ابرتورم منجر می‌شود.
ناظران در پایان این سه موضوع را چنین جمع‌بندی کرد:
- نرخ بهره بازار بین بانکی، مولفه‌ای موثر بر رشد نقدینگی و تورم است.
- عملیات بازار باز، یعنی اثرگذاری بر آن نرخ با عرضه و تقاضا، به جای ابلاغ و دستور.
- نظریه پولی مدرن می‌گوید تا زمانی که تورم کم است، بدهی دولت هر چقدر هم زیاد باشد، مهم نیست. منتقدین آمریکایی می‌گویند احتمالا ابرتورم ایجاد می‌کند. در حکمرانی اقتصادی بی‌نظم ما، قطعا ابرتورم ایجاد می‌کند.
نظرات