سیگنال‌‌های ارزی همتی / کسری بودجه دولت چه پیام‌هایی برای بازار ارز دارد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در پست جدید اینستاگرامی خود به نحوه مدیریت در بانک مرکزی پرداخته و در بخشی از این اظهارات خود نوشت: کسری بودجه از سه طریق عمده، تلاش برای استفاده از مسیرهای مختلف صدور بیشتر نفت، انتشار اوراق دولتی و برداشت از منابع صندوق توسعه ملی تامین می‌شود.

این اظهارات همتی چه پیام‌های ارزی به همراه دارد؟

کامران ندری، کارشناس اقتصای در این خصوص به تجارت‌نیوز گفت: از پست آقای همتی اینطور می‌شود استنباط کرد که ایشان می‌گوید وظیفه بانک مرکزی مدیریت بازار ارز است و تا حد که ممکن جلوی نوسانات این بازار را می‌گیرد. دوم این که بانک مرکزی باید حواسش جمع باشد که از طرق مختلف به صورت پنهان و آشکار دولت سراغ تامین کسری بودجه از منابع بانک مرکزی نیاید. یعنی به هر شکلی که هست جلوی پولی شدن کسری بودجه دولت را گرفت.

وی افزود: این که نوسانات بازار ارز کنترل شود برای اقتصاد کشور خیلی مهم است، به خاطر این که عمدتا برنامه‌ریزی فعالان اقتصادی بر اساس قیمت ارز انجام می‌شود و نوسانات قیمت دلار و دیگر ارزها می‌تواند روی تصمیماتی که فعالان اقتصادی می‌گیرند تاثیر بگذارد. به دنبال ثبات در بازار ارز فعالیت اقتصادی نیز افزایش پیدا می‌کند چون بازار پیش‌بینی پذیر می‌شود. اما وقتی بازار به شدت نوسان می‌کند تصمیم‌گیرندگان در فضای نامطمئن و غیرتعادلی نمی‌توانند به تصمیم‌گیری برسند. بنابراین کنترل بازار و جلوگیری کردن از نوسانات شدید نرخ ارز در بازار در این فضای ملتهب به لحاظ سیاسی باید اولویت اول بانک مرکزی باشد و به لحاظ تعیین اولویت تشخیص رییس کل بانک مرکزی درست است.

وظیفه اصلی بانک مرکزی، تثبیت نرخ ارز

ندری در این باره افزود: وظیفه اصلی بانک مرکزی در شرایط فعلی این است که تا حد ممکن نرخ ارز را تثبیت کند، البته تثبیت نرخ ارز به معنای ثابت کردن آن نیست بلکه به این معناست که روند حرکت آن قابل پیش‌بینی باشد.

عبدالناصر همتی در خصوص نحوه تامین کسری بودجه از تصمیم دولت و مجموعه نظام از سه روش نام برده: اول، تلاش برای استفاده از مسیرهای مختلف صدور بیشتر نفت؛ دوم، انتشار اوراق دولتی؛ سوم، برداشت از منابع صندوق توسعه ملی.

در این مورد ندری معتقد است جمع این سه روش خنثی می‌شود.

چگونگی تامین کسری بودجه از طریق صندوق توسعه ملی؟

این کارشناس اقتصادی در خصوص چگونگی تامین کسری بودجه از طریق صندوق توسعه ملی عنوان کرد: در مورد صندوق توسعه ملی اگر اثبات شود که دولت می‌تواند از آن استفاده کند معادل منابع حقیقی آن ریال دریافت می‌کند. ولی از سوی دیگر بانک مرکزی ارزهایی که دریافت کرده را در بازار تزریق می‌کند، ضمن این که بازار را تنظیم می‌کند، ریال اولیه‌ای که در اختیار دولت قرار داده بود را خنثی می‌کند؛ چون مجددا وقتی دلار را بفروشد ریال‌ها جمع‌آوری می‌شود. به این فرایند خنثی‌سازی یا استرلیزه کردن گفته می‌شود.

وی گفت: اما اگر منابع حقیقی در کار نباشد و روی کاغذ گفته شود که این ارزها متعلق به صندوق توسعه ملی است و در اختیار دولت قرار دارد، بانک مرکزی باید ریال آن را بدهد، ولی اگر ارزی وجود نداشته باشد و بانک مرکزی نتواند ارز را به بازار تزریق کند با مشکل مواجه می‌شود و همان پولی کردن کسری بودجه به شکل پنهان است.در این شرایط ارزها به ترازنامه بانک مرکزی روی کاغذ منتقل می‌شوند و امکان این که بانک مرکزی خنثی سازی را انجام دهد وجود ندارد و آثار پولی و تورمی به همراه دارد.

وی اضافه کرد: در مورد درآمدهای نفتی نیز این موضوع صادق است، اگر این امکان وجود نداشته باشد که بانک مرکزی از این درآمدهای نفتی استفاده کند، یعنی به خاطر نقل و انتقال در تحریم‌ها با مشکل همراه باشد بانک مرکزی نمی‌تواند عملیات خنثی سازی را انجام دهد.

هدف اوراق دولتی، کنترل نرخ بهره بین‎‌بانکی است نه تامین کسری بودجه

ندری گفت: در خصوص انتشار اوراق دولتی بانک مرکزی در بازار ثانویه این اوراق را با هدف کنترل نرخ بهره در بازار بین‌بانکی خرید و فروش می‌کند، که به این کار بانک مرکزی عملیات بازار باز گفته می‌شود.

وی افزود: اگر بانک مرکزی برای کنترل نرخ بهره بازار بین‌بانکی مبادرات به خرید و فروش این اوراق کند قاعدتا نباید حجم آن خیلی زیاد باشد. همچنین برای پولی کردن کسری بودجه نیست. البته این کار به این معناست که باید چارچوب و ساختار سیاست پولی تغییر کند.

وی عنوان کرد: بخشنامه عملیات بازار باز به تصویب شورای عالی پول و اعتبار رسیده، اما این که به چه شکل قرار است اجرایی شود، هنوز سوال‌های بسیاری درباره آن وجود دارد. اگر درست اجرا شود آثار مثبتی دارد، اما این خطر نیز وجود دارد که منتهی به پولی شدن تامین کسری بودجه شود.

وی در پایان عنوان کرد: در حال حاضر اصلی‌ترین کاری که بانک مرکزی می‌تواند انجام دهد همان دو موردی است که ابتدا ذکر شد، یعنی اول مدیریت بازار ارز و جلوگیری از نوسانات غیرقابل پیش‌پینی، دوم این که بانک مرکزی باید مراقب باشد تامین کسری بودجه دولت از طریق پول‌پاشی انجام نشود.