ریال دیجیتال؛ تهدیدی جدید برای نظام بانکی ایران / دولت از رمزریال چه می‌خواهد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، روز گذشته یک سند ۹ صفحه‌ای با عنوان پیشنویس سند ریال دیجیتال منتشر شد که البته بانک مرکزی همچنان آن را تایید نکرده است. با این وجود، به نظر می‌رسد که با انتشار این سند، رونمایی از ریال دیجیتال یا همان رمزریال، از همیشه محتمل‌تر باشد.

این در حالی است که ابهامات بسیاری پیرامون ریال دیجیتال وجود دارد و اطلاعات زیادی درباره آن منتشر نشده است. بسیاری از کارشناسان بانکی نیز درباره عواقب مخرب استفاده کارشناسی نشده از ریال دیجیتال برای نظام بانکی، هشدار داده‌اند. یکی از این کارشناسان، احمد عزیزی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی است که در این باره با تجارت‌نیوز به گفتگو پرداخت.

ریال دیجیتال و یک دنیا ابهام

عزیزی در ابتدا به اهمیت انجام مطالعات کافی درباره رمزریال پرداخت و گفت: نمی‌توان گفت که این مسائل اقتصادی و نوآوری‌ها، مثبت هستند یا منفی. باید دید که چگونه مطرح شده و جلو برده می‌شوند. در دنیا، سال‌ها روی این موارد مطالعه می‌کنند و این مطالعات را در اختیار متخصصان قرار می‌دهند. این مطالعات مورد بحث عمومی گذاشته شده و ایرادات آنها بررسی می‌شوند. سپس هزینه و فایده آنها مشخص شده و فرض بر این است که اگر هزینه طرح، بیشتر از فایده آن باشد، کنار گذاشته می‌شود.

وی افزود: ما ندیدیم که در ایران، مقاله‌ای به زبان فارسی در این مورد منتشر شود اما به نظر می‌رسد که به یکباره طرح رمزریال از شهریور ماه اجرایی شود. اجرای این طرح با شرایط ذکر شده، می‌تواند سیستم بانکی فشل ما را با ریسک‌های بسیار بزرگی مواجه کند.

رمز ریال چه بلایی بر سر بانک‌ها می‌آورد؟

این مدیر باسابقه بانکی در ادامه به بیان ریسک‌های اجرای طرح ریال دیجیتال پرداخت. وی در این مورد به تجارت‌نیوز گفت: بانکداری یعنی واسطه‌گری وجوه. طرح رمزریال قطعا واسطه‌گری وجوه توسط بانک‌ها را تضعیف می‌کند و تردیدی در آن نیست. اگر اجرای این طرح محدود باشد، کاهش واسطه‌گری بانک‌ها نیز کم خواهد بود اما اجرای مطلق آن، کل واسطه‌گری را از بین می‌برد. این موضوع روی دارایی‌ و تسهیلات بانک‌ها تاثیر شگرف می‌گذارد و زیاندهی آنها را افزایش می‌دهد.

عزیزی در ادامه بیان ریسک‌ها اضافه کرد: این مسائل، مواردی نیستند که برای بانک مرکزی ناشناخته باشند. یک نهاد دولتی که می‌خواهد اعتماد عمومی را جلب کند، حداقل باید طرح رمزریال را برای جامعه متخصصین و نخبگان توجیه کند. این موضوع شایسته مطالعات کمی زیادی است. در کل سیستم بانکی ایران هم واکنشی نسبت به این خبر دیده نشده است که این موضوع هم بسیار نگران کننده است.

این کارشناس بانکی در ادامه تصریح کرد: اما یک نگرانی بسیار بزرگ‌تر نیز وجود دارد. ما در چند دهه گذشته، مفاهیم و دستاوردای بشری را آورده‌ایم و آنها را بد اجرا کرده‌ایم. به خصوص در مواردی که وزن نرم افزاری آن، مسلط بوده است؛ مثل سیستم بانکی.

وی افزود: برای نمونه، بیش از دو دهه است که ما درباره رتبه‌بندی اعتباری صحبت می‌کنیم. یعنی این موضوع که بسیار ملموس هم بوده، از وقتی وارد کشور شده در قوانین، مقررات، سخنرانی‌ها و… استفاده شده است. اما این استفاده یا جاهلانه بوده یا سوءاستفاده بوده است. بنابراین سابقه خوبی در استفاده از نوآوری‌ها و مفاهیم جدید وجود ندارد و خیلی بعید است که در این شرایط بتوان از رمزریال درست استفاده شود.

دولت از رمزریال چه می‌خواهد؟

معاون اسبق بانک مرکزی در ادامه این گفتگو به بیان نحوه استفاده دولت از این طرح پرداخت و گفت: دولت‌ها معمولا برای دخالت در امور شهروندها و کسب اطلاعات آنها عطش دارند. این عطش دولت ما نیز مبنای ایدئولوژیک و دینی دارد و از آن برداشت مطلق می‌شود. حالا با این طرح، بانک مرکزی یک ابزار بی‌نام را به ابزاری با نام تبدیل می‌کند. آیا بانک مرکزی به این فکر کرده است که دولت از این موضوع چه استفاده یا سوءاستفاده‌هایی خواهد کرد؟

وی در ادامه گفت: در حال حاضر که وزارت اقتصاد و دارایی، به حساب‌های دولتی دسترسی دارد نیز گاهی ریز حساب‌ها را به اشتباه به افراد دیگر می‌دهند. یعنی با اطلاعات مردم با دقت لازم برخورد نمی‌کنند.

عزیزی در پایان تاکید کرد: دولت عطش زیادی دارد برای اینکه از همه ابزارهای موجود، خیلی سریع، فوری و انقلابی استفاده کند. اینجور مسائل برای متخصصین هم توضیح داده نشده؛ وای به حال جامعه‌ای که می‌خواهد به این ابزار روی بیاورد.