هیاهو برای هیچ / تاثیر اقدامات بانک مرکزی بر اقتصاد چه بود؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، رسانه رسمی بانک مرکزی ایران به تازگی در گزارشی تحت عنوان «اقدامات بانک مرکزی برای ارتقا شفافیت و تقویت حکمرانی ریال» به عملکرد مثبت بانک مرکزی اشاره کرده است. با این وجود، مشخص نیست که چرا این فهرست بلند بالا از اقدامات مثبت بانک مرکزی، نتوانسته‌اند اثربخش باشند و اقتصاد ایران همچنان حال خوشی ندارد؟

اقدامات مثبت بانک مرکزی چه بودند؟

خبرگزاری ایبنا در گزارش خود به ۹ مورد از اقدامات بانک مرکزی در راستای تقویت حکمرانی ریال و افزایش شفافیت اشاره کرده است. افشای فهرست ابربدهکاران بانکی، ممنوعیت ارائه خدمات به مشتریان بد حساب در شبکه بانکی، افشای صورت‌های مالی بانک‌ها و ساماندهی ۱۹میلیون درگاه پرداخت و کارتخوان نمونه‌هایی از این دستاوردها هستند.

همچنین در این فهرست عناوینی همچون مسدود کردن حساب‌های مشکوک و غیرفعال، ثبت رسمی معاملات ارز و سکه، راه‌اندازی سامانه تابا، اجرای قانون چک و اتصال برنامه‌های کاربردی به پنجره واحد خدمات دولت الکترونیک نیز به چشم می‌خورد.

بی توجهی تورم به اقدامات بانک مرکزی

نگاهی گذرا به وضعیت کنونی اقتصاد ایران، نشان می‌دهد که این موارد نام برده شده نتوانسته‌اند تاثیری در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد کنند. تورم در اقتصاد ایران همچنان بلای جان مردم است و در این بین، افراد کم درآمدتر بیش از سایرین تحت فشار قرار دارند.

تورم سالانه در مرداد ماه ۱۴۰۱ برای کل خانوارهای کشور به ۴۱٫۵درصد رسیده است. این تورم برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۳۹.۵ درصد برای دهک دهم تا ۴۶.۴ درصد برای دهک اول ثبت شده است. به عبارتی دیگر، خانوارهایی با سطح درآمد کمتر، طعم تلخ تورم را بیش از سایرین چشیده‌اند.

همچنین تورم نقطه‌ای در مرداد ماه ۱۴۰۱ به ۵۲٫۲درصد رسید. یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ۵٢.٢ درصد بیشتر از مرداد ١۴٠٠ برای خرید یک سبد یکسان از کالا و خدمات هزینه کرده‌اند.

رسالت بانک مرکزی چیست؟

نکته حائز اهمیت آن است که در شرایط کنونی که تورم روز به روز قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد، بانک مرکزی رسالت اصلی خود را فراموش کرده است.

در اقتصادهای پیشرفته جهان، بانک‌های مرکزی سیاست‌های خود را در راستای یک هدف تنظیم می‌کنند؛ کنترل تورم و سطح عمومی قیمت‌ها. با این وجود بانک مرکزی ایران نه تنها اقدام موثری برای کاهش نرخ تورم انجام نداده است، بلکه سیاست‌هایی را در پیش گرفته که سرانجامی جز تشدید تورم ندارد.

فراموش شدن ابزار نرخ بهره

بانک مرکزی با ثابت نگه داشتن نرخ بهره سپرده‌، یکی از اصلی‌ترین ابزارهای خود برای کنترل تورم را از دست داده است. از طرف دیگر، نرخ بهره بین بانکی نیز در این مدت سرکوب شده و در کانال ۲۰درصد باقی مانده. در دو هفته اخیر نیز نرخ سود در بازار بین بانکی کاهشی بوده و بانک مرکزی در خلاف راه درمان متعارف تورم گام برداشته است.

تهدید قانون بانکداری برای بانک مرکزی

در این حین، بانک مرکزی این روزها با تهدیدی به نام طرح قانون بانکداری روبروست. طرحی که به نظر می‌رسد در مجلس تصویب شده و به قانون تبدیل شود. بسیاری از کارشناسان بانکی قانون بانکداری را نابود کننده استقلال بانک مرکزی می‌دانند و مخالفت خود با آن را اعلام کرده‌اند.

در این بین، چند تن از مدیران کل سابق بانک مرکزی نیز نسبت به تبعات اجرای قانون بانکداری هشدار دادند. با این وجود، علی صالح آبادی، رئیس کل کنونی بانک مرکزی یکی از حامیان طرح قانون بانک مرکزی است.

بانک مرکزی یا حیاط خلوت دولت

بانک مرکزی در حال حاضر نیز حیاط خلوت دولت محسوب می‌شود و سیاست‌های خود را در جهت تامین منافع دولت تنظیم می‌کند. اما کارشناسان معتقدند که اگر طرح قانون بانکداری تصویب شود، بانک مرکزی دیگر توان مقابله با خواسته‌ها دولت را نخواهد داشت.

همین فقدان استقلال است که باعث شده بانک مرکزی اصرار شدیدی بر پرداخت وام‌های تکلیفی مانند ازدواج، فرزندآوری و … داشته باشد. وام‌هایی که تهدید بزرگی برای منابع بانک‌ها محسوب می‌شوند و اصرار بر پرداخت آنها، نمی‌تواند دلیلی جز سیاست‌های پوپولیستی دولت داشته باشد.