بانکداری باز چیست؟ / مسیر پیش‌روی ایران در بانکداری باز

به گزارش تجارت‌نیوز ، با وجود اینکه در سالیان اخیر، مفهوم بانکداری باز (Open Banking) بیش از پیش مورد توجه شبکه بانکی کشور قرار گرفته است اما به نظر می‌رسد که بانکداری باز در ایران هنوز به اندازه کافی از ظرفیت‌های خود بهره نمی‌برد و جای پیشرفت و ترقی دارد. به همین دلیل موضوع بانکداری باز یکی از موضوعاتی بود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در همایش بانکداری دیجیتال مطرح کرد.

عیسی زارع‌پور، هفته گذشته و در این همایش از مدیران بانک‌ها خواسته بود که از فناوری‌های بانکداری باز استفاده کنند و به مشتریان این اجازه را بدهند که خدمات بانکی از قبیل موجودی حساب و دیگر خدمات را به صورت دیجیتال دریافت کنند.

در این گزارش با تشریح مفهوم بانکداری باز و تاریخچه آن، وضعیت شبکه بانکی ایران در این حوزه بررسی می‌شود.

بانکداری باز از کجا آغاز شد؟

ابتدای دهه 80 میلادی را می‌توان تولد بانکداری باز به صورت کاملا ابتدایی دانست اما مفهوم بانکداری باز برای اولین بار در سال 2007 و در آمریکا رواج پیدا کرد. زمانی که جهان درگیر بحران اقتصادی بزرگی بود و نقش پررنگ بانک‌ها در این بحران در کنار ورشکستگی برخی از آنها، مردم را به بانک‌های سنتی بی‌اعتماد کرده بود. در همین زمان بود که فین‌تک‌ها وارد شدند و ذائقه کاربران را به سمت و سوی شکل جدیدی از بانکداری بردند.

بانکداری باز چیست؟

بانکداری باز فضایی را فراهم می‌کند که کاربران از طریق رابط برنامه‌‌نویسی کاربردی (API) به یک شبکه مالی دسترسی پیدا کنند. بنابراین دسترسی مشتریان بانک‌ها به خدمات بانکی، به شعبه‌ها محدود نمی‌شود و بانکداری باز پلتفرم‌هایی با دسترسی بهتر و آسان‌تر را برای کاربران فراهم می‌کند. البته، میزان این دسترسی‌ها توسط استانداردهایی که برای داده باز بانکی تعریف‌شده، معین می‌شوند.

از آنجایی که بانک‌ها نمی‌توانند به تنهایی فضای موردنیاز برای بانکداری باز را فراهم کنند، شرکت‌های فین‌تک به کمک آنها می‌آیند. این شرکت‌ها داده‌های موردنیاز را از بانک‌ها دریافت و سپس آنها را در قالب نرم‌افزارهایی با رابط کاربری روان به مردم ارائه می‌کنند.

این نرم‌افزارها عملیات‌های پیچیده بانکی را ساده می‌کنند و مردم می‌توانند بدون چشیدن طعم دردسرهای بانک‌های سنتی و به راحتی، سرعت و امنیت بالا خدمات بانکی موردنیاز خود را دریافت کنند.

خدمات بانکداری باز برای کاربران

بانکداری باز خدمات بسیار متنوعی را برای مشتریان شبکه بانکی فراهم می‌کند. بخشی از این خدمات مربوط به سرویس‌های مبتنی بر حساب مثل حسابداری شخصی، سهم‌بندی وجوه و کیف پول‌های بانکی هستند. البته این مزایا تنها به مشتریان بانک محدود نمی‌شود و فروشندگان نیز می‌توانند از داده‌‌های حاصل از تراکنش‌های خریداران، برای شناسایی محصولات پرفروش و ریسک‌های پیش‌روی فعالیت‌های خود استفاده کنند.

یکی دیگر از خدمات مهم بانکداری باز، ارائه سرویس‌های برداشت خودکار از حساب بانکی است. سرویسی که این امکان را فراهم می‌کند که اقساط وام، قبوض و دیگر پرداخت‌های کاربران به صورت خودکار از حساب آنها برداشت شده و به حساب مقصد واریز شود.

بانکداری باز در ایران

سابقه بانکداری باز در ایران به دهه 1370 بازمی‌گردد؛ زمانی که بانک‌هایی که تا پیش از آن کاملا به صورت سنتی فعالیت می‌کردند، برخی از فرآیندهای داخلی خود را اتوماسیون کردند. پس از آن نیز دیگر خدمات بانکی رفته رفته به سمت بانکداری باز حرکت کرد و سرعت این تحول در دهه 90 افزایش یافت. به طوری که اکنون بخش بزرگی از خدمات بانکی از طریق اپلیکیشن‌های گوناگون در دسترس مردم قرار می‌گیرند.

با این حال بانکداری باز در ایران همچنان در ابتدای مسیر قرار دارد و می‌تواند پیشرفت کند. البته نباید نقش شرکت‌های فین‌تک را نیز در این مسیر نادیده گرفت. چراکه ارتباط سازنده این شرکت‌ها با بانک‌ها می‌تواند مسیر پیشرفت بانکداری باز را هموارتر کند.