سهیل بانی 
گفتگوی تجارت‌نیوز با بهاءالدین حسینی هاشمی:
چرا اوراق مرابحه ارزی منتشر می‌شود؟
چندی پیش از اولین اوراق مرابحه ارزی ایران با هدف تامین مالی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس رونمایی شد. یک کارشناس اقتصادی، ماهیت و عوامل تاثیرگذار بر موفقیت آن را بررسی میکند.
به گزارش تجارت‌نیوز، روز یکشنبه از نخستین اوراق مرابحه ارزی ایران در مرکز مبادله ارز و طلا رونمایی شد. ناشر این اوراق شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس است و با ضمانت بانک ملت و مجوز بانک مرکزی منتشر شده است. نرخ سود این اوراق 6 درصد بوده و ناشر آن تعهد کرده که سود پرداختی به خریداران آن نیز ارزی خواهد بود.
همچنین کل اوراقی که برای تامین مالی این پروژه گازی در نظر گرفته شده، 200 میلیون یورو ارزش دارد که در مرحله نخست، 100 میلیون یورو از آن عرضه شده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود که ارزآوری این پروژه برای کشور بیش از یک میلیارد دلار و سودآوری آن برای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بالغ بر ۱.۲ میلیارد دلار باشد.
بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با تجارت‌نیوز، با تشریح ماهیت این اوراق به بررسی آن پرداخت.
اوراق مرابحه ارزی چه کارکردی دارند؟
حسینی هاشمی در ابتدا توضیح داد: «اوراق مرابحه به منظور تامین مالی پروژه‌ها، هم به صورت ریالی و هم به صورت ارزی تعریف شده که تاکنون اوراق مرابحه ارزی منتشر نشده بود اما این اوراق برای نخستین بار در ایران، از طریق مرکز مبادله ارز و طلا با مجوز بانک مرکزی منتشر شد. این اوراق برای تامین مالی پروژه‌هایی استفاده می‌شوند که قابلیت ارزآوری دارند؛ یعنی این پروژه‌ها می‌توانند با صادر کردن محصولات خود، درآمد ارزی داشته باشند تا تعهدات خودشان را با ارز بپردازند.»
وی افزود: «این اوراق یک رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریداران آن ایجاد میکند. به عبارت دیگر، سندی که خریداران اوراق در اختیار دارند، درصد مشاعی از مالکیت این پروژه است و زمانی که به بهره‌برداری می‌رسد، افراد می‌توانند اوراق خود را به سهام تبدیل کنند. بنابراین ارزش این اوراق در نهایت به ارزش این پروژه بستگی دارد. برای مثال، ممکن است که در یک پروژه 200 میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام شود اما ارزش آن در زمان بهره‌برداری معادل 500 میلیون دلار ارزیابی شود. به این ترتیب این اختلاف 300 میلیون دلاری بین دارندگان اوراق تقسیم می‌شود.»
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: «از آنجا که بانک مرکزی در بخش پولی، سیاستی انقباضی و کنترل نقدینگی را دنبال میکند، می‌خواهد با استفاده از این ابزار جلوی آسیب دیدن سرمایه‌گذاری به دلیل این سیاست‌ها را بگیرد. یعنی ایرانیان داخل یا خارج کشور، اعم از مردم، شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌توانند این اوراق را خریداری کنند و از سرمایه خود، سود سالانه 6 درصدی دریافت کنند.»
ریسک‌های تاثیرگذار بر موفقیت اوراق مرابحه ارزی
حسینی هاشمی در ادامه گفتگو با تجارت‌نیوز، به تشریح عوامل اثرگذار بر موفقیت این پروژه پرداخت و تصریح کرد: «موفقیت استفاده از اوراق مرابحه ارزی به اعتماد به بانک مرکزی بستگی دارد. اگر در یک کشور، اعتماد مردم به سیستم بانکی بالا برود، این طرح خوبی است اما قبلا بانک مرکزی بدقولی‌هایی نسبت به کسانی که سپرده ارزی باز کرده بودند داشته که این موضوع می‌تواند دردسرساز شود.»
وی همچنین درباره میزان نرخ سود مشخص شده برای این اوراق، اظهار کرد: «نرخ سود 6 درصدی، نرخی قابل قبول است اما خیلی خوب نیست. زیرا پس از آنکه بخش عمده اقتصادهای دنیا با تورم مواجه شده‌اند، نرخ‌های بهره در آن کشورها هم بالا رفته است. ما قبلا اوراقی با نرخ 9 درصد منتشر کرده بودیم که از آن استقبال شده بود. در حال حاضر متوسط نرخ بهره در دنیا حدود همین پنج یا 6 درصد است. آیا کسی حاضر است که پول خود را در ایران سرمایه‌گذاری کند و در زمان نقد کردن آن با مشکلات موجود مواجه شود؟»
بانک مرکزی ابتکار خاصی به خرج نداده است
این کارشناس اقتصادی با اشاره به مشکلاتی که در نقل و انتقال پول بین ایران و دیگر کشورها وجود دارد، تاکید کرد: «اگر کسی این اوراق را خریداری کرد و تمایل داشت که اصل و سود آن را از کشور خارج کند، بانک مرکزی و مرکز مبادله باید گواهی کنند که این امکان وجود داشته باشد. زیرا در گذشته هم سرمایه‌گذاری‌هایی در داخل کشور انجام شده و ارزهایی وارد شده اما سرمایه‌گذار برای خروج پول خود با مشکل مواجه شده است.»
حسینی هاشمی در پایان خاطرنشان کرد: «به هر حال بانک مرکزی در خزانه خود ارز کافی برای سرمایه‌گذاری ندارد و اجازه داده که شرکت‌ها با ارزهایی خارج از منابع بانک، سرمایه‌گذاری کنند. بانک مرکزی ابتکار زیادی برای این اوراق به خرج نداده و تنها یک مجوز صادر کرده است.»
نظرات