واكاوي نفوذ شبكه‌هاي اجتماعي بر كاركرد رسانه‌هاي رسمي

سهیلا طایی: از زمانی که شبکه‌های موبایلی پا به عرصه وجود گذاشته و جایگاه خود را در میان مردم پیداکرده‌اند تا حدودی رسالت خبرنگاری و روزنامه‌نگاری تحت‌الشعاع قرارگرفته است.

این‌یک اصل پذیرفته‌شده است که ذائقه مردم تغییر کرده و حالا کانال‌های تلگرامی و صفحات اینیستاگرام جای روزنامه و خبرگزاری را گرفته است. هر چند که اعتبار فضای مجازی همواره مخدوش است و مرزی میان واقعیت و شک در آن دیده می‌شود. این مساله خود همواره تردید را در دل مخاطب زنده نگه می‌دارد و اعتبار رسانه‌های رسمی را چندین برابر می‌کند.

تعداد بالای نسخه‌های برگشتی روزنامه‌ها و دیده نشدن افرادی که برای خواندن تیتر یک روزنامه‌ها جلوی کیوسک روزنامه‌فروشی می‌ایستادند خود نشان از یک چالش جدی در شغل ما دارد.

به نظر می‌رسد حالا دیگر این مطبوعات نیستند که خوراک مورد خواست سرمایه‌گذاران خود را تهیه‌کرده و آن را در جامعه رواج می‌دهند بلکه خبرنگاران بیشتر پیگیر موضوعاتی هستند که در فضای مجازی منتشرشده و دست‌به‌دست می‌شود.

اما برای بقا و حیات مطبوعات در کشور و همچنین حفظ رسالت انتشار اخبار صحیح و مبتنی بر واقعیت چه راهکارهایی وجود دارد؟

به نظر می‌رسد مطبوعات برای ادامه حیات خود لاجرم باید به‌سوی روزنامه‌نگاری تحقیقی حرکت کنند؛ آنچه که در فضاهای موبایلی کمتر به آن پرداخته می‌شود. خبرنگاران در روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها باید به‌سوی تحلیل کردن سوژه‌های مختلف در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بروند تا به حیات خود ادامه بدهند.

در چنین فضایی خبرنگار سطحی که در دانشگاه و آموزشگاه تنها تنظیم خبر را فراگرفته و اصطلاحا خبر‌بیار است کاربردی ندارد و بیشتر به خبرنگاران حرفه‌ای که به علم تحقیق و تحلیل مجهز هستند نیازمندیم.

از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که این قدرت نوظهور با دامنه گسترده خود به‌راحتی می‌تواند فضای رسانه‌ای را اشغال کند، به همین جهت رسانه‌ها باید ازنظر شکلی خود را به آن‌ها نزدیک کرده و در راستای خواست مخاطب حرکت کنند.

رسانه‌ها برای مانایی باید خود را با سلیقه مخاطب و فناوری‌های تازه وقف دهند. به همین جهت است که ما در تجارت‌نیوز تلاش کرده‌ایم با در نظر گرفتن اقتضائات روز و احترام گذاشتن به سلیقه جامعه، سایت را به‌گونه‌ای واکنش‌گرا (responsive) طراحی کنیم، تا بازدیدکنندگان بتوانند مطالب را به نحوی شایسته در پلتفرم‌های گوناگون مشاهده کنند.

جذابیت، دیگر عنصر مغفول مانده در رسانه‌های سنتی است، رسانه‌ها باید به‌دوراز سخیف نویسی و شکستن مرزهای ادبیات، نرم‌خبر را وارد ساختار نوشتاری خود کرده و از سخت‌نویسی فاصله بگیرند. مفاهیم را با کلمات راحت و درست به خواننده منتقل کنند. حال‌آنکه نباید مرز باریک میان نرم خبر و زرد نویسی برداشته شود.

رسانه هم مانند هر کار دیگری آفتی دارد. آفت روزنامه‌نگاری هم خاکستری شدن است؛ این روزها تعداد بالای رسانه‌های خاکستری بیداد می‌کند، رسانه‌هایی که بدون موضع‌گیری، اخبار یکدیگر را تنها با تغییر تیتر پوشش می‌دهند و عمدتا از دریچه مواضع رسانه به تحلیل و بررسی اتفاقات نمی‌پردازند که اگر این‌چنین بود در مورد یک رویداد بی‌نهایت تحلیل از زاویه‌ها و دیدگاه‌های مختلف بیرون می‌آمد و مخاطب خود را می‌یافت.

نباید فراموش کرد، این خبرنگاران هستند که می‌توانند اعتبار را به فضای رسانه‌ای و به فضای کاری خود برگردانند، چراکه شبکه‌های اجتماعی تنها به ارائه اطلاعات ریزودرشت، درست‎و‌غلط بسنده کرده و دل‌زدگی در مخاطب ایجاد می‌کنند.

افراد به‌محض اینکه وارد یکی از کانال‌های تلگرامی می‌شوند با هجوم اخباری مواجه می‌شوند که نه ارزش خبری در آن‌ها رعایت شده و نه اصول درست‌نویسی خبر. مهم‌تر آنکه مخاطب به این‌همه اطلاعات و اخبار نیازی هم ندارد.

به نظر می‌رسد با طراحی‌های جذاب برای رسانه‌ها از کاغذی گرفته تا دیجیتال به همراه تحلیل اخبار و حرکت کردن به سمت تخصصی نویسی، رسانه‌ها بتوانند به‌زودی جایگاه اصلی خود را بازیابند.