فرسایش سالانه ۲ میلیارد تن خاک در ایران
حدود ۵۵/۵ درصد مساحت کشور معادل ۹۱ میلیون هکتار از عرصه حوزه‌های آبخیز کشور سیل‌خیز است همچنین این عرصه‌ها در تولید هرز آب‌های سطحی که به سرعت از دسترس خارج می‌شوند، نقش دارند و در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب‌های مخـرب موثر هستند.
فشار انسان بر جنگل، مرتع، خاک و زمین، روند روزافزون شهرنشینی و توسعـه سطوح غیر قابـل نفوذ هر روز احتمال سیل‌خیزی در مناطق مسکونی را افزایش می‌دهد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، از این رو آبخیزداری ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. بنابر پیش‌بینی سازمان ملل تا سال ۲۰۲۵ ایران در فهرست کشورهایی قرار می‌گیرد که با کمبود آب مواجه خواهد شد.
از این‌رو اجرای پروژه‌های آبخیزداری از مهمترین اقداماتی است که می‌تواند با کاهش خسارات سیل و فرسایش خاک موجب تغذیه آبخوان‌ها و تولید مواد غذایی شود و ما را از این نگرانی رهایی بخشد.
حدود ۹۰ تا ۹۵ میلیون هکتار از مساحت کشور را مناطق کوهستانی و شیب‌دار و حدود ۶۹ تا ۷۴ میلیون هکتار را مناطق کم شیب و دشت‌ها تشکیل می‌دهند.
بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری میزان فرسایش خاک در ایران حدود ۲ میلیارد تن در سال برآورد شده است(حدود ۱۶/۷ تن در هکتار) که با شاخص جهانی ۵ تا ۶ تن در هکتار، فاصله بسیار زیادی دارد. اثرات این میزان فرسایش خاک بالغ بر ۲۳۶ میلیون متر مکعب رسوب‌گذاری در مخازن پشت سدها و به میزان حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسوب‌گذاری در شبکه‌های آبیاری و زهکشی مدرن و سنتی و از دسترس خارج شدن هزاران هکتار اراضی مزروعی است.
اهمیت اقدامات آبخیزداری زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم در وضعیت فعلی حدود ۲۵۵ شهر معادل ۴۱/۵ درصد کل شهرهای کشور، ۸۶۵۰ پارچه‌آبادی معادل ۱۲/۷ درصد آبادی‌های کشور و حدود یک میلیون هکتار از اراضی زراعی شامل باغات، اراضی آبی و دیم واقع در دشت‌ها و حاشیه رودخانه‌ها، ۲۰ هزار رشته قنات و بخش قابل ملاحظه‌ای از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی در معرض خطر سیل قرار دارد.
همچنین هـر ۱۵۰ هـزار هکتار فعالیت آبخیزداری می‌تواند به میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد خطر سیل‌گیری یک شهر، ۲۰ روستا و ۲۰۰۰ هکتار اراضی زراعی و بخش قابل توجهی از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی و سایر تأسیسات زیر بنایی را کاهش دهد.
چالش‌های مدیریتی در مدیریت آبخیزهای کشور
عواملی مانند فقدان آمایش سرزمین، بهره‌برداری بیش از توان زادآوری(تولید) به پوشش گیاهی، وقوع دوره‌های خشکسالی متوالی و عدم تناسب اعتبارات تخصیصی با حجم فعالیت مورد انتظار از جمله عوامل چالش‌های مدیریتی در مدیریت آبخیزهای کشور است.
همچنین فشارهای روزافزون افراد غیر متخصص بر اجرای پروژه‌ها و عدم تمرکز بر فعالیت‌های جامع و یکپارچه، فقدان تحقیقات کاربردی به ویژه در امر ارزیابی میزان موفقیت طرح‌ها و ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی منطقه برای اجرای فعالیت‌های جامع آبخیزداری از جمله عوامل دیگر چالش‌های مدیریتی در این حوزه است.
منبع: ایسنا
نظرات