پرونده برجام بسته شد؟ / «نیویورک» آخرین امید برای خروج از بن‌بست؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، سفر ابراهیم رئیسی به نیویورک این ذهنیت را ایجاد کرده که آیا حضور وی در ایالات متحده زمینه را برای حل اختلافات بین ایران و غرب پیرامون پرونده برجام فراهم کند؟

اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر به بن‌بست رسیدن مذاکرات وین، باعث ایجاد فضای پرابهام پیرامون پرونده هسته‌ای ایران شده است. حالا عده‌ای از تحلیلگران معتقدند حضور ابراهیم رئیسی در نیویورک می‌تواند فرصتی برای حل اختلافات فی‌مابین باشد. حتی محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره کننده ایرانی هم از این سفر به عنوان فرصتی برای اروپایی‌ها یاد کرد. به باور مرندی طرف اروپایی اگر انگیزه کافی برای احیای برجام را دارد می‌تواند از این فرصت برای حل اختلافات بهره ببرد.

امیر پسنده‌پور، تحلیلگر سیاست خارجی در گفتگو با تجارت‌نیوز به تحلیل وضعیت پرونده اتمی ایران پرداخت. به باور این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران، آمریکایی‌ها انگیزه کافی برای مذاکرات برجامی با هدف احیای توافق را دارند، اما عوامل بازدارنده‌ای هم در این بین وجود دارد که از جمله مهمترین آنها می‌توان به انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا اشاره کرد.

اروپایی‌ها پادرمیانی می‌کنند؟

امیر پسنده پور درباره انگیزه طرف اروپایی برای میانجی‌گری در حاشیه اجلاس سازمان ملل به تجارت‌نیوز گفت: اظهارات اخیر مقامات عالی‌رتبه اتحادیه اروپا خصوصا مقامات ارشد مذاکره کننده نشانگر وجود انگیزه و اراده کافی برای احیای برجام است. طبق همین اظهارات اروپایی‌ها تمام تلاش خود را در دورهای اخیر مذاکرات به کار بستند تا توافق حاصل شود.

وی ادامه داد: شاید یکی از انگیزه‌های اروپا این بود که با احیای برجام و آمده سازی زمینه حضور ایران در بازار انرژی تا حدودی قیمت را در این بازار کنترل کنند. این در حالیست که کشورهای اروپایی درگیر یک نبرد جدی با روسیه هستند و بحث انرژی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.

این تحلیلگر سیاست خارجی با اشاره به موانع صادرات گاز ایران به اروپا، اظهار کرد: البته این نکته الزاما معطوف به خرید گاز از ایران نمی‌شود چرا که اصلا سازوکار و زیرساخت‌هایی نیاز دارد که در کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد. اما حضور یک تولیدکننده عمده انرژی در بازار می‌تواند قیمت‌ها را تحت کنترل درآورده و توان مسکو در این حوزه را کاهش می‌دهد.

اروپا و انتخابات در واشنگتون

پسنده پور با تاکید بر اهمیت انتخابات میان‌دوره‌ای در ایالات متحده، بیان کرد: اما نگاه طرف اروپایی واقع‌بینانه است چرا که در حال حاضر دولت بایدن همه توان خود را متوجه انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا کرده است. بنابراین تا پایان انتخابات در ماه نوامبر چشم انداز مشخصی از حصول توافق وجود ندارد.

این تحلیلگر سیاست خارجی اظهار کرد: همانطور که گفته شد نمی‌توان گفت اراده‌ای در طرف اروپایی دیده نمی‌شود زیرا ماهیت امنیتی برجام انگیزه کافی برای توافق را به کشورهای اروپایی می‌دهد. به دلایل مختلف هرآنچه که بتواند امنیت و ثبات را در خاورمیانه ایجاد کند، مطلوب و مورد نظر اروپایی‌ها خواهد بود.

امیر پسنده‌پور و سفیر سابق چین در تهران

وی در ادامه تاکید کرد: تهدید مهاجران در مرزهای اروپا همواره باعث ترغیب اروپا برای استقبال از هر طرحی شده که بتواند امنیت و ثبات را در منطقه تامین کند. از همین رو است که گفته می‌شود توافق برجام که ماهیت امنیتی دارد همواره مورد استقبال اروپایی‌ها خواهد بود. باید توجه داشت که بندهای ابتدایی برجام نیز بر مددرسانی طرفین به یکدیگر جهت برقراری امنیت در منطقه تاکید ویژه‌ای دارد. در نهایت باید یادآور شد که انگیزه کافی در طرف اروپایی به روشنی قابل مشاهده است. اما به نظر می‌رسد تلاش دارند با نگاهی واقع بینانه تا پایان انتخابات میان‌دوره‌ای در آمریکا صبوری کنند.

پرونده برجام و مواضع کاخ سفید

اظهارات اخیر مقامات امریکایی مبنی بر به بن بست رسیدن مذاکرات، تردیدهایی را نسبت به احیای برجام ایجاد کرده است. برخی نیز معتقدند نه دولت ایران و نه کاخ سفید انگیزه کافی برای احیای توافق برجام را ندارند. از همین رو است که گفته می‌شود مذاکرات وین به بن‌بست کامل رسیده است و در واقع می‌توان گفت پرونده برجام بسته شده است.

پسنده پور پیرامون همین مسئله به تجارت‌نیوز گفت: اگر تیم بایدن در وزارت خارجه ایالات متحده را بشناسیم باید بدانیم که عمدتا از کارشناسان خلع سلاح و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای هستند. باید توجه داشت که برجام دقیقا می‌تواند یک دستور کاری مرتبط با تجربه و تخصص این تیم است. از همین رو است که گفته می‌شود این تیم با هدف مشخص و با در نظر داشتن اهدافی تعیین شده‌‎ است. در واقع باید گفت حضور این گروه از متخصصان عدم اشاعه سلاح اتمی در وزارت خارجه دولت بایدن اتفاقی نیست.

وی اضافه کرد: با توجه به شواهدی که به آن اشاره شد و تاکیدهای آمریکا به احیای برجام می‌توان گفت کاخ سفید کاملا برای توافق تمایل دارد. حتی در دلسردکننده‌ترین شرایط که از به بن‌بست رسیدن مذاکرات سخن می‌گویند نیز به تداوم تلاش برای توافق تاکید دارند.

اولویت بایدن چیست؟

این دیپلمات پیشین به اولویت‌های کاخ سفید اشاره کرده و یادآور شد: اما باید در نظر داشت که سرعت بالای تحولات و همچنین نزدیک شدن به انتخابات در آمریکا بر روند مذاکرات تاثیر مستقیمی دارد. در واقع فعلا اولویت بایدن انتخابات بوده و تمام انرژی خود را معطوف آن کرده است. پس از اینکه بحث انتخابات در ایالات متحده به اتمام رسید، می‌توان گفت اولویت دولت بایدن بار دیگر پرونده اتمی ایران و احیای برجام خواهد بود. نباید فراموش کرد برجام یک توافق امنیتی است و می تواند از رقابت تسلیحاتی در منطقه جلوگیری کند.

احیای برجام منتفی است؟

پسنده پور به تجارت‌نیوز گفت: البته عوامل بازدارنده و مخرب در وقفه‌ای که ایجاد شده با تمام قدرت در حال تلاش برای تخریب فضای مذاکره هستند. از طرفی هم تحولات جهانی و همچنین شرایط جنگ روسیه و اوکراین بر این فضا تاثیرگذار است.

وی با اشاره به تحولات اخیر داخلی اظهار کرد: تحولات داخلی در ایران و اتفاقاتی که در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی و همچنین مطالبات مدنی شکل گرفته نیز تاثیر بسزایی در این زمینه دارد.

این تحلیلگر سیاست خارجی افزود: بنابراین هیچ تضمینی برای احیای برجام وجود ندارد. اما صراحتا می‌توان گفت متخصصانی که در تیم وزارت خارجه آمریکا حضور دارند تا زمانی که به نقطه بازدارندگی که نتیجه مطلوبشان است نرسند، این پرونده را رها نخواهند کرد. از دید کاخ سفید تداوم مذاکرات بهترین راه است، اما اینکه این روند تا چه زمانی ادامه دارد به نتیجه انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا بستگی دارد.

پسنده پور در پایان خاطرنشان کرد: اما نباید فراموش کرد عنصر زمان به دلیل سرعت بالای تحولات در جهان، اساسا برعلیه توافق است. از طرفی هم توان و اراده مخالفان برجام و همچنین نتیجه انتخابات آمریکا نیز می‌تواند منجر به فروپاشی و یا پایان مذاکرات هسته‌ای جهت احیای برجام شود.