دلایل اصلی مهاجرت ایرانیان چیست؟/گزارش نشست مشترک تجارت‌نیوز و رصدخانه مهاجرت

به گزارش تجارت‌نیوز ، نشست «بررسی آینده جمعیتی ایران» با نگاهی به روند مهاجرت ایرانیان روز یکشنبه 11 دی‌ماه 1401 در ساختمان رصدخانه مهاجرت ایران با حضور بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، مرضیه محمودی، سردبیر تجارت‌نیوز، سیمین کاظمی، جامعه‌شناس و محمدحسین قدیری ابیانه استراتژیست و دیپلمات ارشد و اصحاب رسانه برگزار شد. در ابتدای این نشست، سردبیر تجارت‌نیوز با اشاره به تازه‌ترین آمارهای منتشر شده از وضعیت مهاجرت ایرانیان، میزگرد را با طرح پرسش‌هایی درباره علل و دلایل افزایش میل به مهاجرت در کشور را آغاز کرد.

وقتی اینترنت را می‌بندیم، اشتغال از بین می‌رود

بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت در ابتدای جلسه در پاسخ به سوال سردبیر تجارت‌نیوز مبنی بر اینکه کدام سیاست‌ها باعث افزایش مهاجرت در گروه‌های مختلف شده، با ارائه آمارهایی از مهاجرت گروه‌های مختلف بیان کرد: دلیل اصلی افزایش مهاجرت، تغییری است که در دنیا درحال وقوع است. در کشورهای توسعه‌یافته میانگین جمعیت سالمندان روزبه‌روز درحال افزایش است. ازاین‌رو نیاز به نسل جوان نیز در این کشورها رشد چشمگیری یافته است.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران با اشاره به اینکه چشم‌انداز و جاذبه سرزمینی حداقل در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، مبهم است ادامه داد: نرخ مشارکت اقتصادی کشور ۴۰درصد است که این درصد بحرانی‌ست. وقتی اینترنت را می‌بندیم، اشتغال از بین می‌رود. 25 سال طول می‌کشد که نیروی مولد در کشور تولید شود، در حالی که نیروی مولد ما به نیروی غیرمولد تبدیل شده و در کشورهای دیگر به دنبال آینده خود می‌گردد. در چنین شرایطی از افزایش جمعیت سخن گفته می‌شود. تا ‏زمانی که مطمئن نباشیم از نظر اقتصادی و اجتماعی، وضعیت‌مان خوب می‌شود به سوی فرزندآوری و افزایش جمعیت نمی‌رویم. در چنین شرایطی هر چقدر هم افزایش جمعیت داشته باشیم باز هم از کشور مهاجرت می‌کنند. به عبارتی ما در تراز منفی هستیم و تا زمانیکه در این وضعیت قرار داشته باشیم وضع همین است.

ناامیدی فزاینده از اصلاح امور؛ عامل مهاجرت

سیمین کاظمی، جامعه‌شناس نیز پیرامون مهاجرت کادردرمان گفت: با توجه به تحقیقتاتی که روی دانشجویان پزشکی دانشکده شهید بهشتی انجام دادم، عوامل اصلی مهاجرت کادر درمان در ۸ مورد طبقه‌بندی می‌شوند: شرایط شغلی، شرایط تحصیلی، تنزل جایگاه و منزلت اجتماعی کادر درمان، فقدان تعادل بین کار و زندگی، فقدان انگیزه، تاثیرپذیری از دیگران، شرایط عمومی کشور(از جمله وضعیت اقتصادی و اجتماعی)، مقایسه وضعیت ایران با کشورهای دیگر.

او همچنین افزود: کادر درمان عقیده دارند که تلاش کردن در ایران بی‌فایده است و اغلب آنها از اصلاح امور ناامید هستند.

افزایش سهمیه کادر درمان دردی را دوا می‌کند؟

قدیری ابیانه، دیپلمات ارشد با اشاره به اینکه اعضای کادر درمان که از سهیمه‌های تحصیلی استفاده کرده‌اند، میل کمتری به مهاجرت دارند، به سیمین کاظمی پاسخ داد: بهتر است که سهمیه آنها را بیشتر کنیم چون مشکلات را تحمل کرده و مهاجرت نمی‌کنند.
او همچنین پیرامون نقش دولت در مهاجرت افراد ادامه داد: تصوراتی که مردم از اقتصاد و توانایی کشور دارند، اغلب خیالی هستند. مثلا مردم تصور می‌کنند سهم هر نفر از صادرات نفت ده‌ها میلیون تومان است. مردم توهماتی دارند که فکر می‌کنند حکومت باید این مشکلات را حل کند. حتی دیده شده مسئولان نیز چنین تفکری دارند.
او افزود: نشسته‌ایم که حکومت نیازهای ما را برآورده کند در حالی که توانایی آن را ندارد. دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی خود را از دولت طلبکار می‌داند. در حالی که هزینه تحصیل آن دانشجو، سهمیه نفت چندین کپرنشین است. یکی از عوامل مهاجرت، سرابی است که توسط خارج از کشور(کشورهای مقصد) ساخته شده. از دیگر عوامل مهاجرت این است که مردم تصور می‌کنند حقشان خورده شده است. این تصورات از درآمد کشورهای دیگر باعث شده که مردم بنشینند تا دولت برایشان کاری انجام دهد. این خودش عاملی برای مهاجرت است.

باید اینترانت را توسعه بدهیم!

قدیری ابیانه در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه مسئله ممانعت تحریم‌ها از فعالیت بخش خصوصی را چگونه ارزیابی می‌کند، گفت: تحریم‌ها مانع فعالیت بخش خصوصی شده و تحریم‌ها کار دشمن است. مقصر دشمن است.

این دیپلمات ارشد همچنین عنوان کرد: به عنوان کسی که حدود ۳۰-۴۰ سال در وزارت خارجه فعال بودم، می‌گویم سیاست اصلی کشور دفاع از منافع و امنیت ملی است. دشمنان در حال توطئه هستند.

قدیری ابیانه همچنین پیرلامون مسئله محدودیت‌های اینترنتی و تاثیراتش بر مهاجرت افزود: باید اینترانت را توسعه دهیم. اینترنت داخلی مانع اینترنت خارجی نیست. افراد می‌توانند با اینترانت به هر طریقی که می‌خواهند ارتباط برقرار کنند. به‌علاوه اینکه فیلترشکن هم این روزها فراوان است.

دولت مشکلات را گردن بگیرد

سیمین کاظمی، جامعه‌شناس در واکنش به اظهارات قدیری ابیانه با اشاره به اینکه رویکرد آقای قدیری ابیانه ساده‌انگارانه و مخرب و برگرفته از توطئه است، گفت: چنین رویکرد و نگاهی کشور را به لبه پرتگاه برده است. مگر تقصیر ماست که وضعیت اقتصاد و درآمد دولت اینگونه است؟ از نظام سلب می‌کنید؟! حداقل گردن بگیرید. چرا در دانشجویان مهاجر احساس گناه ایجاد می‌کنید که برای آنها از سهم کپرنشینان هزینه شده؟ چرا اصلا هنوز کپرنشین داریم؟ تقصیر دانشجویان و مردم نیست که کپرنشین وجود دارد.

مردم به دنبال نجات خود از وضع موجود هستند

کاظمی در پاسخ به چرایی میل بسیار کم ایرانیان برای بازگشت به کشور نیز بیان کرد: شرایط کشور به گونه‌ای است که اگر کسی خودش را از این وضعیت نجات دهد حاضر نیست دوباره به همان شرایط برگردد. مهاجران به همه مشکلات مهاجرت واقف‌اند اما آن را به جان می‌خرند تا چیزهای مهم دیگری به‌دست بیاورند.
این جامعه‌شناس در پایان خاطرنشان کرد: برخلاف تصور آقای قدیری ابیانه مردم درگیر سراب نیستند. می‌بینند، شرایط را می‌سنجند و بر اساس ارزیابی خود تصمیم به رفتن می‌گیرند تا خود را از این شرایط بحرانی کشور نجات دهند.

گفتنی‌ست سالنامه مهاجرت ایرانیان که به تازگی نسخه جدید آن توسط رصدخانه مهاجرت ایران منتشر شده، حاوی آخرین داده‌ها و اطلاعات از وضعیت مهاجرت ایرانیان از کشور است.