بررسی پرونده هسته‌ای ایران/ ایران به توافق هسته ای نزدیک شد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، امروز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز به کار کرد. بررسی پرونده هسته‌ای ایران نیز در دستور کار شورای حکام است.

این نشست شورای حکام، نخستین نشست ۳۵ کشور عضو شورای حکام در سال جدید میلادی (۲۰۲۳) است. این نشست شورای حکام تا 10 مارس (19 اسفند) ادامه دارد.

در روزهای اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران سفر داشت. سفر دو روزه‌ای که به گفته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی با هدف «پایش عملکرد و وضعیت و ظرفیت صنعت هسته‌ای ایران» انجام شد.

موضوع سفر بعدی گروسی به ایران چیست؟

اگرچه این نشست همچنان ادامه دارد، اما در اولین روز آن گروسی در نشستی خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: درباره اجرای توافق پادمانی در فردو، در سفر پیشینم به تهران درباره برخی مسائل توافق کرده بودیم که نیاز به تایید داشت. برخی مسائل وجود داشت که اختلافاتی بر سر آن داشتیم که بالاخره ایران خواسته ما را درک کند؛ این که ارزیابی فنی لازم برای بالا بردن سطح ارزیابی و بازرسی‌ها در این محل چه بوده است.

وی افزود: ما هیچ وقت انتظار ایجاد خللی در ظرفیت بازرسی‌ها در ایران به روال سابقشان را نداشتیم. بنابراین درباره این که چطور باید انجامش دهیم، باید صحبت کنیم و این بخشی از مباحثات فنی بعدی ما به دنبال سفر اخیرم به ایران خواهد بود. یک تیم فنی آژانس به زودی به ایران سفر خواهد کرد تا به این موضوع رسیدگی کنند.

گروسی در پاسخ به این که چه تفاوتی میان سفر چند روز اخیر او به تهران و سفرها و گفت‌وگوهای پیشین او با مقامات ایران وجود داشت، گفت: تفاوت‌های زیاد وجود داشت. اولین باری بود که گفت‌وگویی جدی با رییس جمهور ایران درباره این مسائل داشتم. این اهمیت بسیاری دارد. فرصت این را داشتم که درباره تصورم از نحوه کارمان با آن‌ها با او صحبت کنم.

همچنین گفت‌وگوهای جامعی با حسین امیرعبداللهیان،‌ وزیر امور خارجه ایران داشتم که یکی از جامع‌ترین گفت‌وگوهایم با او بود. مسلما طرف صحبت‌های من بیشتر محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی بود اما در سیاست بین‌المللی و به طور کلی در سیاست، گفت‌وگو با تصمیم‌گیران، فارغ از نتیجه، بسیار متفاوت است.

آیا توفق هسته ای نزدیک است؟

در ادامه یک خبرنگار به مدیرکل آژانس اتمی گفت: شما صحبت‌هایی درخصوص دسترسی به افراد، مواد و تاسیسات داشتید. طرف ایرانی گفته که هیچ گفت‌وگویی درخصوص دسترسی به افراد انجام نگرفته است و هیچ متنی در این زمینه وجود ندارد. آقای کمالوندی نیز گفته است که اگر آژانس اتمی نیز چنین درخواست‌هایی را مطرح کند، ایران آن‌ها را رد خواهد کرد.

گروسی در پاسخ به این خبرنگار عنوان کرد: من نمی‌خواهم اظهارنظر خاصی داشته باشم و یا اینکه با معاون رئیس سازمان انرژی اتمی ایران وارد بحث شوم. ما در حال گفت‌وگو درخصوص تمامی ایران مسائل با ایران هستیم. درست است که ما چیزی را مکتوب نکردیم. ما در حال گفت‌وگو هستیم.

وی در پاسخ به اینکه بررسی این مسئله تا چه زمانی طول خواهد کشید، گفت: ما درحال بررسی هستیم. به گمانم این مسئله نباید زمان زیادی طول بکشد؛ چراکه ما تصویر دقیقی از زمانی که آزمایشات ما انجام گرفتند، در اختیار داریم. همچنین آژانس اتمی مطلع شده است که هیچ تولیدی انجام نگرفته و انباشتی وجود نداشته است.

گروسی در پاسخ به اینکه "آیا این را خودتان می‌گویید یا آن‌ها به شما گفته‌اند" اظهار کرد: این را من می‌گویم. اگر من این را می‌گویم به دلیل آن است که بازرسان من راستی‌آزمایی انجام داده‌اند. وقتی که ایرانیان چیزی را می‌گویند، ما با احترام گوش فرامی‌دهیم و سپس راستی‌آزمایی انجام می‌دهیم.

سفر گروسی به ایران

سفر گروسی به دنبال ادعای غنی‌سازی 84 درصدی اورانیوم در تاسیسات اتمی صورت گرفت. نتیجه این سفر می‌توانست روی فعال شدن مکانسیم ماشه موثر باشد. در این صورت 6 قطعنامه تحریمی سازمان ملل علیه ایران احیا می‌شد. قطعنامه‌هایی که به واسطه برجام معلق شده‌اند.

پس از پایان سفر رافائل گروسی، سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیانیه مشترکی صادر کردند.

بر اساس این بیانیه سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در موارد زیر به توافق رسیدند:

۱ - تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.

۲ - در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقی‌مانده اعلام کرد.

۳ - ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که به زودی در تهران برگزار می‌شود، میان دو طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت.

تاثیر سفر گروسی بر نشست شورای حکام

دنیای اقتصاد در گزارشی در این مورد نوشت که اگر ایران و آژانس توانسته باشند در این مقطع به توافقات تاکتیکی دست پیدا کنند، می‌تواند زمینه‌ای برای رسیدن به یک چارچوب توافق در آینده نزدیک باشد. توافقی که می‌تواند فضای بازگشت به میز مذاکره را پس از چند ماه تعلیق و بن‌بست مجددا فراهم کند.

به طور کلی این توافق شاید بتواند از حجم تنش میان ایران و اروپا کم کند. ضمن این‌که برخی از تحلیلگران مسائل بین‌الملل می‌گویند پس از سفر گروسی و این بیانیه مشترک، دست کم در نشست شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نشود.

به عبارتی این توافق هرچند هنوز به مرحله اجرا نرسیده باشد اما در همین مرحله اولیه ایران را از قطعنامه‌های تحریمی در امان نگه دارد.

فارغ از بیانیه، اظهارات گرسی پس از ترک تهران نیز قابل توجه است. گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره نتایج سفر گروسی به ایران در فضای مجازی مطرح شد. اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از ترک تهران اما نشان از توافق با ایران برای افزایش دسترسی و بازرسی می‌داد.

رافائل گروسی گفت: «با ایران توافق کردیم اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس داده شود.»

او همچنین گفت: «بازرسی‌ها از سایت فردو 50 درصد افزایش خواهد یافت و تجهیزات نظارتی در تعدادی از مکان‌ها دوباره نصب خواهند شد».

نظر نماینده ویژه امریکا درباره سفر گروسی

مصاحبه گروسی سر و صدای زیادی در ایران به پا کرد. تا جایی‌که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «از آنجایی‌که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی سازی ۶۰ درصد آغاز شده بود و بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد.»

او ادامه داد: «اصولا با افزایش سطح غنی‌سازی و یا ورود مواد حساس‌تر به موسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند.» کمالوندی همچنین گفت برای نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است.

پیش از این هم رابرت مالی، نماينده ويژه آمريکا در امور ايران گفته بود تصمیم‌گیری درباره ایران به نتیجه سفر گروسی به ایران بستگی دارد.

او گفت: «بگذاريد ببينيم که آژانس اتمي چه چيز (پايبندی يا عدم پايبندي ايران به ان.پی.تی) گزارش می‌دهد و سپس زمان برای اتخاذ گام‌های مناسب بعدی فرا می‌رسد.»

حالا باید منتظر برگزاری نشست امروز شورای حکام باشیم تا تاثیر گزارش گروسی و بیانیه مشترک سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در خروجی این نشست ببینیم.