کاهش چشمگیر ازدواج دانشجویی در دهه ۹۰/ الگوی ازدواج آسان هم شکست خورد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، بحران سالمندی یکی از بحران‌هایی است که کارشنان هشدار می‌دهند در سال‌های آینده گریبانگیر ایران شود. قانون جوانی جمعیت هم نتوانست جلوی روند کاهشی ازدواج و فرزندآوری و نزدیک شدن به این بحران را بگیرد. در همین حال آمارهای رسمی هم نشان از کاهش چشمگیر ازدواج دانشجویی در کشور می‌دهد.

ازدواج دانشجویی که با هدف آسان شدن ازدواج از دهه 70 شکل گرفت هم دیگر رونقی ندارد؛ حالا یا با دلایل فرهنگی یا اقتصادی. اگر فرض را مشکلات اقتصادی افراد بگذاریم، نکته این است که با ازدواج آسان دانشجویی نگرانی همچنان برجاست. همچنان هزینه‌های زندگی باری است که به دوش کشیدن آن برای افراد چندان کار راحتی نیست.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی وضعیت تجرد دانشجویان در ایران، پیشنهاد داده که امتیازات و خدمات رفاهی بیشتری به دانشجویان متاهل تعلق گیرد تا به افزایش ازدواج‌ها در کشور بینجامد.

13 میلیون مجرد در ایران

بر اساس آخرین آمارهای رسمی نرخ باروری کل کشور در سال 1400 به 1/71 رسیده است؛ یعنی به زیر سطح جانشینی 2/1. اگرچه در لایحه برنامه هفتم توسعه نرخ باروری 2.5 هدفگذاری شده، اما کارشناسان می‌گویند با توجه به شرایط فعلی این هدف‌گذاری واقع‌بینانه نیست و به نتیجه نمی‌رسد.

بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حدود 13 میلیون مجرد در کشور داریم که حدود 2.5 میلیون نفر از آنها در حال تحصیل هستند. در ادامه این گزارش به آمار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در سال تحصیلی 1399-1400 پرداخته شده است. بر اساس این آمارها، در سال تحصیلی گفته‌شده حدود سه میلیون و 180 هزار دانشجو در کل کشور داریم. از این میان حدود 620 هزار نفر از آنها متاهل هستند. به عبارتی حدود 20 درصد دانشجویان را متاهلان تشکیل می‌دهند.

کاهش ازدواج دانشجویی

مقایسه آمارهای ازدواج دانشجویی طی سال‌های 1386 تا 1391 نشان می‌دهد که سن ازدواج دختران دانشجو 22.28 سال و پسران 25.07 سال است. از سال 1386 تا 1388 روند سن ازدواج دانشجویی نزولی و از سال 1389 تا 1391 سن ازدواج روند صعودی به خود گرفته است.

سال 1391 بیشترین تعداد ازدواج دانشجویی یعنی 61 هزار و 400 نفر ثبت شده و در سال بعد از آن این آمار تقریبا نصف شده و به 38 هزار و 501 نفر رسید. در حالی‌که تعداد دانشجویان سال 1392 نسبت به سال قبل از آن افزایش داشت.

کاهش ازدواج‌های دانشجویی در سال‌های بعد هم مشهود است. در سال 1397 و قبل از شیوع کرونا به 19 هزار و 300 نفر رسید. بنابراین در دهه 1390 ازدواج‌های دانشجویی کاهش چشمگیری داشته‌اند که البته این آمار بار روند کلی ازدواج در جامعه همخوانی دارد. بخشی از آن به کوچک شدن جامعه در سن ازدواج مربوط می‌شود.

6 درصد از دانشجویان کار تمام وقت دارند

پیدا کردن شغل یکی از دغدغه‌های افراد از همان بدو ورود به دانشگاه و حتی پیش از شروع تحصیلات دانشگاهی است. برخی از کارشناسان می‌گویند بیکاری و نداشتن چشم‌اندازی از آینده یکی از دلایل بی‌میلی افراد برای ازدواج است. اما وضعیت شغلی دانشجویان در ایران چگونه است؟

پیش از این ایسپا در گزارشی با عنوان سبک زندگی دانشجویان وضعیت تاهل و اشتغال آنها را بررسی کرد. بنا بر این گزارش، حدود 79 درصد دانشجویان پاسخگو، مجرد و 19 درصد هم متاهل هستند. از شاخص‌های دیگری که در گزارش ایسپا آمده، وضعیت اشتغال دانشجویان است. 63 درصد از دانشجویان پاسخ داده بودند که که ضمن تحصیل مشغول به انجام هیچ شغلی نبودند. 25 درصد از آنها هم کار پاره وقت و 7/5 درصد نیز دارای شغل تمام وقت هستند.

وضعیت تجرد زنان و مردان تحصیلکرده

از دیگر داده‌هایی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته، می‌توان به وضعیت میانگین سنی زنان و مردان اشاره کرد. در بخشی از این گزارش که به آمارهای ثبت احوال استناد کرده، آمده که میانگین سنی ازدواج زنان در کشور 23/4 سال است. 73 درصد از زنانی که در این سن هستند و وارد تحصیلات دانشگاهی شده‌اند، هرگز ازدواج نکرده‌اند.

اما وضعیت تجرد مردان تحصیلکرده چگونه است؟ بر اساس سن میانگین مردان در کشور که 27/6 سال است، 70 درصد مردان بالای 27 ساله‌ای که دانشگاه رفته‌اند، ازدواج نکرده‌اند. در ادامه این گزارش آمده تجرد افرادی که به تحصیلات دانشگاه در مقاطع بالاتر ادامه داده‌اند نیز بیشتر از افرادی است که از یک مقطع فارغ‌التحصیل شده‌اند و ادامه نداده‌اند.

مرکز پژوهش‌های مجلس: شرایط ازدواج آسان فراهم شود

بازوی پژوهشی مجلس با مقایسه آمار ازدواج‌ دانشجویی و مقایسه آن با دانشجویان متاهل، نوشته که بخش چشمگیری از دانشجویان با افراد خارج از دانشگاه ازدواج می‌کنند. در ادامه هم آمده که به‌رغم مطلوبیت ازدواج دانشجویی با توجه به آمار پایداری حدود 94 درصد از ازدواج‌های دانشجویی، این موضوع یک فرصت است برای کاهش جامعه افراد هرگز ازدواج نکرده. به‌گونه‌ای که رفع موانع تسهیل ازدواج دانشجویان به پوشش قابل توجهی از افراد هرگز ازدواج نکرده در کل جامعه منجر خواهد شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که استفاده از ظرفیت نظام آموزش عالی در فراهم آوردن شرایط ازدواج آسان در دوران دانشجویی و رفع موانع اولیه آن راهبرد مهم و اثرگذاری در حل مسئله ازدواج جوانان است. به‌گونه‌ای که اگر فقط 50 درصد از جمعیت حدود 2/5 میلیون دانشجوی مجرد با افراد خارج از دانشگاه ازدواج کنند، حدود 2/5 میلیون نفر از افراد هرگز ازدواج نکرده (معادل یک چهارم از این جامعه افراد) تشکیل خانواده می‌دهند.