عاطفه محمودی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
افزایش جمعیت به قیمت معلول‌زایی/ اوج تحقیر افراد دارای معلولیت را در صداوسیما دیدیم
دوراهی نداشتن فرزند یا داشتن فرزند دارای معلولیت، حاصل شاهکار تازه‌‌ای از صداوسیماست. سیمین کاظمی درباره این برنامه تلویزیونی می‌گوید: «هدف این برنامه سرزنش و طرد اجتماعی زنانی است که پایان خودخواسته بارداری داشته‌اند. هیچ کشوری به افزایش جمعیت به قیمت افزایش افراد دارای معلولیت روی نیاورده است.»
به گزارش تجارت‌نیوز، حاصل شاهکار جدید صداوسیما واکنش بسیاری از کارشناسان، افراد دارای معلولیت و کاربران شبکه‌های اجتماعی شد. بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان می‌گوید این برنامه اوج تحقیر افراد دارای معلولیت بود.
بخشی از برنامه «چند روایت معتبر» که از یکی از کانال‌های صداوسیما پخش شده در شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده منتشر شده است. مجری از یکی از زنان می‌پرسد: «بر سر این دو راهی کدام یک را ترجیح می‌دهید؟ نداشتن فرزند یا داشتن فرزند معلول؟» او هم که چهار بار سقط جنین انجام داده، پاسخ می‌دهد: «اگر حالا بود این کار انجام نمی‌دادم. شاید اگر یک بچه معلول می‌داشتم، می‌توانست گریه‌کن امام حسین باشد. چهار بچه را فدای خودخواهی خودم کردم. به خودم می‌گویم حداقل می‌توانستی چهارتا گریه‌کن امام حسین داشته باشی.»
تاکنون بارها شده که افراد دارای معلولیت از صداوسیما خواسته‌اند که بخشی از برنامه‌های این رسانه را به این افراد اختصاص دهد تا کارشناسان این حوزه قدمی در جهت آگاهی از وضعیت افراد دارای معلولیت و حقوق آنها را بالا بردارند. صداوسیما زیر بار اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان نرفت و ساعت‌ها برنامه‌ای که حق افراد دارای معلولیت بود به محاق رفت. نه‌تنها صداوسیما در این زمینه آگاهی نداد، بلکه تلاش‌های بی‌وقفه افراد دیگر برای کاهش معلول‌زایی در کشور را هم زیر سوال برد.
تنها افراد دارای معلولیت نیستند که به این برنامه صداوسیما انتقاد کرده‌اند. مسئله دیگری که در این برنامه مطرح است حق زنان برای پایان خودخواسته بارداری است. تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با سیمین کاظمی، جامعه‌شناس و بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان این موضوع را بررسی می‌کند.
طرد اجتماعی؛ هدف صداوسیما
سیمین کاظمی، جامعه‌شناس به تجارت‌نیوز می‌گوید: «اگر اعتماد کنیم به داده‌هایی که از صداوسیما پخش می‌شود، اطلاعاتی که یکی از زنان در این برنامه می‌گوید (یعنی همان سقط چهار جنین)، به نظر نوعی اعتراف‌گیری و گرفتن ابراز پیشمانی از زنان است. از زنانی که به هر دلیلی می‌خواهند خودخواسته به بارداری خود پایان دهند.»
او ادامه می‌دهد: «صداوسیما به عنوان دستگاه تبلیغات رسمی، این زن را جلوی دوربین برده تا به این وسیله زنانی که پایان خودخواسته بارداری داشته‌اند را سرزنش کرده و گناهکار نشان دهد. صداوسیما خواسته این زنان را در پیشگاه افکار عمومی شرمنده و محکوم کند. زمانی هم که فرد گناهکار و مجرم شناخته شود، در اجتماع هم طرد می‌شود. هدف صداوسیما طرد اجتماعی زنانی است که پایان خودخواسته بارداری دارند.»
نگاه صداوسیما با واقعیت فاصله دارد
سیمین کاظمی توضیح می‌دهد: «این نگاهی که صداوسیما دارد با واقعیت سقط جنین هیچ سنخیتی ندارد. نخست آنکه زنانی که پایان خودخواسته بارداری دارند در بیشتر موارد با شریک زندگی خود چنین تصمیمی می‌گیرند. بنابراین تصمیم‌گیرنده فقط زن نیست.»
او ادامه می‌دهد: «دوم آنکه هیچکس سقط جنین را دوست ندارد. زمانی که شرایط روانی، جسمی، اقتصادی و اجتماعی برای فرزندآوری مهیا نباشد، سقط جنین به ناگزیر یک انتخاب است. صداوسیما این واقعیت‌ها را نادیده می‌گیرد و تلاش می‌کند با چنین برنامه‌هایی زنان را مجاب کند که حتی اگر به صورت ناخواسته باردار شدند، بارداری را تا پایان حفظ کنند.»
نگاه تقلیل‌گرایانه در حد گریه‌کن
موضوع دیگری که در برنامه «چند روایت معتبر» در صداوسیما مطرح شد، داشتن فرزند دارای معلولیت است. کاظمی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «چنین نگاهی ناشی از ناآگاهی از تبعات معلولیت برای فرد، خانواده، جامعه و نظام سلامت است. نگاهی تقلیل‌گرایانه که شأن انسان را نادیده می‌گیرد. با بازی کردن با احساسات مذهبی مردم، ضرورت فرزندآوری را در حد گریه‌کن مجالس پایین می‌آورد.»
او توضیح می‌دهد: «نگاه ایدئولوژیک به فرزندآوری که از عقلانیت فاصله گرفته، نه‌تنها به پیشبرد برنامه افزایش جمعیت کمک نمی‌کند، بلکه ضدیت جامعه را با چنین برنامه‌هایی افزایش می‌دهد. در عصر مدرن پیشگیری یک ابزار عقلانی است و هیچ عاملی نمی‌تواند کنار گذاشتن آن را توجیه کند.»
اطلاعات غیرعلمی در صداوسیما
این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد: «وظیفه صداوسیما اطلاع‌رسانی دقیق به مردم است. اما آنچه که این سازمان در اختیار مردم قرار می‌دهد، اطلاعات غیرعلمی و کاملا جهت‌دار است.»
او ادامه می‌دهد: «این موضوع باعث می‌شود که بخش از جمعیت تحت تأثیر این برنامه‌ها قرار بگیرند و به افزایش جمعیت افراد دارای معلولیت دامن بزنند. جمعیتی که اتفافا ممکن است بخش فرودست جامعه از نظر اقتصادی باشند. ضمن اینکه همین حالا هم زمینه پیشگیری برچیده شده است. مثلا مراکز بهداشت دیگر به آنها آموزش پیشگیری از بارداری نمی‌دهند.»
سیاستگذاری بدون مبنای عقلانی، محکوم به شکست است
سیمین کاظمی در ادامه می‌گوید: «هیچ کشوری به افزایش جمعیت به قیمت داشتن افراد دارای معلولیت روی نیاورده است. بسیاری از کشورها برای افزایش جمعیت برنامه دارند، ولی با ملاحظات. یکی از ملاحظات این است که فرزندآوری در تضاد با حقوق زنان نباشد. از دیگر ملاحظات این است که افزایش جمعیت تبعات بدتری برای جامعه نداشته باشد، مثلا منجر به افزایش تعداد افراد دارای معلولیت نشود.»
او توضیح می‌دهد: «زمانی که سیاستگذاری مبنای عقلانی نداشته باشد، محکوم به شکست است. در دو سال اخیر بارها کارشناسان و متخصصان قانون جوانی جمعیت را خیرخواهانه نقد کرده‌اند، ولی متاسفانه همه اینها نادیده گرفته می‌شود و دستگاه‌های تبلیغاتی به چنین برنامه‌هایی رسیده‌اند. معلوم نیست با چنین صحبت‌های عجیب و غریبی جامعه را به چه سمتی هدایت کنند.»
افزایش جمعیت به قیمت معلول‌زایی
بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز این برنامه تلویزیونی را ضد معلولان و ضد فرهنگ تعریف می‌کند.
او می‌گوید: «در شوک هستم. چگونه ما به این گزینه می‌رسیم که فرزند معلول بهتر از نداشتن از فرزند است؟ این موضوع را تبلیغ می‌کنند و تصویر سانتی‌مانتالی از معلولیت نشان می‌دهند و آن را به جامعه القا می‌کنند.»
مروتی توضیح می‌دهد: «در تمام این سال‌ها ما فریاد زدیم که مشکلات افراد دارای معلولیت باید در صداوسیما مطابق ماده 21 قانون حمایت از حقوق معلولان دیده شود. اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و هر روز هم شاهد کارهای ضد فرهنگ این سازمان هستیم. نه‌تنها در راستای حضور افراد دارای معلولیت اتفاق مثبتی نمی‌افتد، بلکه با چنین برنامه‌هایی خدشه بیشتری هم به وضعیت آنها وارد می‌شود.»
مدیر کمپین معلولان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «افزایش جمعیت را به قیمت معلول‌زایی تبلیغ می‌کنند. با این وضعیت خدا به دادمان برسد!»
اوج تحقیر افراد دارای معلولیت در صداوسیما
او توضیح می‌دهد: «در این برنامه گفته می‌شود که داشتن فرزند معلول بهتر از نداشتن فرزند است. ما مخالف این دیدگاه هستیم. نکته تاسف‌آورتر برنامه این است که افراد دارای معلولیت حداقل گریه‌کن می‌شوند. این برنامه اوج تحقیر افراد دارای معلولیت بود. یعنی انسانی را به دنیا بیاوریم و از همه حقوق خود محروم باشد که حداقل به درد گریه کردن بخورد.»
مروتی ادامه می‌دهد: «این نشان می‌دهد که صداوسیما اصلا کار مثبتی در زمینه آگاهی جامعه در حوزه معلولیت نمی‌کند. برای همین است که برخی از خانواده‌ها سه یا چهار فرد دارای معلولیت دارند. چون والدین آگاهی ندارند و اینطور فکر کردند که فرزند اول معلول شده، بعدی را بیاوریم معلول نمی‌شود و همینطور ادامه پیدا کرده است.»
صداوسیما زحمات دیگران را هم از بین می‌برد
مدیر کمپین معلولان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «تمام تلاش‌هایی که فعالان و تشکل‌های حوزه افراد دارای معلولیت انجام می‌دهد با یک برنامه صداوسیما از بین می‌رود. صداوسیما حتی زحمایت رسانه‌های دیگر را هم بدون در نظر گرفتن عواقب برنامه‌های خود هدر می‌دهد. حتی از فروپاشی خانواده‌هایی که افراد دارای معلولیت دارند، بی‌خبر هستند.»
او توضیح می‌دهد: «یکی از انتقادات ما نداشتن سیاستگذاری مؤثر در حوزه پیشگیری از معلولیت و معلول‌زایی است. برای مثال سالانه 60 تا 70 هزار نفر بر اثر حوادث رانندگی دچار معلولیت می‌شوند. کجا برنامه‌ای برای کاهش این آمارها داشته‌اند؟»
مروتی می‌گوید: «خودروسازان داخلی یا حتی وزارت راه و شهرسازی (به دلیل درست نکردن نقاط حادثه‌خیز) تاکنون حتی یک مرکز توانبخشی ایجاد نکرده‌اند یا بخشی از هزینه‌های افرادی که در این حوادث دچار معلولیت شدند را پرداخت نکرده‌اند. یعنی همان کسانی که در افزایش جمعیت افراد دارای معلولیت نقش دارند.»
نظرات