تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
تاثیر افزایش مهاجرت از ایران بر کاهش رشد جمعیت/ چقدر هزینه کنیم تا جای مهاجران پر شود!
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس گفت: «بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند. در حالی‌که بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز‌به‌روز هم تشدید می‌شود. ما چقدر هزینه کنیم که تعداد تولدها را به اندازه کسانی که از ایران می‌روند، افزایش دهیم!»
به گزارش تجارت‌نیوز، روز دوشنبه، نشست «سرمایه اجتماعی و محیط کسب‌وکار» با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد. در این نشست ارتباط بین سرمایه اجتماعی و محیط کسب‌وکار مورد بررسی قرار گرفت.
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس نیز با مروری به تحولات جمعیت ایران، تاثیر این تحولات بر بازار کار و تاثیر مهاجرت از ایران بر تغییرات جمعیتی را بررسی کرد.
تاثیر عوامل اقتصادی بر جمعیت
این جمعیت‌شناس گفت: «ساختار کلی جمعیت مانند یک اندام‌واره است که باید بین تمام بخش‌های آن نوعی تعادل پویا و تجدیدشونده برقرار باشد. نمی‌توان یک وضعیت ایده‌آل در نظر گرفت.»
او ادامه داد: «تغییرات جمعیتی علاوه بر اینکه از پارامترهای جمعیتی ناشی می‌شود از بسیاری از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که به مرور زمان در مسیر تحول کشورها رخ می‌دهد نیز تاثیر می‌پذیرد.»
رشد جمعیتی ایران تا 2 دهه دیگر صفر می‌شود
شهلا کاظمی‌پور در ادامه نشست گفت: «بررسی تحولات جمعیتی جوامع در جمعیت‌شناسی در قالب یک نظریه تحت عنوان نظریه «گذار»، انجام می‌گیرد. این نظریه تحولات موالید، مرگ و میر و رشد جمعیت را طی زمان به تصویر می‌کشد.»
او ادامه داد: «در حال حاضر ایران در انتهای گذار جمعیتی اول است. هنوز رشد جمعیتی به صفر نرسیده است. پیش‌بینی ما این است که سال 1425، رشد جمعیتی در ایران به صفر خواهد رسید و بعد از آن نیز منفی خواهد شد.»
چقدر هزینه کنیم تا جای مهاجران در جمعیت پر شود!
این جمعیت‌شناس در ادامه به تاثیر آمار مهاجرت از ایران بر کاهش رشد جمعیت پرداخت. او گفت: «موالید، مرگ ومیر، مهاجرپذیری و مهاجرفرسنی در رشد جمعیت اثرگذار هستند. نگرانی که در جامعه ایران وجود دارد این است که بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند.»
کاظمی‌پور ادامه داد: «تمام سیاست‌ها، حتی قانون جوانی جمعیت هم روی بحث موالید متمرکز است. در حالی‌که در حال حاضر ما بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز‌به‌روز هم تشدید می‌شود. مهاجرفرستی نیروی کار، نخبگان و... را داریم.»
او گفت: «سال گذشته حدود یک میلیون و 170 هزار تولد داشتیم که به مرور هم در حال کاهش است. آمار دقیقی درباره مهاجرت ایرانیان نداریم. اما آنطور که خود مسئولان می‌گویند سالانه حدود 200 هزار نخبه از کشور مهاجرت می‌کنند. بر این اساس ما چقدر هزینه کنیم که سالانه تولدها را 200 هزار نفر افزایش دهیم. چقدر هزینه کنیم نوزادی که متولد شده را به نخبگی برسانیم.»
تحولات جمعیتی ایران در یک قرن اخیر
این جمعیت‌شناس در ادامه گفت: «جمعیت ایران طی دوره صد ساله اخیر دستخوش نوسانات و تحولات بی‌سابقه شد و در مسیر مراحل انتقال جمعیتی قرار گرفته است. از اواخر دهه 1320 با کاهش اساسی و مستمر مرگ و میر، رشد جمعیت شتاب گرفت و طی دوره صد ساله اخیر، جمعیت کشور بیش از هشت برابر شد.»
او ادامه داد: «اما این افزایش در طول زمان یکسان صورت نگرفته است. سرعت آن در آغاز بسیار کند بود و در فاصله سال‌های 1300 تا 1335 تنها یک و نیم برابر شد. این در حالی است که رشد و افزایش جمعیت در دوره 40 ساله از 1335 تا 1375 به تندی گرایید و جمعیت کشور بیش از سه برابر شد. سرانجام هم در سال 1395 به حدود 80 میلیون نفر رسید.»
کاظمی‌پور گفت: «کشور ایران، کاهش تند و سریع باروری را در اواخر دهه 1360 و طول دهه 1370 تجربه کرده و در سال 1379 به باروری زیر سطح جایگزینی (2/1 فرزند برای هر مادر) دست پیدا کرد.»
او ادامه داد: «رشد بالای جمعیت در دهه‌های گذشته و کاهش باروری طی دو دهه اخیر، تغییرات اساسی در ساختار سنی جمعیت کشور به وجود آورده و تغییرات آتی جمعیت کشور را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.»
پنجره جمعیتی چه زمانی است؟
این جمعیت‌شناس در بخش دیگری از این نشست گفت: «در صورتی‌که بیش از 40 درصد از کشوری زیر 15 سال باشند، آن کشور دارای جمعیت جوان است. اگر بیش از دو سوم جمعیت کشور در سن فعالیت (15 تا 64 سال) باشند، به اصطلاح گفته می‌شود که این کشور در پنجره جمعیتی قرار دارد. اگر بیش از هفت درصد از جمعیت کشور، بالای 65 سال باشند، گفته می‌شود که این کشور وارد مرحله سالخوردگی جمعیت شده است.»
او ادامه داد: «وقتی کشورها در دوره پنجره فرصت جمعیتی قرار می‌گیرند، انتظار این است که بیشترین افزایش تولید درآمد در مقابل مصرف اتفاق بیفتد. قدرت پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بیشتر شود.»
تاثیر تحولات جمعیت بر بازار کار
اما آیا این وضعیت منجر به رشد و توسعه اقتصادی می‌شود؟ او در این مورد گفت: «یافته‌های متفاوتی درباره این موضوع داریم، از معجزه اقتصادی آسیای شرقی گرفته تا فاجعه اقتصادی امریکای لاتین. این نشان می‌دهد که بحث سیاستگذاری بسیار مهم است. یکی از بحث‌های سیاست‌های جمعیتی، توانمندسازی جمعیت در سنین فعالیت، بحث ایجاد اشتغال و کار است. در واقع باید بتوانیم از این فرصت استفاده کرده و آنها را از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل کنیم.»
کاظمی‌پور گفت: «روندهای نسلی با تغییرات چشمگیری مواجه هستند. در گذشته نسل‌های جوان‌تر، جدیدتر همواره بزرگ‌تر و پرجمعیت‌تر از نسل والدین خود بودند. در حال حاضر اما این روند در بسیاری از کشورها در حال تغییر و معکوس شدن است. این تحولات در ساختار سنی جمعیت پیامدهای عمیق و اساسی را در آینده در زمینه‌های متعدد مثل تغییرات نیروی کار جامعه و تغییرات نسلی به همراه خواهد داشت.»
نظرات