کسب‌وکار آنلاین؛ بازی برد-برد خریدار فروشنده
ویژگی‌های کسب‌وکارهای آنلاین موجب شده تا صاحبان مشاغل سنتی با امکانات و ابزاری همراه شوند که شیوه فعالیتشان را متحول می‌کند.
کسب‌وکار آنلاین ، آن بخشی از سبک زندگی امروزه است که به واسطه امکاناتی که فناوری‌های نوین ایجاد کرده‌اند شکل گرفته است. پلتفرم‌ها و بسترهایی همچون دیجی‌کالا و مشابهانش این امکان را ایجاد کرده‌اند تا با بالا و پایین کردن صفحات اینترنتی و گشت‌وگذار در اپلیکیشن‌های موبایلی امکان فروش و خرید محصولی بدون نیاز به دردسرهایی که خرید و فروش فیزیکی به همراه دارد، ایجاد شود. امکانی که هم به سود خریداران و هم فروشندگان است.
این بعد فناورانه مهمترین بخشی است که ساز و کار کسب‌وکارهای سنتی را به آنلاین تبدیل کرده است.
وقتی دیتاسنترها جایگزین مغازه‌های "پاخور" می‌شوند
آنچه پیش از این در رابطه با یک کسب‌وکار اهمیت داشت و مزیت رقابتی محسوب می‌شد، موقعیت مکانی بود. تفاوت میان یک مغازه محلی با مغازه‌ای که در بازار کاسبان یک حوزه بود، به معنای مراجعه بیشتر و به دنبال آن فروش بیشتر بود. همین مسئله اما خود هزینه‌های بیشتری را به کالای نهایی اضافه می‌کرد، از جمله هزینه اجاره یک مغازه اصطلاحا پاخور یا مغازه‌ای که در محل پرمراجعه یک کسب‌وکار قرار داشت. حالا اما کسب‌وکار دیجیتال موجب حذف این عامل شده و از همین رو "عدم وابستگی به مکان" از مهمترین ویژگی‌هایی است که کسب‌وکار دیجیتال ایجاد کرده است.
به گفته کیوان محیط‌مافی، مدیر ارشد محصول دیجی کالا: «پلتفرم‌های تجارت الکترونيک، برخلاف کسب‌وکارهاي سنتي، وابسته به مکان خاصي نيستند. اينجا با پايگاه‌هاي داده و سرور‌هايي مواجهيم که حتي ممکن است تحت تملک کسب‌وکار مدنظر ما نباشند. کسب‌وکار مورد نظر به صورت تکنولوژي روي آنها قرار مي‌گيرد و با ارائه خدمات، به اشکال مختلف، درآمدزايي مي‌کند. چنين کسب‌وکاري به لحاظ فيزيکي شايد املاک و مستغلات خاصي نداشته باشد و فقط مجموعه‌اي از ديتاسنترها و سرورها و البته يک وب‌سايت يا اپليکيشن باشد.»
تغییر اهمیت مکان در کسب‌وکار را می‌توان با مقایسه دو خرده‌فروشی بزرگ دنیا تشریح کرد. شرکت والمارت که با مدل کسب‌وکار سنتی پیش رفته و بزرگترین شبکه فروشگاهی در جهان را دارد و به دنبال همین موضوع گسترش کسب‌وکار آن منوط به گسترش فضای فیزیکی است و آمازون که در سوی دیگر طیف قرار گرفته و با وجودی که آن هم از بزرگترین خرده فروش‌های دنیا است، اما به جای آنکه فضای فیزیکی فروشگاهی قابل توجهی داشته باشد، بر خرده‌فروشی در بستر وب متمرکز شده است.
علي‌محمد فروتن‌نژاد، مدير ارشد توسعه نرم‌افزار ديجي‌کالا با مقایسه مدل تجاری این دو فروشگاه به ویژگی‌های هر کدام اشاره می‌کند: «والمارت با مجموعه‌اي از فروشگاه‌هاي فيزيکي در چندين کشور، انبار و فروشگاه‌هاي خود را در هر منطقه دارد. اما آمازون دقيقا در نقطه مقابل قرار گرفته است. کافي است ارزش بازار امروز را بررسي کنيم تا ببينيم آمازون با مجموعه‌اي ۱.۳ تريليون دلاري چقدر از والمارت ۳۲۹ ميليارد دلاري جلوتر است. والمارت براي توسعه بايد به صورت حضوري در محلي حاضر شود و امورات مربوط به احداث فروشگاه، انبارها و غیره را پياده‌سازي کند؛ اما آمازون چنين نيست و بستر آنلاين کارها و سرعت توسعه آن را به شدت بیشترکرده است.»
تفاوت فروش دیجیتال و سنتی، تفاوت میلیارد و تریلیون!
به گفته محیط‌مافی این دو خرده‌فروشی بزرگ دنیا از مزیت‌های مختلف یکدیگر هم غافل نیستند: «آمازون به‌عنوان يک تجارت الکترونيک و والمارت به‌عنوان يک تجارت سنتي در دو سر طيف بازارهاي مدرن و سنتي قرار دارند و کم‌کم به هم نزديک خواهند شد. همان‌طور که آمازون در پي ايجاد فروشگاه‌هاي فيزيکي است، والمارت هم فروش آنلاين خود را تقويت خواهد کرد.
دسترسی نامحدود به مشتریان
ویژگی مهم دیگر کسب‌وکارهای آنلاین یا دیجیتال مقیاس‌پذیری است. متغیری که به صورت بالقوه امکان دسترسی نامحدود به مشتریان را ایجاد می‌کند. از آنجایی که در پلتفرم‌های اقتصادی ابعاد مختلف به صورت در هم تنیده عمل می‌کنند نمی‌توان هر کدام از ویژگی‌ها را قطعه جداگانه‌ای از یک پازل دانست و مدعی شد که در کنار هم قرار گرفتن آنها فضای جدیدی را ایجاد می‌کند. از همین رو برای تبیین بهتر ویژگی‌ها است که این دسته‌بندی صورت می‌گیرد. مقیاس‌پذیری هم از این قاعده مستنثی نیست و هر چند مشابهت‌هایی با عدم وابستگی به مکان دارد اما برای تشریح بهتر با عنوان جداگانه مقیاس پذیری تبیین می‌شود. فلاحت مدیر محصول تپسل در رابطه با اهمیت مقیاس‌پذیری(scalability) در اکوسیستم دیجیتال می‌گوید: «در پلتفرم‌هاي سنتي تعداد محدود فروشگاه منجر به مراجعه تعداد محدود مشتريان مي‌شود. درصورتي که در تجارت الکترونيک محدوديتي از اين حيث وجود ندارد و همين عاملي است براي پيشي گرفتن تجارت‌هاي الکترونيک از کسب‌وکارهاي سنتي. کسب‌وکار سنتی برای دسترسی بیشتر به مشتریان خود ناچار است تعداد فروشگاه‌های خود را با صرف هزینه زیاد افزایش دهد اما در پلتفرم‌های آنلاین، دسترسی به تعداد بیشتری از مشتریان، به کمک تکنولوژی‌ها و فناوری‌ها امکان‌پذیر می‌شود که سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از مدل افزایش فروشگاه فیزیکی است. اين مساله ارزشي را براي يک مجموعه خلق مي‌کند که صاحب کسب‌وکار و مشتري هردو از آن بهره مي‌برند.»
تغییر؛ بدون توقف
نکته بسیار ویژه و مورد اهمیت دیگر در کسب‌وکار آنلاین که یک مزیت نسبت به کسب‌وکار سنتی محسوب می‌شود، تطبیق‌پذیری است. در کسب‌وکار آنلاین بر خلاف کسب‌وکار سنتی تغییرات به شکلی نیست که منجر به توقف فروش شود. فروتن‌نژاد در توضیح این ویژگی می‌گوید: «از آنجا که در حوزه نرم‌افزار هزينه تغييرات بسيار پايين است، تغيير دادن بخش‌هاي مختلف کسب‌وکار هزينه چندانی ندارد. اگر هزينه‌اي هم باشد به مراتب از کسب‌وکارهاي سنتي کمتر است. براي مثال ما شايد در ديجي‌کالا روزي ۴۰۰ بار تغييرات کوچک و بزرگ را در امور نرم‌افزار انجام دهيم و حتي نقصي در ارائه خدمات نداشته باشيم. حال در نظر بگيريد چنين تغييراتي را مي توان در توليد يک خودرو اعمال کرد؟ با اين سرعت و اين هزينه؟ اين ويژگي دنياي نرم‌افزار است که منجر به تغييرات سريع و در نهايت تطبيق‌پذيري مي‌شود. ما مي‌توانيم خود را با هر شرايطي وفق دهيم.»
از سوی دیگر تطبیق پذیری در فضای آنلاین این قابلیت را می‌دهد که با هزینه کمتر و سرعت بیشتری نیاز مشتری برطرف و خواسته‌های آن برآورده شود، فلاحت با مثالی این ویژگی‌ها را مقایسه می‌کند: «تغييرپذيري سريع و کم‌هزينه، ابزار کارآمدي در برآورده کردن انتظارات مشتري است. يادم هست در ايام نوجواني که براي تهيه بازي‌هاي رايانه‌اي به بازار پشت شهرداري مي‌رفتيم ممکن بود بازي مورد نظرمان را پيدا نکنيم يا با آمدن کنسول بازي جديد، بازي‌هاي کنسول قبلي ناياب شود. اين نمونه يک بازار سنتي است که نمي‌توانست انتظارات مخاطب را برآورده کند. اما مثلا پلتفرم ديوار را ببينيد. وقتي اين مجموعه متوجه شد مخاطب براي خريد خودروي دست دوم نياز به کارشناس دارد، بخش جديدي را به پلتفرم خود افزود تا با رفع اين نياز مخاطب، براي خودش و مشتري ارزش خلق کند. اين قابليت تغييرپذيري سريع تجارت الکترونيک است.»
تطبیق پذیری موتور محرک کسب‌وکارهای سنتی
ویژگی‌های کسب‌وکارهای آنلاین موجب شده تا صاحبان مشاغل سنتی با امکانات و ابزاری همراه شوند که شیوه فعالیتشان را متحول می‌کند.
فلاحت در این رابطه می‌گوید: «يادم هست زماني که در طاقچه بودم، خيلي از ناشران هنوز از نرم‌افزار زرنگار براي صفحه‌بندي استفاده مي‌کردند. الان اما کار به جايي رسيده که ناشر فايل آماده تبديل به E-pub را در اختيار پلتفرم عرضه کتاب‌هاي الکترونيکي مي‌گذارد. اينجا است که ناشر از طريق يک پلتفرم مدرن به يک توانمندي رسيده و ارزش جديدي براي خود خلق کرده است. اين ارزش به ناشر امکان فعاليت بيشتر و باکيفيت‌تر در حوزه تجارت الکترونيک را داد و ناشر توانست براي مخاطبانش در بستر آنلاين ارزش بيشتري بيافريند.»
نظرات