چگونه با هرم مازلو نیازهای خود را بشناسیم؟

هرم مازلو که به آن هرم سلسله مراتب نیازهای انسان گفته می‌شود، مورد علاقه بسیاری از روان‌شناسان و علاقمندان به حوزه رشد و توسعه فردی است. در واقع این هرم نقشه راه رسیدن به موفقیت و خوشبختی به حساب می‌آید و ما را خیلی دقیق با نیازها و خواسته‌هایی که باید در زندگی خود دنبال کنیم، آشنا می‌کند. در ادامه این مقاله ابتدا قصد داریم با هرم مازلو آشنا شویم. سپس به این موضوع می‌پردازیم که برای رسیدن به خودشکوفایی می‌توان از چه راه‌ها و روش‌هایی استفاده کرد. در نهایت تمرکز خودمان را روی شیوه شناخت نیازهای خودمان به کمک هرم مازلو می‌گذاریم.

آشنایی با هرم مازلو ؛ نموداری برای نیازهای انسان

آبراهام مازلو (1908 - 1970) یک روان‌شناس آمریکایی بود که در حوزه روان‌شناسی انسان‌گرایانه فعالیت می‌کرد و در حوزه فعالیت خودش بسیار توانا و پرتلاش بود. حاصل سال‌ها کار و فعالیت او یک هرم است که در آن نیازهای انسان به صورت سلسله مراتب مشخص شده است. این هرم، هرم مازلو یا هرم سلسله مراتب نیازهای انسان شناخته می‌شود و مورد توجه بسیاری از افراد موفق، خودساخته و کارآفرینان جویای موفقیت و ثروت است. برخی از روان‌شناسان معروف و توانمند جهان، آبراهام مزلو را به خاطر هرمی که طراحی کرد و ارائه داد، پدر روان‌شناسی انسان‌گرا می‌دانند. در ادامه می‌توانید هرم مزلو را مشاهده کنید:

هرم مزلو بر اساس یکی از نظریه‌های مهم آقای مزلو ترسیم شد. او بر این باور بود که نیازهای انسان به صورت طبقه‌بندی‌شده و لایه‌بندی‌شده است. مزلو بر این باور بود که اگر انسان بخواهد به خودشکوفایی برسد و نیازهای خود در زندگی را برطرف کند، باید نیازها را یکی پس از دیگری بررسی و برای برطرف کردن آن‌ها کار و تلاش کند. همان‌طور که در تصویر هرم مازلو مشاهده می‌کنید، نیازهای انسان به شش دسته یا طبقه تقسیم‌بندی می‌شود. این شش دسته عبارت است از:

1. نیازهای اولیه یا فیزیولوژیکی

این نیازها همان‌ گونه از نامشان پیداست، نیازهای ابتدایی همان نیازهای اساسی انسان مانند خوراک، پوشاک، مسکن و ازدواج هستند. دفع، نیازهای جنسی و خواب را هم می‌توانیم در نیازهای همین دسته قرار دهیم. اگر نیازهای این دسته را برآورده نکنیم، هیچ‌گاه نمی‌توانیم به نیازهای دیگر خودمان بی‌توجه و غافل باشیم. در صورتی که دنبال خودشکوفایی و تعالی شخصیت خودتان هستید، باید به این دسته از نیازهای خودتان توجه داشته باشید و آن‌ها به شکلی مناسب و متعادل برطرف کنید. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که اگر به نیازهای این طبقه، بیش از حد توجه داشته باشید با مشکلات زیادی مواجه می‌شوید که از جمله آن‌ها می‌توان به چاقی اشاره کرد. چاقی در بیشتر مواقع ناشی از توجه بیش از حد به مسئله خوراک است.

2. نیاز به امنیت

از نظر آبراهام مازلو وقتی نیازهای اولیه و فیزیولوژیک خودمان را تأمین کردیم، نوبت به نیاز به امنیت و ایمنی می‌رسد. نیاز به امنیت یکی از نیازهای اساسی انسان است. اگر نتوانیم امنیت خودمان را تأمین کنیم، چگونه می‌توانیم به توسعه فردی و خودشکوفایی فکر کنیم؟

فرض کنید که از منزل خودتان خارج می‌شوید و شهر ناامن است. هیچ اطمینانی وجود ندارد که حتماً به خانه بازمی‌گردید. ممکن است اسیر یا کشته شوید. در چنین وضعیتی شخص امنیت ندارد؛ چگونه می‌خواهد به خودشکوفایی، ثروت آفرینی و توسعه فردی فکر کند؟ تاکنون به دو دسته از مهم‌ترین نیازهای انسان اشاره کردیم.

3. نیاز به عشق، محبت و تعلق خاطر

فرض کنید که دو نیاز اصلی انسان یعنی نیازهای اولیه و نیاز به امنیت برطرف و رفع شد. اکنون نوبت به عشق، محبت و تعلق خاطر می‌رسد. انسان نیاز دارد که کسی را دوست بدارد و از سوی دیگران دوست داشته شود. به همین خاطر است که یک نوزاد چند روز نوازش نشود، ممکن است جان خودش را از دست بدهد. انسان موجودی اجتماعی است و برای رسیدن به موفقیت، نیاز دارد که با دیگران معاشرت کند. اگر نیاز انسان به حضور در اجتماع، عاشق شدن و مورد عشق و محبت قرار گرفتن به خوبی برآورده نشود، دسترسی به نیازهای متعالی مانند اعتماد به نفس و عزت نفس با مشکل روبرو می‌شود.

این نیاز گاهی در برخی از افراد پررنگ می‌شود. در این صورت فرد احساس می‌کند که نیاز مبرمی به تأیید و توجه دیگران دارد و سهم دیگران در اندیشه، افکار و کارهای او بیشتر از سهم خود آن فرد می‌شود. در چنین مواقعی متخصصان روان‌شناسی می‌گویند شخص در معرض یک خطر بزرگ به نام مهرطلبی قرار گرفته است.

4. نیاز به رضایت درونی

نیاز به رضایت درونی، یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین نیازهای انسان است که در صورتی که تأمین شود می‌تواند انسان را به خودشکوفایی و برتری برساند. رضایت درونی در واقع همان عزت نفس است. به معنای ساده‌تر انسان برای رسیدن به رضایت درونی یا همان عزت نفس باید به دو مسئله اهمیت و توجه نشان بدهد:

1. انسان باید خودش را خوب بداند
2. انسان باید خودش را دوست‌داشتنی و محبوب بداند

نکته‌ای که باعث رسیدن انسان به خودشکوفایی می‌‎شود این است که انسان باید خودش را با تمام کاستی‌ها و نواقصی که دارد، بپذیرد و برای بهبود، رشد و توسعه وجود خودش تلاش و کوشش کند. در صورتی که انسان بتواند چنین کاری را انجام دهد، می‌تواند به خودشکوفایی یا عالی‌ترین نیاز خودش دست پیدا کند. به نیاز به رضایت درونی، نیاز به احترام به خود هم گفته می‌شود.

5. نیاز به خودشکوفایی

آخرین سطح از هرم مازلو، نیاز به خودشکوفایی (Self Actualization) است. از نظر آقای مزلو این نیاز، هدف هر انسان است و تمامی انسان‌ها باید نهایت تلاش خودشان را بکنند تا به رأس هرم مازلو برسند و به شخصیتی دانا، توانا و با اعتماد به نفس بالا برسند. چهار نیاز قبلی، نیازهای مبتنی بر کمبود هستند ولی در مرحله خودشکوفایی خبری از کمبود نیست و در این سطح شاهد نیازهای مبتنی بر رشد هستیم. آبراهام مزلو بر این باور است که تنها دو درصد از انسان‌ها موفق می‌شوند که به این مرحله برسند. بنابراین می‌توان فهمید که تعداد بسیارکمی از انسان‌ها می‌توانند رأس هرم مازلو را لمس کنند. تا به اینجای کار تلاش کردیم هرم مازلو را توضیح دهیم و بخش‌های مختلف آن را روشن کنیم. در صورتی که تمایل دارید اطلاعات کامل‌تری در مورد این هرم کسب کنید کافی است به مقاله هرم مازلو مراجعه کنید.

خصوصیات مشترک افراد خودشکوفا

یکی از سوالات مهم و بنیادی برای رسیدن به موفقیت و خودشکوفایی این است که باید با خصوصیات و ویژگی‌های افراد خودشکوفا آشنا شویم و بفهمیم که این افراد چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارند که ما را شیفته خودشان می‌کنند. در ادامه قصد داریم به چند مورد از مهم‌ترین خصوصیات افراد خودشکوفا اشاره کنیم:

1. اولین خصوصیت افراد خودشکوفا این است که مسئولیت تمام و کمال و 100 درصدی زندگی را می‌پذیرند. آن‌ها بر این باور هستند که اولین راز موفقیت در زندگی پذیرش تمام مسئولیت زندگی است.
2. دیدگاه‌های سیاسی افراد خودشکوفا مبتنی بر آزادی و دموکراسی است. آن‌ها انسان را آزاد و مسئول سرنوشت خودش می‌دانند.
3. این افراد برای سایر فرهنگ‌ها ارزش و احترام قائل هستند و به همین خاطر اهل تمسخر و بی‌احترامی به سایر فرهنگ‌ها و اعتقادها هستند.
4. فرد خودشکوفا به حریم خصوصی و شخصی هیچ کس تجاوز نمی‌کند و ابداً اجازه نمی‌دهد که دیگران به حریم خصوصی او تجاوز کنند.
5. فوق‌‌‌العاده صداقت دارند و با تظاهر و دورویی مشکل اساسی دارند.
6. این افراد نقا قوت و ضعف خودشان را خیلی خوب می‌شناسند و برای پررنگ کردن نقاط قوت و کم‌رنگ کردن نقاط ضعف خود تلاش می‌کنند.

حال که دانستیم افراد خودشکوفا چه خصوصیات مشترکی دارند، زمان آن فرا رسیده است که چند راهکار برای رسیدن به خودشکوفایی ارائه دهیم.

چند راهکار برای رسیدن به خودشکوفایی

راه و روش‌های مختلف و متنوعی برای رسیدن به خودشکوفایی وجود دارد. در ادامه قصد داریم به مورد از بهترین راهکارها اشاره کنیم. هر کدام از روش‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، نقش مهمی در رسیدن شما به خودشکوفایی ایفا می‌کند پس آن‌ها را جدی بگیرید:

۱- تماشای فیلم‌های انگیزشی، آموزنده و جذاب

اولین راهکاری که برای رسیدن به خودشکوفایی به ما کمک زیادی می‌کند، مشاهده فیلم‌های انگیزشی و آموزنده سینمای جهان است. این فیلم‌های نکات متنوعی در دل خود دارد که ما را به سمت هدف و مقصد راهنمایی می‌کند و باعث می‌شود و بتوانیم با خاطر آسوده به هدف خودمان که همان خودشکوفایی است برسیم. در ادامه به چند مورد از مزایای تماشای فیلم‌های انگیزشی برای رسیدن به رأس هرم مازلو که همان خودشکوفایی است اشاره می‌کنیم:

• از آن‌جا که فیلم‌ها اثر هنری محسوب می‌شوند، پر از خلاقیت هستند و خلاقیت یکی از نیازهای اصلی افرادی است که به خودشکوفایی رسیده‌اند.
• فیلم‌ها باعث می‌شود که با راهکارهای جدیدی برای حل و فصل مسائل مختلف روبرو شویم و بدانیم تنها راه حل مسائل، آن راهکاری نیست که ما به آن فکر می‌کنیم و ممکن است راهکارها و نگرش‌های مختلفی برای مسائل وجود داشته باشد.
• فیلم‌ها ارزش‌‎های اخلاقی و انسانی را به ما یادآوری می‌کند و باعث می‌شود به خودمان بیاییم و کمی بیشتر به اعمال، رفتار و افکار خودمان فکر کنیم.
• فیلم‌های انگیزشی پر از شور و شوق و اشتیاق و سخت‌کوشی هستند و به ما یادآوری می‌کنند که اگر می‌خواهیم موفق شویم و به ثروت رویایی خودمان دست پیدا کنیم، باید پشتکار و تلاش را سرلوحه کار خودمان قرار دهیم.

همیار آکادمی مقاله جذابی دارد که در آن به 20 فیلم انگیزشی برتر سینمای جهان اشاره شده است. در صورتی که تمایل دارید این مقاله جذاب را مطالعه کنید و با چند فیلم عالی روبرو شوید، کافی است مقاله فیلم انگیزشی را مطالعه کنید.

۲- مطالعه کتاب‌های خودباوری و موفقیت

مطالعه کتاب باعث می‌شود که خلاقیت ذهن ما تحریک شود و بتوانیم با خواندن کتاب‌ها به راز موفقیت و برتری پی ببریم. در حال حاضر کتاب‌های بسیاری در زمینه موفقیت و رشد فردی نوشته شده است که می‌توانیم با خواندن آن‌ها به رشد و پیشرفت خودمان کمک کنیم.

همیار آکادمی بخشی به نام «معرفی» دارد که در این بخش خلاصه‌ای از کتاب‌های موفقیت و انگیزشی را آورده است. این بخش پر از کتاب‌هایی است که می‌تواند موفقیت شما را تضمین کند و برای رسیدن به خودشکوفایی کمک زیادی به شما بکند. برای ورود به این بخش کافی است وارد وب‌سایت همیار آکادمی شوید، سپس وارد بخش مجله شوید و در نهایت بخش «معرفی» را انتخاب نمایید.

یکی از درس‌های مهمی که مطالعه کتاب‌ها به ما یاد می‌دهد، مدیریت زمان و افزایش کارایی و بهره‌وری است. اصل پارتو یا قانون 20 80 یکی از مهم‌ترین اصول بهره‌وری است که در بسیاری از کتاب‌های مدیریت زمان و بهره‌وری به آن اشاره شده است. این اصل به ما می‌گوید که 80 درصد نتایج فقط مربوط به 20 درصد کارها و تلاش‌ها است. در صورتی که تمایل دارید اطلاعات بیشتری در مورد این قانون مهم و اساسی کسب کنید کافی است مقاله اصل پارتو در همیار آکادمی را مطالعه کنید.

۳- معاشرت با افراد خودشکوفا

یکی از رازهایی که ما را به موفقیت، شادکامی و خودشکوفایی می‌رساند، معاشرت با افراد خودشکوفا است. برخی از افراد تصور می‌کنند که منظور از معاشرت فقط همنشینی و رفت و آمد است. امروزه کووید-19 معنای معاشرت را به کلی متحول کرد و به ما آموخت که با استفاده از رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و رفت به صفحه اینستاگرامی افراد خودشکوفا و یادگیری از آن‌ها می‌توانیم به موفقیت‌های بسیاری دست پیدا کنیم.

این سه راهکاری که برای رسیدن به خودشکوفایی معرفی شد، واقعاً کارآمد و موثر است و می‌تواند شما را به هدف اصلی که در زندگی خودتان دارید و همان خودشکوفایی است برساند.

مراحل شناخت نیازها با استفاده از هرم مازلو

در صورتی که تمایل دارید با استفاده از هرم سلسله مراتب نیازهای انسان یا هرم مازلو نیازهای خودتان را کشف و آن‌ها را یکی پس از دیگری برطرف کنید، می‌توانید پله‌ها و مراحل زیر را یکی پس از دیگری طی کنید:

1. اولین کاری که باید انجام دهید این است که نگاهی کلی به هرم مازلو بیندازید و نیازهای را خیلی خوب بررسی و به آن‌ها فکر کنید.
2. ببینید که آیا در تأمین نیازهای اولیه خودتان گرفتار هستید؟ آیا نیازتان به خوراک، پوشاک و مسکن به راحتی برآورده نمی‌شود؟ سعی کنید کاغذی بردارید و نیازهای اولیه‌ای که از شما برطرف نمی‌شود را بنویسید.
3. سراغ نیازهای طبقه دوم یعنی نیاز به امنیت و ایمنی بروید. آیا در خانه و در اجتماع امنیت و ایمنی کامل دارید؟ چیزی جان و مال شما را تهدید نمی‌کند؟ در صورتی که می‌توانید پاسخ مثبت به این موضوع بدهید و همه چیز از نظر امنیت خوب و درست است سراغ طبقه بعدی بروید ولی اگر نگرانی‌هایی در این زمینه دارید، حتماًً یادداشت کنید.
4. آیا نیاز شما به عشق، محبت و تعلق خاطر به خوبی پاسخ داده می‌شود؟ آیا کسی را دارید که به او عشق بورزید و از او عشق و محبت دریافت کنید؟ آیا ازدواج کرده‌اید و نیروهای عاطفی به صورت مداوم به شما می‌رسد یا اینکه هنوز در دریافت مداوم این احساسات با مشکل روبرو هستید؟ آیا جامعه به مقدار کافی شما را تأیید می‌کند؟ آیا احساس می‌کنید که بیش از حد به تأیید دیگران نیاز دارید؟ نیازهای خودتان را در این زمینه یادداشت کنید. در صورتی که احساس می‌کنید مهرطلب هستید، بهتر است با مطالعه کتاب‌های عالی و مشاوره با متخصصان، این مشکل را برطرف کنید.
5. آخرین مرحله‌ای که باید بررسی کنید نیاز به رضایت درونی است. در این مرحله باید ببینید که درون شما چه می‌گذرد؟ آیا خودتان را دوست دارید؟ آیا خودتان را خوب و دوست‌داشتنی می‌دانید؟ آیا عزت نفس کافی برای حضور موثر در عرصه اجتماع را دارید یا با مشکل و استرس و اضطراب روبرو می‌شوید؟ رفع این نیازها معمولاً به تلاش فراوان نیاز دارد. هر چه به قسمت‌های بالایی هرم مازلو نزدیک می‌شویم، رفع آن نیازها مشکل‌تر می‌شود. نیازهای خودتان را در این زمینه یادداشت کنید.

اکنون برگه‌ای که نیازهای خودتان را روی آن نوشته‌اید را مطالعه کنید. مطالبی که روی این برگه نوشته شده، مجموعه‌ای از نیازهای شما است که باید به آن‌ها رسیدگی و برای رفع آن‌ها تلاش و کوشش کنید.

همیار آکادمی؛ نردبانی برای رسیدن به خودشکوفایی

برای رسیدن به رضایت درونی و سپس خودشکوفایی روش‌‎های مختلفی و متفاوتی از جمله مطالعه وجود دارد. کسی که می‌خواهد به خودشکوفایی برسد باید از منابع مختلف استفاده کند و خودش را رشد و ارتقا دهد. همیار آکادمی، مرکزی برای یادگیری مهارت‌‌های جدید است و پر از مقالاتی است که به ما کمک می‌کند به خودشکوفایی و رشد و توسعه فردی برسیم. در صورتی که تمایل دارید از این مقالات بهره‌مند شوید و به رضایت درونی و خودشکوفایی نزدیک شوید، کافی است به وب‌سایت همیار آکادمی مراجعه کنید و با دنیای از محتوای ارزشمند و ناب روبرو شوید.