جایگاه حمل و نقل در اقتصاد کشور/ گفتگو با مهندس بابک فروتن مهر
بخش «حمل و نقل» جایگاه برجسته‌ای در اقتصاد دنیا دارد و یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی به شمار می‌آید.
-در ابتدا کمی درباره جایگاه و نقش حمل و نقل در اقتصاد برایمان بگویید.
بخش «حمل و نقل» جایگاه برجسته‌ای در اقتصاد دنیا دارد و یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی به شمار می‌آید با توجه به اینکه پیشرفت و توسعه این بخش نقش مهمی در ایجاد تحول سایر بخش‌های صنعتی، کشاورزی و تولیدی ایفا می‌کند، امروزه بیشتر اندیشمندان و صاحب‌نظران عرصه اقتصادی رشد و توسعه همه جانبه کشورهای دارای حوزه گسترده سرزمینی را مشروط به توسعه این بخش می‌دانند و از این صنعت به عنوان محور فعالیت‌های اساسی و زیربنایی و لازمه تحول رشد و توسعه اقتصادی یاد می‌کنند.
-در حال حاضر صنعت حمل و نقل با چه مشکلاتی روبرو است؟
بررسی انجام شده در بخش حمل و نقل جاده‌ای ایران نشان داده که فرسودگی ناوگان و عدم بازسازی زیرساخت‌ها، قیمت‌گذاری غیراقتصادی و مدیریت غیربهینه منجر به روند نزولی بهره‌وری در این صنعت شده است.
افزایش مصرف سوخت، آلودگی زیست محیطی، تلفات و تصادفات جاده‌ای این بخش را با چالش های فراروانی مواجه نموده است که این امر ضرورت اهتمام به بازبینی، نوسازی و رفع مشکلات را بیش از پیش ایجاب می‌نماید.
بخش‌های حمل و نقل درون و برون شهری به دلیل شبکه خطوط گسترده، بیشترین میزان دسترسی کالا و خدمات به نقاط مختلف کشور را فراهم نموده است. بنابراین این بخش افزون بر آن که بهترین گزینه در مسافت‌های کوتاه و متوسط جهت حمل مسافر و بار شناخته شده نقش مهمی در رشد اقتصادی، افزایش رفاه اجتماعی و کمک به بسط تجارت و رشد صنعت دارد.
-با توجه به صحبت‌های شما جایگاه حمل و نقل بسیار مهم است.
بله. بررسی آمارهای منتشره توسط سازمان‌های متولی در دهه‌های گذشته نشان می دهد در بین روش‌های مختلف حمل و نقل کالا، حمل و نقل جاده‌ای با بیش از ۹۰ درصد عمده‌ترین روش جابجایی کالا در سطح کشور بشمار آید به طوری که سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون تن بار توسط ۲۵۷۴۸ هزار سفر ناوگان باری، در سطح کشور با متوسط وزن ۱۴ تن و متوسط مسافت ۴۹۹ کیلومتر در هر سفر از طریق جاده جابجا می‌شود.
آمارهای جهانی بالا بودن میزان مصرف سوخت در بخش حمل و نقل جاده‌ای ایران را نشان می‌دهد. به طوری که در ایران با مصرف بیش از ۳۳ لیتر سوخت برای حمل هزار تن بار، دو برابر کشورهای مصر و چین و چهار برابر هند و اندونزی سوخت مصرف می‌شود.
طبق گزارشات دفتر برنامه‌ریزی کلان انرژی وزارت نیرو، سهم انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای حمل و نقل جاده‌ای ایران طی دهه گذشته، به طور متوسط به ۸۴ درصد می‌رسد که نسبت به بقیه زیر بخش های حمل و نقل نسبتا بالا است (دفتر برنامه‌ریزی کلان انرژی وزارت نیرو، ۱۳۹۸).
-به نظر شما چه مواردی وجود دارد که نیاز به بازبینی و اصلاح دارند؟
شرایط حمل و نقل جاده‌ای ایران مناسب نبوده و فرسودگی ناوگان جاده‌ای متناسب با جایگاه راهبردی ایران در منطقه نیست. آمارهای سازمان حمل و نقل جاده‌ای نشان می‌دهد که هر کامیون سالانه ۵۰ هزار کیلومتر مسافت را میپیماید که این مقدار ۳۰ درصد عملکرد یک کامیون در برخی کشورهای اروپایی است. مقدار بار جابجا شده در ایران توسط یک کامیون نیز هزار تن و در اروپا ۴ هزار تن است. بنابراین بهرهبرداری و مدیریت نادرست از سرمایه‌ها و کامیون‌های موجود، به کاهش بهره‌وری وسایل نقلیه و افزایش هزینههای تولید منجر شده و توجیه اقتصادی برخی فعالیتها را از بین برده است.
-عمر ناوگان حمل بار هم یکی از مسائل مهم است.
سال‌هاست مشکلات ناوگان حمل بار کشور وجود دارد ولی هیچ عزم جدی در جهت رفع مشکلات آن‌ها به عمل نیامده است اکثر ناوگان‌های کشورمان بالای ۲۰ سال عمر دارند و فرسوده‌اند و امکان تردد در جاده‌های بین‌المللی را ندارند.
-انتظار شما برای رفع این مشکلات چیست؟
با توجه به اینکه امسال سال "رفع مشکلات و موانع تولید" نام‌گذاری شده است، بنابراین باید در تمامی ارکان تجارت تسهیل‌گری به وجود بیاید. تا زمانی که مقررات سخت‌گیرانه و بعضاً متناقض وجود دارند، هیچ امیدی به رهایی از مشکلات نمی‌توان داشت.
-کمی بیشتر برایمان توضیح دهید.
دیگر نمی‌توان جزیره‌ای عمل کرد. اکنون وقت آن رسیده که تسهیل‌گری در همه امور تجارت و نوسازی ناوگان حمل بار ایجاد شود.
با چنین عزمی می‌توان جهش تولید در اقتصاد ایجاد کرد. ما نباید از خاطر ببریم که ساختار صنعت حمل‌ونقل کشورمان پر از تناقض و پر از ایراد است.
-در پایان این گفتگو چه صحبتی دارید؟
در آینده نزدیک شاید قیمت تمام شده کالا با قیمت حمل آن برابر شود و جایگاه حمل و نقل در کشور ما و همه کشورها، به دلیل کمبود منابع سوختی به قدری اهمیت پیدا می‌کند که اگر بخواهیم در اقتصاد دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم؛ باید تغییری اساسی در این روند ایجاد کنیم.
در انتها نیز باید گفت، متأسفانه به‌جای اینکه قوانین به سمت تسهیل‌گری بروند به سمت افزایش تصدی‌گری حاکمیتی پیش می‌روند.
این موضوعات بخش کوچکی از واقعیت‌ها و مشکلات پیچیده اقتصاد کشور بخصوص در صنعت حمل و نقل است. به امید داشتن ایرانی آزاد و آباد.
نظرات