الهام میرمحمدی 
چرا توافقنامه سه‌جانبه چابهار مهم است؟ / امتیازات ایران از این توافقنامه چیست؟
در حالی که دو سال از امضای توافقنامه چابهار میان ایران، هند و افغانستان می‌گذرد، اولین محموله کالاهای صادراتی افغانستان از طریق این بندر به هند ارسال شد. این اولین گام در جهت اجرایی شدن این توافقنامه محسوب می‌شود. اما امضای این قرارداد چه مزیت‌هایی برای هر سه کشور دارد؟
دو سال پیش در خرداد 1395، ایران، هند و افغانستان توافقنامه چابهار را امضا کردند که بر اساس آن مقرر شد بندر چابهار به مرکز منطقه‌ای ترانزیت، انرژی و تجارت تبدیل شود.
به گزارش تجارت‌نیوز، از آنجا که احتمال دارد این بندر از تحریم‌های آمریکا معاف باشد، توسعه و ارتقای این بندر برای ایران از اهمیت خاصی برخوردار است.
با توجه به موقعیت ژئوپولتیک ایران در منطقه، توسعه بندر چابهار، فرصتی را برای رونق تجارت و ترانزیت در غرب آسیا فراهم می‌آورد که می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذار خارجی بشود.
علی چگینی، سفیر ایران در هند در مصاحبه‌ای گفته است: چابهار با یک هزار کیلومتر ساحل به مرکز پالایشگاه‌های نفت، پتروشیمی، فولاد و تجارت منطقه تبدیل می‌شود. دولت قصد دارد چابهار را به مرکزی تبدیل کند که کشتی‌های بزرگ به راحتی وارد آن شوند و بعد از تخلیه بار و کالا، کشتی‌های کوچک بتوانند محموله‌ها را به دیگر بنادر جابجا کنند.
به گفته او، تجارت از طریق این بندر فراتر از برنامه فعلی تجارت از هند و افغانستان است، و چابهار منافع زیادی برای هند و کشورهای آسیای میانه از جمله قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان دارد.
همچنین این بندر به دلیل جابجایی بار و کالا میان هند، افغانستان، آسیای میانه و ترکیه و اروپا از اهمیت خاصی برخوردار است.
از سوی دیگر، بندر چابهار اولین بندر تجارتی آبی است که زمینه تجارت میان افغانستان و هند را فراهم آورده است. پیش‌تر افغانستان تلاش کرده بود تا از طریق بندر گوادر در پاکستان با هند تجارت کند، اما پاکستان مانع تجارت میان دو کشور شد.
هند برای توسعه روابط تجاری و گسترش صادرات و واردات به افغانستان، آسیای مرکزی و روسیه راهی ندارد. از آنجا که از طریق پاکستان این ارتباط برقرار نمیشود، بندر چابهار تنها مسیری است که به هندی‌ها برای رسیدن به اهداف تجاری‌شان کمک می‌کند.
هند متعهد شده خط آهن چابهار-زاهدان به طول 500 کیلومتر را احداث کند. در فوریه گذشته در جریان سفر حسن روحانی به هند یک قرارداد دو میلیارد دلاری میان مقامات دو کشور امضا شد.
علاوه بر آن، ایران در حال برنامه‌ریزی برای ساخت فرودگاه دوم در نزدیکی چابهار و توسعه منطقه آزاد تجاری است.
در حالی که دو سال از امضای این توافقنامه سه‌جانبه می‌گذرد، اولین محموله کالاهای صادراتی افغانستان از طریق این بندر به هند ارسال شد. این اولین گام در جهت اجرایی شدن این توافقنامه محسوب می‌شود.
انتظار می‌رود، معاملات سه کشور از طریق بانک پاسارگاد ایران، شعبه این بانک در بمبئی و غضنفربانک در افغانستان انجام شود.
پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها، قرار بود بندر چابهار هم شامل تحریم‌های ایالات متحده شود. اما پس از مذاکرات افغانستان و هند با مقامات آمریکایی، توسعه این بندر به دلیل کمک به توسعه اقتصادی افغانستان از تحریم‌ها معاف شد و انتقال کالاهای مجاز نظیر مواد غذایی و دارو از طریق آن مجاز است.
یک ماه پس از خروج آمریکا از برجام، دولت هند در بیانیه‌ای اعلام کرد که بندر چابهار تا سال آینده میلادی راه‌اندازی می‌شود و امیدوار است که تحریم‌های آمریکا مانع توسعه آن نشود. از این رو، با معافیت بندر چابهار از تحریم‌ها، به نظر می‌رسد که این بندر مرکزی برای سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد.
به این ترتیب چابهار به عنوان یکی از قطبهای مهم منطقه‌ای حمل‌ونقلی می‌تواند منطقه ایده‌آلی برای توسعه سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات محصولات مورد نیاز بازارهای مصرف منطقه‌ای شود. این مساله به گسترش نقش ترانزیتی ایران هم کمک قابل توجهی می‌کند.
منبع: thehindu.com
نظرات