ویروس کرونا چقدر خطرناک و فراگیر است؟

دو نشانه درباره بیماری‌های عفونی همواره نگران‌کننده و هشداردهنده است. اول آنکه به‌شکلی تصاعدی گسترش می‌یابند. ابتدا ده‌ها نفر، بعد صدها نفر و پس از آن هزاران نفر در مدت‌زمانی کوتاه‌تر به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. به‌دنبال این روند، عمدتا گمانه‌زنی‌هایی در مورد تضعیف سیستم مراقبت‎‌های بهداشتی، تحولات اجتماعی و اقتصادی یک بیماری مهلک هم به‌وجود می‌آید.

به گزارش تجارت‌نیوز، دومین نشانه در این زمینه عدم قطعیت و نااطمینانی است. داده‌های پراکنده و گزارش‌های متناقض به این معناست که دانشمندان قادر نیستند بدترین حالت‌ها را در نظر بگیرند. این مساله هم موجب می‌شود که اطلاعات بد و نادرست دست‌به‌دست بچرخند و هراس بیشتری ایجاد کنند.

نشریه انگلیسی اکونومیست در سرمقاله این هفته خود با اشاره به این دو نشانه نوشته است: این اتفاق در مورد ویروس کرونا افتاد. تعداد مبتلایان به این ویروس از 281 نفر در 20 ژانویه به هفت هزار و 800 نفر تنها در 9 روز افزایش یافت.

امروز، چهارم فوریه تعداد قربانیان این ویروس مرگبار 426 نفر و مبتلایان به آن نیز حدود 20 هزار و 626 نفر گزارش شده است.

تردیدها و نگرانی‌ها موجب شده شفافیت و وضوح لازم در مورد اطلاعات مهمی از جمله ویژگی‌ها و نشانه‌های اصلی این بیماری، نحوه انتقال آن و سهم افراد آلوده وجود نداشته باشد.

در میان این همه نااطمینانی، نتایج پژوهشی که در اکتبر 2019 درباره خانواده ویروس‌های کرونا انجام شد، دست‌به‌دست می‌شود.

سال گذشته پژوهشگران درباره خطر وقوع همه‌گیری ویروس کرونا هشدار داده بودند. در شبیه‌سازی این محققان، در 18 ماه 65 میلیون نفر در اثر ابتلا به این ویروس کشته خواهند شد.

در حال حاضر، دو پرسش مطرح می‌شود: اول آنکه آیا کرونا به یک ویروس جهانی تبدیل و در سطح جهان فراگیر خواهد شد؟ دوم آنکه این بیماری چقدر مهلک و کشنده است؟

اگرچه پرسیدن سوالاتی از این دست صحیح است اما پاسخ قطعی برای آنها هفته‌ها یا ماه‌ها بعد مشخص خواهد شد.

فارغ از آنکه پاسخ چه باشد، مقامات بهداشت در تمامی کشورها باید از حالا آماده باشند و برنامه‌ریزی لازم را انجام دهند.

در حال حاضر، این ویروس در داخل مرزهای چین گسترش قابل توجهی داشته است. گمانه‌زنی‌هایی در رابطه با ریسک بالای گسترش آن در سطح جهان هم وجود دارد. حتی گفته شده که ممکن است این ویروس به یک عفونت فصلی تبدیل شود و در سال‌های آینده در مقایسه با آنفلوانزا کمتر کشنده باشد.

به‌نوشته اکونومیست، آنچه از اهمیت برخوردار است این است که در حال حاضر باید آن را جدی گرفت. در کوتاه‌مدت شیوع ویروس کرونا به اقتصاد جهانی آسیب خواهد رساند و بسته به‌نحوه مقابله با آن، می‌تواند اثرات سیاسی هم در چین داشته باشد.

شیوع این ویروس در ماه دسامبر 2019 آغاز شد. درهم‌آمیختگی مکرر مردم و حیوانات در چین به این معناست که جهش‌های ویروسی که به انسان‌ها سرایت می‌کند، احتمالا در این کشور بروز می‌کند و در عین حال، مهاجرت گسترده به شهرها موجب می‌شود که احتمال گسترش ویروس در میان مردم افزایش یابد.

پیش‌بینی شده که این ویروس در میان خفا‌ش‌ها شایع بوده و با انتقال به پستاندارانی چون راسو و زباد نخلی به بازار ووهان، مکانی که فروش حیوانات وحشی رونق دارد، رسیده است.

علائم این بیماری به آنفلوانزا شباهت دارد اما می‌تواند به ذات‌الریه تبدیل شود و کشنده باشد. وضعیت حدود 20 درصد از موارد گزارش‌شده وخیم است و حدود دو درصد از آنها در شرایط مرگ قرار دارند. تاکنون هیچ واکسن یا درمان ضدویروسی برای مقابله با این ویروس در نظر گرفته نشده است.

مهم‌ترین مساله‌ای که اطمینانی در مورد آن وجود ندارد، تعداد مبتلایان است. مراقبت‌های اولیه و خدمات بهداشتی در چین بسیار ابتدایی است و تعدادی از بیماران یا به بیمارستان مراجعه نکرده‌ یا نادیده گرفته شده‌اند. احتمالا عده‌ دیگری هم به دلیل علائم خفیف از ابتلا به این ویروس بی‌خبر هستند.

دانشمندان در حال انجام اقداماتی با هدف کشف روش‌های درمانی، واکسینه کردن و کاهش مرگ‌ومیر هستند. با این حال، پیش‌بینی شده است که احتمالا تولید واکسن و راه‌های پیشگیری از این بیماری حدود شش تا 12 ماه طول خواهد کشید. طی این مدت مقامات چینی به اقداماتی چون قرنطینه شهر ووهان و استان هوبئی روی آورده‌اند. تعطیلات سال نوی چینی چند روزی تمدید شد و این مساله موجب شد مدارس و کسب‌وکارها بیشتر تعطیل بمانند.

بسیاری از کارشناسان تلاش‌ها و اقدامات چین را ستوده‌اند. به‌طور قطع دانشمندان در مقایسه با ویروس سارس در سال 2003 عملکرد بهتری برای مقابله با ویروس کرونا داشته‌اند. سرعت تشخیص، تعیین توالی ژنوم و اطلاع‌رسانی از نکاتی است که می‌توان به آن اشاره کرد.

به‌نوشته اکونومیست اما سیاستمداران در این زمینه به‌خوبی عمل نکرده‌اند. آنها اقدامات لازم را در جهت مقابله با این‌ نوع ویروس‌های خطرناک، آن هم در بازارهای تنگ و پر از حیوانات وحشی به‌ویژه پس از شیوع ویروس سارس انجام ندادند.

حتی پس از شیوع ویروس جدید، مقامات رسمی شهر ووهان ابتدا آن را چندان جدی نگرفتند و چند روز بعد تصمیم به اقداماتی چون قرنطینه گرفتند.

این روند می‌تواند سیاست‌های دولت چین در جهت تحریک اقتصاد این کشور را نیز تضعیف کند. حتی این احتمال وجود دارد که رشد اقتصادی چین در سه ماهه ابتدایی سال 2020 از شش درصد کاهش یافته و به کمتر از دو درصد برسد.

از آنجا که چین تقریبا یک‌پنجم از تولید جهان را شامل می‌شود، انتظار می‌رود افت رشد این کشور بر رشد اقتصادی جهان هم تاثیرگذار باشد.

اگرچه این احتمال وجود دارد که با از میان رفتن ویروس کرونا، شرایط اقتصادی به حالت عادی بازگردد، اما به‌طور قطع از اعتبار حزب کمونیست کاسته خواهد شد.

شی‌جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست مدعی است که این کشور مجهز به علم و حکومت از بسیاری از دموکراسی‌های جهان کارآمدتر است. با این حال، شکست دولت در مقابله با ویروس مرگبار کرونا، نشانگر این موضوع نیست.

در سایر نقاط جهان اما هزینه‌های پزشکی و اقتصادی به نحوه برخورد دولت‌ها در مواجهه با گسترش این ویروس بستگی دارد. جدا کردن افراد مشکوک به کرونا، ردیابی کسانی که با آنها در تماس بوده‌اند و قرنطینه کردنشان از جمله اقداماتی است که احتمالا آنها انجام خواهند داد.

شاید مقابله با بیماری و از بین بردن آن در داخل مرزهای چین بتواند از فراگیری بیشتر آن جلوگیری کند.

برعکس اگر این اقدامات کافی نباشد، مدارس تعطیل خواهند شد و سفرها و رویدادهای عمومی لغو می‌شوند.

اما نباید فراموش کرد که مقابله با این بیماری در برخی کشورهای جهان سخت‌تر است. در برخی سیستم‌های بهداشتی مثلا در آفریقا و آسیا ردیابی و جداسازی بیماران مبتلا به‌ویژه افرادی که علائم خفیفی دارند، به‌مراتب دشوارتر است.

جهان تا به امروز با سرعتی که در مواجهه با ویروس کرونا واکنش داشته، عمل نکرده است. با این حال، ممکن است این ویروس صدمات بسیاری را وارد کند. با دست‌درازی انسان به زیستگاه‌های جدید، پرورش حیوانات، تجمع در شهرها، سفرهای بیشتر و گرم شدن کره زمین، بیماری‌های جدید هم در مقایسه با گذشته شایع‌تر می‌شوند.

برآورد شده است که هزینه این بیماری‌ها در سال حدود 60 میلیارد دلار است. سارس (SARS)، مرس (MERS)، نیپا (Nipah)، زیکا (Zika)، آنفلوانزای مکزیکی و کرونا تازه‌ترین این ویروس‌هاست و قطعا آخرین آنها نخواهند بود.

جدیدترین مطالب این نشریه انگلیسی را می‌توانید در سلسله گزارش‌های اکونومیست ملاحظه کنید.