معضل پول کثیف در دوران کرونا
یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال کرونا، استفاده از پول نقد و جابجایی میان افراد است، به همین دلیل در بسیاری از کشورهای درگیر این ویروس که برخی اصناف و واحدهای اقتصادی می‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند، از گرفتن پول نقد خودداری می‌شود.
یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال کرونا، استفاده از پول نقد و جابجایی میان افراد است، به همین دلیل در بسیاری از کشورهای درگیر این ویروس که منع رفت و آمد جدی وجود ندارد و برخی اصناف و واحدهای اقتصادی می‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند، از گرفتن پول نقد خودداری می‌شود. منع مبادله پول در شعب بانکی نیز به عنوان یکی از راهکارهای کاهش جریان گردش پول و در نتیجه پایین آمدن ریسک ابتلا مد نظر قرار گرفته است.
از سوی دیگر بانک‌های مرکزی چین، امریکا و کره‌جنوبی نیز ضدعفونی کردن پول‌ها با اشعه فرابنفش یا انهدام پول‌های بالقوه آلوده را در دستور کار خود قرار داده‌اند. با وجود اقدامات فوری برخی کشورهای درگیر در کرونا از همان روزهای نخست ورود این ویروس به کشورشان، بانک مرکزی ایران با گذشت نزدیک به دو ماه از ورود این ویروس همچنان پروتکل بهداشتی برای ضدعفونی کردن پول‌های در دست افراد را تدوین نکرده است.
بحران پشت بحران برای بانک‌ها
پس از شیوع گسترده ویروس کرونا در بیش از ۲۰۶ کشور و منطقه همچنین تعطیلی کسب‌وکارها و خطر تعدیل چند میلیون نیروی کار، نظام‌های اقتصادی دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که همیشه خطر بیخ گوش اقتصادها برای رشد و توسعه، مالی نیست و یک بیماری با منشا خفاش نیز می‌تواند کل اقتصاد دنیا را در معرض فروپاشی و تعطیلی گسترده قرار دهد. نمایان شدن تبعات منفی این ویروس تا ماه‌ها و بلکه سال‌ها گریبان کشورها را می‌گیرد و قطعا خط مقدم مبارزه با این تبعات، نظام‌های بانکی است که علاوه بر اتخاذ سیاست‌های پولی باید پروتکلی بهداشتی برای کاهش ابتلای کارکنانش به کرونا و ضدعفونی کردن وجوه نقد نیز داشته باشد.
اقدامات فوری برخی بانک‌های مرکزی
برخی بانک‌های مرکزی در شرایط گسترش و بیم طولانی شدن مدت ماندگاری کرونا اقدام به تهیه و تنظیم مجموعه اقداماتی برای کاهش تبعات منفی کرونا کرده‌اند. این مجموعه اقدامات از اتخاذ سیاست‌های پولی تا تدوین آیین‌نامه‌ها و پروتکل‌های بهداشتی را شامل می‌شد. برخی اقدامات بانک‌ها عبارت از ایجاد یک نیروی کار مرکزی، محدود کردن حضور کارکنان در بانک‌ها با تدارک شرایطی برای دور کاری و نوسازی سیاست‌های تعامل با مشتری و کاهش استفاده از وجه نقد است اما این مجموعه کارها در شرایطی که بسیاری از افراد همچنان از پول نقد در مبادلات خود استفاده می‌کنند، کامل نخواهد بود، بنابراین لازم است بانک‌های مرکزی برای ضدعفونی کردن وجوه مورد مبادله در چرخه اقتصادی نیز حساسیت‌های لازم را داشته باشند.
سازمان بهداشت جهانی: دست‌ها را مرتب بشویید
سازمان بهداشت جهانی در گزارشی که «دیلی تلگراف» منتشر کرده، از قول یکی از مقامات ارشد این سازمان، نوشت: «ما می‌دانیم که پول دایما دست به دست می‌شود و می‌تواند انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها را جمع‌آوری کند. توصیه ما به مردم آن است که دست‌های خود را پس از تماس با اسکناس‌ها بشویند و از لمس صورت نیز جلوگیری کنند».
سازمان بهداشت جهانی پروتکل‌های بهداشتی هشدارهای روشنی درباره استفاده از اسکناس ارایه نکرده و به روشنی این کار را برعهده بانک‌های مرکزی هر کشور گذاشته است. با این حال برخی دیگر از مقامات این سازمان از شرکت‌ها، بانک‌ها و افراد حقیقی خواستند تا پرداخت نقدی را محدود کنند.
تهیه پروتکل بهداشتی برای پول
تاکنون سه کشور امریکا، کره‌جنوبی و چین اقداماتی را برای ضدعفونی یا خارج کردن وجوه نقد از چرخه اقتصادی کشورشان آغاز کرده‌اند. فدرال رزرو در بیانیه‌ای به مردم اطمینان داد که پول‌های مورداستفاده در امریکا با کمترین ریسک همراه است. کره‌جنوبی نیز به مدت دو هفته تمام پول‌های نقدی که به شعب بانک‌ها می‌رود، جهت ضدعفونی کردن به بانک مرکزی می‌فرستد.
براساس گزارش رویترز اقدام چین که منشا بیماری بوده «تمیز کردن عمیق وجوه نقد» همچنین «انهدام پول نقد بالقوه به آلودگی» است. این مجموعه اقدامات شامل ضدعفونی کردن با نور ماورای بنفش یا دمای بالا و درنهایت بازگشت آنها به چرخه اقتصادی پس از ۷ تا ۱۴ روز بود.
هر چند در برخی کشورها نظیر بریتانیا نیز توصیه‌هایی مبنی بر استفاده کمتر از اسکناس شده، اما تدوین پروتکلی برای کاهش جریان پول نقد تاکنون گرفته نشده است. در کشورهایی که تاکنون اقداماتی در جهت ضدعفونی کردن یکی از مهم‌ترین سطوح انتقال کرونا گرفته نشده، شهروندان به مجموعه اقداماتی روی آورده‌اند که بعضا باعث از بین رفتن اسکناس‌ها شده است. به‌طور مثال بانک مرکزی تایلند از مردم خواست که به جای جوشاندن اسکناس‌ها آنها را به مدت چند دقیقه در محلول آب و صابون قرار دهند یا با الکل ضدعفونی کنند.
ایران همچنان پروتکلی ندارد
نزدیک به دو ماه از ورود کرونا به کشور می‌گذرد و با وجود کاهش آمار مبتلایان و افزایش امیدواری‌ها نسبت به کاهش شدت شیوع، اتخاذ تصمیماتی در جهت بالا رفتن ضریب امنیت سلامتی افراد جامعه به‌خصوص کارکنان بانک‌ها ضروری است. از همان ابتدا شناسایی این ویروس در چین، سازمان بهداشت جهانی در بیانیه‌ای اعلام کرد که اسکناس و مسکوک در دست اشخاص را به عنوان یکی از سطوح بسیار آلوده که می‌تواند سبب انتقال این بیماری شود، معرفی کرد. بانک مرکزی از همان ابتدا برای کاهش تعداد مراجعان به بانک‌ها و کمتر شدن جریان گردش اسکناس در کشور اقداماتی نظیر افزایش سقف انتقال وجه از طریق اینترنت و خودپردازها انجام داد. در روزهای پایانی سال نیز روابط عمومی این نهاد مهم پولی اعلام کرد که فروش اسکناس‌های نو برای عیدی‌های سال نو ممنوع بوده و دریافت و پرداخت پول نقد و مسکوک نیز در شعب بانکی ممنوع شده است.
با وجود اتخاذ اقداماتی برای کاهش مراجعه به بانک‌ها اما آمارها گویای این موضوع است که شعب بانک‌ها از آلوده‌ترین مراکز است و باید برای آن اقداماتی سختگیرانه‌تر اتخاذ کرد.
در این راستا محمدرضا حسین‌زاده، رییس شورای هماهنگی بانک‌ها ضمن اعلام این موضوع خاطرنشان کرد که تاکنون سه هزار نفر از پرسنل سیستم بانکی به کرونا مبتلا شدند که از این تعداد ۴۲ تن جان خود را از دست داده‌اند.
شورای پول و اعتبار برای کاهش ریسک ابتلا در شعب بانکی در جلسه یک هزار و دویست و نود و یکمین خود ضمن موافقت با برنامه‌های اعتباری رییس کل بانک مرکزی در شرایط ناشی از ویروس کرونا، مقرر کرد این نهاد پولی با هماهنگی وزارت بهداشت در جهت تدوین پروتکلی بهداشتی در ارتباط با فعالیت شعب بانک‌ها همچنین تداوم تامین تجهیزات و امکانات لازم برای حفاظت از سلامت پرسنل توسط بانک‌ها، اقداماتی انجام دهد و به شبکه بانکی ابلاغ شود. الزام همکاری میان بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار برای تهیه پروتکل بهداشتی در شرایطی به تصویب رسید که نزدیک به دو ماه از ورود این ویروس به ایران می‌گذرد و در این مدت تصمیمی دال بر ضدعفونی کردن پول‌های در جریان در کشور که از مهم‌ترین سطوح انتقال‌دهنده ویروس است، گرفته نشده و تنها تصمیم برای کاهش شمار مبتلایان، ترغیب افراد به انجام غیرحضوری کارها بود.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد شعب بانکی هنوز امکان دریافت و پرداخت وجه نقد ندارند و این در حالی است که این وجوه در بین مردم جابجا می‌شود. برخی بانک‌ها نیز دستگاه‌های هوشمندی را در تعدادی از شعب خود برای دریافت وجه نقد راه‌اندازی کرده‌اند، اما به نظر نمی‌رسد که این دستگاه‌ها پاسخگوی وجوه نقد در گردش باشند.
در این میان، برخی بانک‌ها با راه‌اندازی دستگاه‌های هوشمند دریافت‌کننده پول نقد در تعدادی از شعب خود، امکان دریافت وجه نقد از طریق این دستگاه‌ها و انتقال آنها به حساب افراد به صورت لحظه‌ای را فراهم کرده‌اند، اما باتوجه به پایین بودن تعداد این دستگاه‌ها و دستگاه‌های خوددریافت سایر بانک‌ها که پول را با تاخیر به حساب فرد انتقال می‌دهند، به نظر نمی‌رسد که بتوان جای شعبه را در این زمینه پر کرد. هر چند در حال حاضر مردمی که پول نقد در دست دارند، امکان دیگری جز این هم ندارند.
منبع: روزنامه اعتماد
نظرات