عاطفه محمودی 
مذاکرات هسته‌ای؛ پیام اصلی سلطان عمان/ توافق جدید در راه است؟
در آستانه سفر پادشاه عمان به ایران گمانه‌زنی‌هایی برای اهداف این سفر مطرح شده است. عبدالرضا فرجی‌راد، مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی می‌گوید: «این سفر در زمینه پرونده هسته‌ای و مسائل دیگر مانند روابط ایران و مصر، یمن و… است. اما پیام اصلی در رابطه با مذاکرات هسته‌ای است. احتمالا هم مذاکرات به پیشرفت‌هایی رسیده که حالا پادشاه عمان برای رفع برخی موانع به ایران آمده است.»
به گزارش تجارت‌نیوز ، فردا هیثم بن طارق، سلطان عمان به ایران می‌آید. برخی از تحلیلگران این سفر را به مذاکرات هسته‌ای مرتبط می‌دانند. اما پیام پادشاه عمان برای پرونده‌ای هسته‌ای ایران چیست؟
عمان کشوری است که در حل مسائل منطقه همواره نقش کلیدی ایفا کرده است. در دهه‌های اخیر نیز توانسته در برخی از مسائل ایران با کشورهای منطقه و غرب نقش میانجی‌گری داشته باشد.
این کشور در دوره سلطان قابوس و در جریان مذاکرات 5+1 و برجام نیز نقش پررنگی داشت. با توجه به نقش عمان در این مسائل، گفته می‌شود سفر هیثم بن طارق نیز حامل پیام‌هایی باشد که منجر به گشایشی در پرونده هسته‌ای شود.
از سوی دیگر هفته گذشته سلطان عمان به مصر نیز سفر کرد. برخی از رسانه‌ها از احتمال وساطت عمان برای بهبود روابط تهران و قاهره خبر دادند. به عبارتی می‌توان گفت سفر او تنها به برجام محدود نمی‌شود. اما بررسی اظهارات مقامات ایرانی و امریکایی نشان می‌دهد که کفه پرونده هسته‌ای ایران در گفت‌وگوی ایران و عمان سنگین‌تر از مسائل منطقه باشد.
تجارت‌نیوز در گفتوگو با عبدالرضا فرجی‌راد، مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی، اهداف سفر سلطان عمان به ایران را بررسی می‌کند.
مذاکرات هسته‌ای؛ پیام اصلی سفر پادشاه عمان
فرجی‌راد می‌گوید: «عمان در زمینه‌های مختلف در رابطه با ایران و کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای نقش میانجی‌گری دارد؛ از جمله مسائل هسته‌ای، آزادی زندانیان و… . البته که نقش مثبت و سازنده‌ای هم داشته است.»
او ادامه می‌دهد: «سفر پادشاه عمان به ایران در زمینه پرونده هسته‌ای و مسائل دیگر مانند روابط ایران و عربستان، ایران و مصر، یمن و… است. مقدماتی پیش از این سفر از جمله آزادی زندانیان نیز چیده شد.»
فرجی‌راد می‌گوید: «پیام اصلی سلطان عمان برای مقامات ایرانی در رابطه با گفت‌وگوهایی هست که در دو ماه گذشته با امریکا برای رسیدن به یک توافق انجام شده است. (گفت‌وگوهای با واسطه یا بی‌واسطه)»
اما چرا گفته می‌شود که پیام اصلی هیثم بن طارق در رابطه با پرونده هسته‌ای است؟ اخیرا امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشور گفت که هفته‌هاست به طور غیرمستقیم پیام‌ها برای لغو تحریم‌ها ادامه دارد. از طریق وزرای خارجی برخی از کشورها تلاش برای جمع‌بندی متن اولیه در حال انجام است، اما برای حفظ آرامش مردم دائما اطلاع‌رسانی نمی‌کنیم.
مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به این اظهارات امیرعبداللهیان می‌گوید: «علاوه بر اظهارات وزیر امورخارجه کشور، مقامات امریکایی نیز اظهاراتی داشته‌اند که به نظر می‌رسد مذاکرات ادامه دارد.»
او ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر برخی از افراد در کنگره امریکا از دولت بایدن خواسته‌اند که جزئیاتی در این مورد برای آنها داده شود. اعضای کنگره بعد از اتمام آن نشست اعلام کردند که آنچه دولتی‌ها در کنگره مطرح کردند، همان اخباری بود که در رسانه‌ها می‌خواندیم. با توجه به این موارد شاید بتوان گفت که دولت امریکا نمی‌خواهد گفت‌وگوهایی که در عمان در جریان بوده را خراب کند. بنابراین می‌توان گفت امیدواری‌هایی ایجاد شده که توافقی بین ایران و امریکا صورت پذیرد.»
توافق هسته‌ای، امتیاز برای دموکرات‌ها در انتخابات
برخی از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که با توجه به نزدیکی انتخابات امریکا، احتمالا مقامات این کشور درگیر پرونده هسته‌ای ایران نشوند. اما فرجی‌راد می‌گوید پرونده هسته‌ای ایران می‌تواند محل مناقشه نامزدهای انتخابات پیش روی امریکا باشد، بنابراین مهم است که توافقی صورت بگیرد یا نه.
مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی توضیح می‌دهد: «حدود یک سال و نیم تا انتخابات امریکا مانده است. یکی از دلایلی که دموکرات‌ها این توافق را می‌خواهند، استفاده از آن برای تبلیغات انتخاباتی است. می‌خواهند اعلام کنند که ما باز هم جلوی هسته‌ای شدن ایران را گرفتیم. همانطور که اوباما اعلام کرد. برای مثال بایدن از امتیاز توافق هسته‌ای استفاده کند و به نامزد جمهوری‌خواه بگوید خروج شما از برجام منجر به این شد که ایران از غنی‌سازی 3.67 درصد به 84 درصد برسد. توافق هسته‌ای با ایران می‌تواند شعاری برای آنها باشد که ما اجازه ندادیم ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: «اگر دولت فعلی امریکا با ایران به توافق نرسد، جمهوری‌خواهان از این موضوع علیه دموکرات‌ها استفاده می‌کنند و برای آنها نقطه ضعف می‌شود.»
ایران و امریکا ناچار به توافق هستند
مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی می‌گوید: «امریکا به هر گونه توافقی که غنی‌سازی ایران را کاهش دهد یا متوقف کند، نیاز دارد. اگر روند غنی‌سازی ایران همینطور ادامه پیدا کند، امریکا چه اقدامی می‌تواند داشته باشد؟ آیا با توجه شرایط جنگ اوکراین و انتخابات پیش رو می‌تواند جنگ جدیدی را در این منطقه آغاز کند؟»
فرجی‌راد ادامه می‌دهد: «ایران هم چاره‌ای جز توافق هسته‌ای ندارد. اقتصاد ایران وضعیت نابسامانی دارد. همین حالا می‌گویند یک چهارم جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق هستند. شرایط فعلی ادامه پیدا کند تا 2 سال دیگر، نیمی از جمعیت کشور به زیر خط فقر مطلق می‌روند. بنابراین ایران به توافق و رهایی از وضعیت فعلی نیاز دارد.»
او می‌گوید: «با توجه به این شرایط هر دو طرف توافق هسته‌ای را می‌خواهند. احتمالا مذاکرات پیشرفت‌هایی داشته است، اما موانعی هم دارد که حالا سلطان عمان برای حل کردن آن آمده باشد.»
احیای برجام در راه است یا توافق جدید؟
اما توافق مورد نظر همان برجام است یا توافق جدیدی در حال شکل‌گیری است؟ توافق کوتاه‌مدت انجام می‌شود یا بلندمدت؟
مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «بعید می‌دانم که توافق کوتاه‌مدت صورت بگیرد. پیش از این هم مقامات ایرانی اعلام کردند که توافق کوتاه‌مدت نمی‌خواهیم. ضمن آنکه توافق کوتاه‌مدت هم به تبلیغات انتخاباتی دموکرات‌ها چندان کمکی نمی‌کند.»
فرجی‌راد ادامه می‌دهد: «توافق جدید همان برجام نخواهد بود. ممکن است چارچوب برجام قبلی باشد اما تغییراتی در آن صورت می‌گیرد.»
پنجره جدید در روابط ایران و مصر باز می‌شود
اما هیثم بن طارق تنها حامل پیام برای پرونده هسته‌ای نیست. با توجه به نقش عمان در منطقه احتمال می‌رود که سلطان عمان برای مسائل دیگری هم با ایران گفتوگو کند.
مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی در این مورد می‌گوید: «یک سوی دیگر پیام‌های هیثم بن طارق احتمالا درباره روابط ایران و مصر باشد. تا پیش از توافق ایران و عربستان، مصر امکان ارتباط جدی با ایران را نداشت. حالا با میانجی‌گری‌هایی که صورت گرفته است، بعید نیست تا یک یا دو ماه آینده، مقامات این دو کشور نیز به توافق برسند و سطح روابط دو کشور وارد مراحل جدی‌تری شود.»
نظرات