سفر سلطان عمان آخرین فرصت احیای برجام برای ایران است

در ادامه مشروح مصاحبه تجارت‌نیوز با مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا را می‌خوانید:

قبل از سفر سلطان عمان به ایران گفته شد که این سفر با نیت حل و فصل پرونده هسته‌ای انجام شده است. اگرچه برخی این گمانه را رد می‌کنند و معتقدند که این سفر برای بهبود روابط دو کشور بوده است. دلیل این سفر چه بود؟

سفر سلطان عمان به ایران بی‌ارتباط با توافق هسته‌ای نیست و حتی می‌توانم بگویم سفر این مقام عمانی به ایران آخرین ایستگاه قبل از تصمیم‌گیری نهایی است.

آخرین ایستگاه قبل از تصمیم‌گیری برای ایران یا آمریکا و اروپا؟

الان توپ در زمین بازی ایران است و این احتمالا آخرین باری است که چنین فرصتی برای توافق وجود در اختیار ایران قرار بگیرد.

فرصتی که در اختیار ایران قرار گرفته، فرصت بازگشت به میز مذاکره است و یا فرصت پذیرفتن یا نپذیرفتن توافق؟

مذاکره جدیدی در کار نیست و ایران باید درباره پذیرفتن توافق و یا نپذیرفتن آن تصمیم بگیرد. مثالی که می‌توانم بزنم این است که شما می‌خواهید خانه‌ای بخرید. 20 بار این خانه را از نزدیک دیده‌اید، درباره خرید آن چانه‌زنی و مذاکره کرده‌اید و همه جزئیات را می‌دانید و حالا فرصت آخر است که سر میز بنشینید و بگویید این خانه را می‌خواهم یا نه. در اروپا این نگاه وجود دارد که ایران سال‌هاست بر سر میز مذاکره مانده و تنها هدفش خریدن زمان برای نظامی کردن پروژه اتمی خود است. برای همین است که اروپا دیگر تمایلی به این ندارد که با ایران بر سر میز مذاکره بنشیند.

آیا ددلاین مشخصی برای اعلام موضع ایران درباره پذیرفتن یا رد توافق هسته‌ای وضع شده است؟
بله.

این ددلاین چه زمانی است؟
من نمی‌توانم به این سوال جواب دهم.

نگاه اروپا و آمریکا به این توافق چگونه است؟ در آخرین گفتگویی که با هم داشتیم نکته‌ای که شما عنوان کردید این بود که بعد از اعتراضات 1401 و رویدادهای پس از آن، فضای اروپا و امریکا برای مذاکره مساعد نیست و طرفین اروپایی و آمریکایی هم سمت توافق نمی‌آیند. الان شرایط در اروپا و آمریکا فرق کرده است؟

این جو منفی همچنان وجود دارد و سه عامل هم به تشدید آن دامن زده است. پرونده‌ای که درباره سخت‌افزارهای نظامی که ایران به روسیه داده جزئیات بسیار بیشتری پیدا کرده است. این جو منفی در لهستان، آلمان و انگلستان بیشتر است و در فرانسه این جو کمتر منفی است.

دومین مساله اینکه ایران دوباره در آستانه رسیدن به یک توافق و در این روزهای خاص از تجهیزات نظامی رونمایی می‌کند که معنای خاص خود را دارد. نمونه آن رونمایی از موشک بالستیک چند کلاهک است که اصلا در زمان مناسبی رونمایی نشد . رونمایی از این موشک‌ها هم در جلسه پاریس مطرح شد و هم در لندن و در هر دوی این جلسات انعکاس منفی داشت. این دو عامل در کنار عامل سومی که نمی‌توانم فعلا مطرح کنم به جو منفی علیه ایران دامن زده است. البته سومین عامل هم احتمالا به زودی رسانه‌ای می‌شود. این اقدامات باورپذیری بازگشت ایران به میز مذاکره یا بازگشایی سایت‌های هسته‌ای و موارد این چنینی را سخت می‌کند.

پس چرا آمریکا چنین فرصت دوباره‌ای به ایران داده است؟ با توجه به نزدیکی به زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، عده‌ای می‌گویند آغاز مذاکرات برگ برنده دموکرات‌هاست. اما دیدگاه دیگر می‌گوید زمان دوباره دادن به ایران و آغاز مذاکرات برای دموکرات‌ها امتیاز منفی دارد. نتیجه توافق یا عدم توافق ایران در انتخابات آتی آمریکا تاثیری دارد؟

این مساله در سال 2020 تاثیر داشت و در برخی از ایالت‌ها می‌شد بررسی کرد که چنین توافقی چه تاثیری روی آرای نامزدها دارد و حتی در برنامه نامزدها هم این مساله بود. اما الان اگر این مساله را بررسی کنید می‌بینید که اهمیتی ندارد. هر گفتگو و توافقی زمان دارد. اگر گفتگوها در چارچوب‌های درست و دقیق خود انجام نشود اهمیت خود را کاملا از دست می‌دهد.

واکنش‌های داخلی به موضوع توافق هسته‌ای در ایران مانند تمام این سال‌ها دوگانه بوده و هست. عده‌ای طرفدار آن هستند و عده‌ای مخالف آن. الان در آستانه اعلام خبر جدید- که به نظر می‌رسد چندان دور نخواهد بود- کدام نگاه در حاکمیت غالب است؟

در 20 سال اخیر هیچ گاه نظام سیاسی ایران به شفاف‌سازی باورمند نبود‌ه است. ما هیچگاه باور نداریم که طرف ایرانی در مذاکرات سیاسی و اقتصادی شفاف و مستقیم حرف بزند. همیشه نکاتی وجود دارد که گفته نمی‌شود.

ما از طریق کانال‌هایی که داشته‌ایم بارها شنیده‌ایم که ایران گفته می‌خواهد به پای میز مذاکره برگردد و این بار برای توافق جدی است. اما نتیجه چیز دیگری بوده و در عمل اتفاق دیگری رخ داده است. اما در مجموع الان اظهاراتی که شنیده می‌شود این است که ایران می‌خواهد به برجام و توافق 2016 برگردد. البته این اصلا خوب نیست چون ما وزارت امور خارجه داریم اما این وزارتخانه کانال اصلی نقل و انتقال نظرات نیست و نمی‌تواند شفاف صحبت کند و این گفته‌ها باید از کانال‌های غیررسمی منتشر شود.

اما یک نکته را باید در نظر داشته باشیم با توجه به اجرای پروژه نظامی شدن ایران، ضرورت نظارت مستقیم بر فعالیت‌های ایران بیشتر می‌شود. برای همین است که من همان ابتدای مصاحبه تاکید کردم که برای هر دو طرف، این ایستگاه آخر است. مهم‌ترین نکته این گفتگو همین جمله است.

اگر ایران از این فرصت استفاده نکند و مذاکرات به نتیجه نرسد، برنامه و قدم بعدی اروپا و آمریکا چیست؟

من الان اجازه ندارم که درباره این برنامه و قدم بعدی صحبت کنم. اما اگر به آن مرحله برسیم، تصمیماتی گرفته شده است. من تصور می‌کنم که اگر چند صدایی نباشد شرایط به نحو بهتری پیش می‌رود. در بسیاری از موارد راه‌های دیپلماتیک اثرهای سنگین، مهم‌تر و پایدارتری از رونمایی از آخرین موشک‌ها و تجهیزات نظامی دارد.