آیا کشاورزان ایران را خشکاندند؟/ چرا شمال ایران هلند نشد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، مساحت کشور هلند حدودا ۴۱ هزار کیلومتر مربع است و مساحت سه گیلان، گلستان و مازندران حدود ۴۶ هزار کیلومتر مربع. در هلند سالانه ۶۰۰ میلیمتر مربع بارندگی رخ می‌دهد و بارش سالانه سه استان شمالی ایران ۷۰۰ میلیمتر مربع است.

شمال ایران فقط ۷.۵ میلیون نفر جمعیت دارد و هلند جمعیتی نزدیک به ۱۷ میلیون نفر را در خود جای داده است اما حالا هلند یکی از صادرکنندگان بزرگ موادغذایی در دنیاست و هر سه استان شمالی ایران در معرض خشکسالی قرار گرفته‌اند.

تفاوت کشاورزی در ایران و هلند

محمدرضا رضاپناه، رییس اتحادیه انجمن های علوم گیاه‌پزشکی ایران در این زمینه به تجارت‌نیوز توضیح می‌دهد: هلند بعد از جنگ جهانی دوم، توانسته در زمین‌های ماندآبی، آبرفتی و باتلاقی سرمایه‌گذاری کند و به کمک آمریکا از آن زمین‌ها بهره‌برداری کند و آن‌ها را تبدیل به زمین‌های حاصلخیز کشاورزی نماید ولی ما نه قبل از انقلاب و نه بعد از آن چنین سرمایه‌گذاری‌های مهمی در حوزه کشاورزی نداشته‌ایم.

او همچنین ادامه می‌دهد: در دهه ۵۰ ایران دلارهای نفتی برای توسعه کشت و صنعت‌ خرج شد و با سرمایه‌گذاری سنگین، قرار شد در ابتدا با زه‌کشی، آب شور را از زمین‌های خوزستان خارج کنیم و کشت نیشکر در این زمین‌ها اینگونه میسر شد و البته در ادامه سیاست‌گذاری‌های نادرست در زمینه آب و کشاورزی باعث شد این اتفاق به بحران آب در خوزستان دامن بزند.

برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت منابع آب و کشاورزی حالا موجب شده که این کشور کوچک اروپایی سرنوشتی متفاوت از استان‌های شمالی ایران داشته باشد.

هلند هم اکنون نه تنها دومین صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی در جهان به شمار می‌آید که فقط از محل صادرات گل صادرات گل سالانه ۱۰ میلیارد یورو درآمد دارد که این رقم حدود ۱۰ برابر درآمد نفتی سال گذشته ایران است.

رضاپناه در این زمینه توضیح می‌دهد: هرچه سطح سرمایه گذاری افزایش یابد، اشتغال‌زایی و ارزش افزوده نیز بیشتر می‌شود به جز این مسایل، هلند در کشت خود از روش‌های نوین و ابزارالات صنعتی استفاده می‌کند که کیفیت و تازگی محصول را حفظ می‌کند و ضرر بسیار کمتری به آب و خاک وارد می‌کند.

حجم سرسام‌آور ضایعات کشاورزی در ایران

او که معتقد است صنعت کشاورزی باعث به وجود آمدن مشکلات کم آبی نیست، ادامه می‌دهد: نبود برنامه و نگاه توسعه محور مهمترین عامل بحران آب است و به عنوان مثال در ایران حدود ۱۲۰ میلیون تن، محصول کشاورزی تولید می‌شود که حجم قابل توجهی از آن به دلیل بی‌برنامگی و سرمایه‌گذاری ناکافی، تبدیل به ضایعات شده و آب مصرف شده برای آن هدر می‌رود.

او تاکید می‌کند: واقعیت این است که کشاورز، مصرف‌کننده، مسولان و کمیسیون مجلس، هیچ‌کدام نتوانسته‌اند، مصرف آب در این حوزه را به خوبی مدیریت کنند. مدیریت نشدن مصرف آب در این بخش یک طرف و ماندن و خراب شدن میوه‌ها در بازار از یک طرف باعث هدررفت مقدار زیادی آب می‌شود.

رضاپناه ادامه می‌دهد: در کشورهای اروپایی حتی نحوه بازیافت محصولات کشاورزی مشخص است و از پسماند مراکز فروش میوه و تره‌بار نیز برای کمپوست و بازگشت آب و مواد آلی به طبیعت استفاده می‌کنند.

رییس اتحادیه انجمن های علوم گیاهپزشکی ایران که معتقد است نباید انگشت اتهام را به سمت صنعت کشاورزی نشانه بگیریم، خاطرنشان می‌کند: کشاورزی متهم اصل بحران آبی نیست. ما با تولید بیش از حد که باعث به وجود آمدن مازاد محصول شده، سرمایه‌های کشور را از دست داده‌ایم و بعد تصور کردیم که کشاورزی متهم بحران آب است.

او همچنین می‌گوید: تقلیل دادن مساله آب به کشاورزی، آدرس غلطی است؛ کشور با این صنعت، می‌تواند محصولات غذایی به کشورهای خشک همسایه بفرستد و تبدیل به یکی از قطب‌های صادرات کشاورزی منطقه شود و مانند هلند، درآمد زیادی از این راه به دست آورد.

تجهیزات پیشرفته نگهداری محصولات کشاورزی در هلند

رضاپناه در ادامه به تجهیزات پیشرفته انبارداری و نگهداری محصولات کشاورزی در هلند اشاره کرده و توضیح می‌دهد: سیب و سیب زمینی که مردادماه در اتریش و آلمان به دست مصرف‌کننده می‌رسد ممکن است محصول برداشت شده سال پیش باشد اما کیفیت آن بسیار بالاست و تقریبا هیچ یک از خواص را هم از دست نمی‌دهد اما در ایران بعد از چند روز ارزش غذایی محصول کشاورز کاهش می‌یابد از بین می‌رود و گاهی دیگر نه طعم خوبی دارد و نه خاصیت قابل توجهی دارد.

رییس اتحادیه انجمن‎‌های علوم گیاهپزشکی ایران در آخر تاکید می‌کند: مشکلات ما در کشاورزی تقصیر کشاورز نیست و وزارت‌خانه باید با جذب سرمایه، برنامه مدونی برای توسعه کشاورزی با ارزش افزوده بیشتر و مصرف آب کمتر ارایه دهد که در آن منافع بیشتر برای کشاورز و مردم در نظر گرفته شده باشد و شوک‌های مختلف به تولیدکننده و مصرف‌کننده کم شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد مشکلات کشاورزی و آب در ایران، گزارش « احتمال افزایش عجیب قیمت برنج » را بخوانید.