وعده صادرات به اروپا با وجود نیاز به واردات گاز/ این زمستان از کجا گاز می‌خریم؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، ایران اخیراً با مطرح کردن مساله کمبود گاز در اروپا، کشورهای این اتحادیه را به میانجی‌گری بیشتر در مساله توافق هسته‌ای و واردات گاز ایران در مقابل آن تشویق کرد. اما به نظر نمی‌رسد ایران با توجه به مشکلات داخلی در تولید و مصرف گاز بتواند نقش موثری در تامین گاز اروپا ایفا کند.

آیا تولیدات گاز کشور به اندازه‌ای هست که بتوان با آن اروپا را تحت تاثیر قرار داد؟ آیا اروپا به امید واردات گاز از ایران و نجات خود از «زمستان سخت» آمریکا را وادار به قبول توافق هسته‌ای خواهد کرد؟ هنوز در این باره شبهاتی وجود دارد اما آنچه مسلم است این است که در ایران هنوز بحران داخلی گاز وجود دارد. حتی ممکن است کشور برای تامین گاز در زمستان مجبور به واردات از کشورهای دیگر شود.

سوآپ گاز روسیه

حدود یک ماه پیش بود که خبرگزاری فارس از از برنامه دولت برای واردات روزانه ۵۵ میلیون متر مکعب گاز از روسیه خبر داد. این گزارش به خطوط لوله موجود میان روسیه و ترکمنستان و دو خط لوله گازی با ظرفیت سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب (روزانه ۵۵ میلیون متر مکعب) از ترکمنستان به ایران اشاره کرده است.

بر اساس این گزارش محورهای همکاری گازی دو کشور «واردات و سوآپ گاز روسیه» است. سوآپ یعنی اینکه ایران گاز روسیه را دریافت کند و با کسر کردن حق سوآپ که معمولا بین ۵ تا ۱۰ درصد حجم گاز ورودی است، گاز خود را تحویل مشتری گازی روسیه در کشورهای دیگر دهد.

واردات گاز از روسیه برای مصرف داخلی

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، جلیل سالاری، گفته بود که در سال گذشته به دلیل کمبود گاز، ۱۵ میلیارد لیتر سوخت مایع ارزشمند، شامل ۶ میلیارد لیتر مازوت و ۹ میلیارد لیتر گازوئیل، در نیروگاه‌ها برای تامین برق کشور سوزانده شد.

فارس نوشته که گاز روسیه می‌تواند جایگزین مصرف گازوئیل و مازوت شود. گاز این کشور می‌تواند با جایگزین شدن مازوت و گازوئیل، باعث کاهش آلودگی هوای شهرهای بزرگ و انتشار گازهای گلخانه‌ای ایران شود. ایران در زمستان گذشته با کسری روزانه ۲۵۰ میلیون متر مکعبی گاز مواجه بود و این مساله مصرف سوخت‌های آلاینده در کشور را به شدت افزایش داده بود.

ایران بعد از روسیه، بزرگترین ذخایر گازی جهان را دارد، اما تلفات گاز و راندمان بسیار پایین بخش‌های مصرفی گاز، خصوصا نیروگاه‌ها و صنایع به اندازه‌ای بحرانی است که به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز جهان بعد از آمریکا و روسیه، کمبود گاز چشمگیری دارد. با این اوصاف احتمال می‌رود کمبود گاز در خود ایران ما را مجبور به واردات گاز از روسیه کند.

ایران در سال ۱۳۷۶ برای نخستین بار واردات گاز را از ترکمنستان آغاز کرد. خط لوله‌ «کرپچه-کردکوی» با تامین ۲۰۰ میلیون دلار اعتبار از سوی شرکت ملی نفت، توسط «شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران» کشیده شد. ۱۳۵ کیلومتر از این خط لوله در خاک ترکمنستان و ۶۰ کیلومتر آن در ایران احداث شد. با احداث این خط لوله، ترکمنستان پس از استقلال خود مستقیم به یک کشور خارجی گاز ‌فروخت و ایران نیز نخستین بار در تاریخ خود از یک کشور خارجی گاز خرید. ایران از لحاظ ذخایر گاز در سطح جهانی در جایگاه دوم قرار دارد.

سابقه واردات گاز تولیدکنندگان گاز

البته واردات گاز به کشورهایی که خود تولیدکننده گاز هستند مساله جدید و بی‌سابقه‌ای نیست. به طور مثال ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز جهان از کانادا هم گاز وارد می‌کند. اگر چه بیشتر گاز طبیعی مصرف شده در ایالات متحده در همین کشور تولید می‌شود، اما مقداری گاز طبیعی برای کمک به تامین تقاضای داخلی وارد می‌کند.

در سال ۲۰۲۱، حدود ۹۹ درصد از کل واردات سالانه گاز طبیعی ایالات متحده از کانادا بود.این واردات در فصل زمستان به اوج خود می‌رسد تا به تقاضای بالا برای گرمایش در این فصل پاسخ دهد.

میزان واردات و صادرات گاز طبیعی آمریکا در ۷۰ سال گذشته

چین هم به عنوان یک تولیدکننده گاز ۳۰ درصد از گاز مصرفی خود را وارد می‌کند. منطقی است که پاسخگویی به تقاضای داخلی در اولویت کشورها از جمله تولیدکنندگان گاز قرار بگیرد. بنابراین انتظار می‌رود پیش از صادرات گار به اروپا و استفاده از آن به عنوان اهرم فشار مذاکرات، از تامین نیاز داخلی اطمینان حاصل شود.