مناقشه نفتی ریاض- واشنگتن/ آینده مبهم بازار جهانی نفت

به گزارش تجارت‌نیوز ، پیمان قناعتی‌فرد گفت: سخت‌گیری آمریکا بر عربستان سعودی به دلیل کاهش نرخ‌ هدف‌گذاری‌شده تولید اوپک‌پلاس این ذهنیت را ایجاد می‌کند که ایالات متحده در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد چالش در روند تصمیم‌سازی بزرگ‌ترین تشکل(کارتل) نفتی در جهان است تا شاید بتواند روابط نفتی عربستان و روسیه را شکرآب کند. این مطلب به معنی آن است که آمریکا تلاش دارد ماهیت بنیادین اوپک‌پلاس را به حاشیه براند.

تصمیم جدید اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش دو‌میلیون‌بشکه‌ای تولید نفت، آن‌ هم در شرایطی که کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده، خواستار افزایش عرضه جهانی این کالای استراتژیک هستند، آینده بازار جهانی نفت را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

متعاقب تصمیم بحث‌برانگیز اوپک‌پلاس، به نظر می‌رسد مقامات آمریکایی با ابراز نارضایتی علنی و خط و نشان کشیدن برای عربستان سعودی، جایگاه تاثیرگذار اوپک‌پلاس را در تعاملات بین‌المللی حوزه نفت نشانه گرفته‌اند.

بایدن با تهدید علنی دولت ریاض، به دنبال برهم زدن توازن بازار نفت از طریق ایجاد فاصله بین اعضای اصلی اوپک، تحت رهبری دولت سعودی از یک سو و سایر تولیدکنندگان نفت عضو اوپک‌پلاس، تحت رهبری روسیه از سوی دیگر، بوده و در این مسیر از هیچ کوششی مضایقه نخواهد کرد.

در شرایط پرالتهاب کنونی، پیش‌بینی آینده بازار نفت و به عبارتی دیگر، دورنمای دنیای نوین با شرایط جدید ژئوپلتیکی، دشوارتر از همیشه به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد اقدام اوپک‌پلاس در واکنش به وضعیت پریشان بازار جهانی نفت صورت گرفت که دلایل اصلی این نابسامانی از منظر فعالان حوزه انرژی، نبرد روسیه با اوکراین، تحریم‌های غرب علیه بازار انرژی روسیه در کنار مصوبه گروه ۷ در اعمال سقف قیمت بر نفت خام این کشور شناخته شده است.

جنگ روسیه با اوکراین و بازار نفت

به عقیده تحلیلگران بازار، چنانچه شرایط جنگ روسیه با اوکراین روبه وخامت بگذارد، احتمال اینکه تقاضای جهانی برای خرید نفت فروکش کند وجود دارد. این در حالی است که حصول توافق هرچند کوتاه‌مدت میان دو کشور، تا حد زیادی می‌تواند تقاضا را بهبود ببخشد.

بر اساس آنچه اعلام شده، تحریم‌های اتحادیه اروپا بر نفت خام و فرآورده‌های نفتی روسیه به ترتیب در ماه‌های دسامبر و فوریه اعمال خواهد شد. با این حال هنوز ابهامات زیادی در بازار جهانی نفت وجود دارد؛ به عنوان مثال، کیفیت و چگونگی عرضه نفت روسیه به دلیل ممنوعیت و تحریم‌های هم‌پیمانان اروپایی و اعمال سقف قیمتی گروه ۷، در هاله‌ای ار ابهام قرار دارد.

در ظاهر امر اوپک‌پلاس صرفا به ‌دلیل افت تقاضای جهانی نفت، چنین تصمیمی گرفته و برخلاف آنچه ادعا می‌شود، این تصمیم سیاسی نیست. اعضای اوپک‌پلاس باور دارند میزان عرضه در بازار جهانی از تقاضا سبقت گرفته و وقوع رکود اقتصادی قریب‌الوقوع، جهان را تهدید می‌کند.

در چنین شرایطی اگر جلوی عرضه گرفته نشود، با افت شدید قیمت‌ها مواجه خواهیم بود. پرواضح است که عربستان سعودی مایل است محصول خود را به بالاترین قیمت ممکن بفروشد و از هیچ تلاشی در این زمینه فروگذار نخواهد کرد.

موضع‌گیری تند واشنگتن

این تصمیم درعین‌حال با واکنش شدید واشنگتن مواجه شد، تا جایی‌که رئیس‌جمهور ایالات متحده در جریان یک نشست خبری اعلام کرد دود ناشی از عواقب تصمیم اوپک‌پلاس برای کاهش قابل‌توجه نرخ‌ هدف‌گذاری‌شده تولید نفت، به چشم عربستان خواهد رفت. او تاکید کرد کنگره به صورت جدی، درصدد بازنگری روابط آمریکا و عربستان است.

به نوشته اویل‌پرایس این تصمیم به‌رغم فشار آمریکا و دیگر کشورهای غربی برای تولید بیشتر حاصل شده و میزان عرضه نفت را در بازار جهانی که هم‌اکنون نیز ادعا می‌شود با کمبود مواجه است، محدودتر می‌کند. افزایش قیمت جهانی نفت در نتیجه کاهش معنادار تولید هدف‌گذاری‌شده این محصول، دولت بایدن را در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره دچار تشویش کرده است.

واقعیت غیرقابل‌انکار در بازار نفت این است که افزایش ناگهانی قیمت این کالای استراتژیک، به‌منزله یک تیغ دولبه برای تولیدکنندگان نفت تعبیر می‌شود. رشد فزاینده قیمت نفت می‌تواند رکود اقتصادی را تشدید کرده و در نتیجه افت تقاضا را رقم بزند.

درست به همین دلیل است که اعضای اوپک به بررسی وضعیت بازار در مقاطع یک‌ماهه پرداخته و متناسب با شرایط بازار، درخصوص چگونگی و حجم عرضه تصمیم‌گیری می‌کنند. به گزارش اسپوتنیک، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، ضمن انتقاد از مصوبه اخیر اوپک‌پلاس مبنی ‌برکاهش سطح تولید نفت گفت: «تصمیم سازمان کشورهای صادرکننده نفت، با محوریت کاهش تولید، در بلندمدت به نفع هیچ یک از اعضای اوپک‌پلاس، به‌ویژه روسیه یا عربستان سعودی نخواهد بود.»

همچنین بایدن در مصاحبه خبری با سی‌ان‌ان گفت: «در حال حاضر تمایل ندارم از آنچه در سر دارم سخنی بگویم. تنها به ذکر این نکته اکتفا می‌کنم که تصمیم جدید اوپک‌پلاس بدون پاسخ نخواهد ماند.» رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد دولت متبوعش در حال رایزنی با کنگره برای ترسیم مسیر آینده است. بایدن در‌عین‌حال از تایید درخواست قانون‌گذاران دموکرات برای توقف فروش تسلیحات خودداری کرد. این اظهارات بایدن یک روز پس از آن بیان می‌شود که باب منندز، سناتور پرنفوذ و رئیس کمیته روابط خارجی سنا، گفته بود: «ایالات متحده باید فورا تمامی جنبه‌های همکاری‌ با ریاض، به‌ویژه فروش تسلیحات نظامی را متوقف کند.»

واکنش عربستان به تهدید آمریکا

در آن سوی میدان، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه دولت سعودی، تصریح کرد تصمیم اخیر اوپک‌پلاس برای کاهش تولید نفت، صرفا اهداف اقتصادی را دنبال می‌کند و با اجماع کشورهای عضو اتخاذ شده است. او در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی در خصوص لزوم بازنگری در روابط با عربستان افزود: «مراودات نظامی بین ریاض و واشنگتن در راستای منافع دو کشور و ثبات منطقه است.

نوع رابطه عربستان با ایالات متحده بنیادین است و تحت‌الشعاع مسائل این‌چنینی قرار نمی‌گیرد. روابط دو کشور راهبردی است و هم‌راستا با استراتژی برقراری امنیت و ثبات در منطقه رقم می‌خورد.» فیصل بن فرحان در تشریح موضع دولتش درباره جنگ اوکراین نیز افزود: «عربستان سعودی برای سوق دادن طرف‌های بحران به سمت توقف مناقشه تلاش می‌کند.»

ریاض پیش از این هم بارها اعلام کرده در صورتی که ایران قصد ورود به بازار جهانی را داشته باشد، تولیدات نفتی خود را کاهش خواهد داد. واقعیت این است که در صورت تحقق توافق موسوم به هسته‌ای و متعاقب آن لغو تحریم‌های ایران، حدود یک‌میلیون بشکه نفت یعنی معادل یک درصد تقاضای روز دنیا، روانه بازار تشنه انرژی خواهد شد.

بر اساس گزارش النشره، متعاقب تصمیم اوپک‌پلاس، روابط ریاض با واشنگتن رو به تیرگی نهاده است. فیصل بن فرحان اعتقاد دارد تحت شرایط کنونی، اعضای اوپک‌پلاس مسوولانه عمل کرده و تصمیم مناسب را اخذ کرده‌اند. به گفته او، کشورهای عضو سعی بر تثبیت بازار متلاطم نفت و تحقق منافع تولیدکنندگان و در نهایت مصرف‌کنندگان دارند.

این در حالی است که پیش از این نیز جان کربی، مسوول هماهنگی ارتباطات شورای امنیت ملی کاخ سفید، اعلام کرده بود: «در حال بازنگری روابط واشنگتن با ریاض هستیم. بایدن با کنگره درمورد کیفیت آینده روابط واشنگتن با عربستان در حال رایزنی است.

این موضوع منحصرا به جنگ روسیه با اوکراین محدود نبوده، بلکه با منافع امنیت ملی آمریکا مرتبط است.» ریچارد بلومنتال، سناتور آمریکایی، نیز از پیش‌نویس طرحی برای تعلیق عرضه تسلیحات نظامی به عربستان سعودی خبر داد. این طرح با هدف تعلیق صادرات تسلیحات و مهمات نظامی آمریکا به عربستان سعودی برای مدت یک سال مطرح شده است.

سایه‌روشن انتخابات در آمریکا

جو بایدن پس از آنکه به کاخ سفید وارد شد، وعده داد روابط واشنگتن با ریاض را به دلیل پرونده‌های حقوق بشری عربستان‌سعودی مورد بازبینی جدی قرار دهد. با این حال، اوایل سال جاری میلادی به این کشور سفر و با مقامات سعودی دیدار کرد.

در شرایط پرالتهاب کنونی، همگان منتظرند ببینند رئیس‌جمهور ایالات متحده در ابراز نارضایتی خود از تحرکات دولت سعودی تا کجا پیش خواهد رفت. از اوضاع داخلی ایالات‌متحده خبر می‌رسد محبوبیت مردمی بایدن در عرض یک سال گذشته به واسطه افزایش تورم، مشکلات تامین و قیمت سوخت در کنار تشدید جرائم خشونت‌آمیز در آمریکا، آسیب جدی دیده است.

به‌رغم تمامی مشکلات سیاسی و اقتصادی که این روزها گریبان‌گیر ایالات متحده است، رئیس‌جمهور آمریکا در مصاحبه اخیر مطبوعاتی خود و در پاسخ به گزارشگر نیویورک‌تایمز، ابراز اطمینان کرد می‌تواند رقیب احتمالی انتخاباتی خود، دونالد ترامپ را در جریان رقابت انتخاباتی سال ۲۰۲۴ شکست دهد، هرچند او از تایید رسمی خبر نامزدی مجددش خودداری کرد.