بهره‌برداری ناکارا از خط لوله گوره به جاسک/ راهکار عملیاتی در منطقه مکران وجود ندارد

به گزارش تجارت‌نیوز، پروژه خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک، انتقادات بسیاری از ابتدای راه‌اندازی پروژه به همراه داشت. کمیسیون اصل 90 مجلس قرار بود روز 25 اردیبهشت‌ماه، جلسه‌ای در زمینه راه‌اندازی خط لوله گوره-جاسک برگزار کند تا موانع اجرای طرح بررسی شود.

طبق گزارش‌ها، کمیسیون اصل 90 مجلس، از سال 99 به راه‌اندازی زودهنگام این پروژه انتقادات بسیاری وارد کرده است. به نظر می‌رسد این کمیسیون، شرکت ملی نفت را موجب رهاشدگی این پروژه می‌داند. در حالی که از سال‌های گذشته این کمیسیون انتقادهای بسیاری در خصوص اجرای طرح داشته، اما گفته می‌شود همچنان شرکت ملی نفت بدون در نظر گرفتن انتقادات، قصد بهره‌بردای از این خط لوله را دارد.

ادعا می‌شود احداث این خط لوله قرار است در کاهش ریسک صادرات از طریق تنگه هرمز و توسعه سواحل استراتژیک مکران نقش بسزایی ایفا کند. این در حالی است که جزئیات احداث و بهره‌برداری از این طرح همچنان مشخص نیست و با توجه به انتقادات کمیسیون اصل 90 مجلس از این طرح، هنوز از بهره‌برداری آن و احقاق هدف‌های عنوان‌شده، خبری نیست.

انتظار برای رفع نواقص با تهیه گزارش!

در زمینه جلسه‌ای که قرار بود در 25 اردیبهشت‌ماه برگزار شود، مصطفی میرسلیم، عضو کمیسیون اصل 90 مجلس یازدهم، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت طرح خط لوله 42 اینچی گوره به جاسک به طول حدود هزار کیلومتر با استفاده از پنج تلمبه‌خانه بین راهی و 11 ایستگاه جریان برق و خطوط انتقال برق به طول تقریبی 180کیلومتر برای انتقال یک میلیون بشکه نفت خام و ایجاد پایانه ذخیره، نفت در بندر جاسک با اهدافی که در ادامه بیان می‌شود، هدف‌گذاری شده بود، اما در حال حاضر بخش اعظم این اهداف به نتیجه نرسیده یا ناقص مانده است.

طبق گفته او، اهدافی که به منظور احداث و بهره‌برداری از این خط لوله بیان شده عبارت‌اند از:

1. توسعه سواحل مکران و تمرکززدایی از پایانه نفتی خارک به عنوان بزرگ‌ترین پایانه صادرات نفت ایران در خلیج فارس

2. کاهش فاصله عبوری کشتی‌های نفت‌کش در مقایسه با بعد مسافت خارک تا دریای عمان

3. ساخت و توسعه کانونی پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و پتروپالایشگاه‌ها با رویکرد تکمیل زنجیره‌های ارزش و جلوگیری از خام‌فروشی نفت

4. اشتغال‌آفرینی پایدار و رونق فضای کسب‌وکار سازندگان، پیمانکاران و صنعت‌گران ایرانی و بومی‌سازی تولید انواع ورق، لوله، تلمبه، شیرهای سرراهی و سایر کالا و تجهیزات.

میرسلیم در ادامه توضیح داد طرح خط لوله گوره به جاسک به عنوان یکی از برنامه‌ها و اقدامات وزارت نفت، در دولت قبل به منظور افزایش صادرات نفت خام با تاکید بر برداشت از میادین مشترک و به منظور جهش تولید، رونمایی شد.

او با دیگر اعضای کمیسیون اصل 90 مجلس از محل احداث این خط لوله بازدید کرده و طبق گفته او با توجه به نظارت‌های میدانی از مسیر این خط لوله و مصوبات قبلی برای اصلاح ایرادات ناشی از افتتاح زودهنگام در دولت گذشته، مقرر شده است با طی تشریفات قانونی، بهره‌بردار از این خط لوله انتخاب شود.

میرسلیم اذعان کرد گزارش رفع نواقص همراه با زمان‌بندی رفع نواقص و راه‌اندازی واقعی این طرح نیز قرار است آماده شود.

از سوی دیگر علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس، در تشریح نشست کمیسیون اصل 90 مجلس با حضور وزیر نفت، با اشاره به طرح موضوع احداث خط لوله گوره-جاسک در این جلسه عنوان کرد، با توجه به نظارت‌های میدانی کمیسیون از مسیر این خط لوله و مصوبات قبلی برای اصلاح ایرادات ناشی از افتتاح زودهنگام در دولت گذشته، وزیر نفت از انتخاب بهره‌بردار خط لوله با طی تشریفات قانونی خبر داد. 

همچنین به گفته او مقرر شد گزارش رفع نواقص همراه با زمان‌بندی رفع نواقص و راه‌اندازی واقعی پروژه نیز به کمیسیون ارسال شود. ادعایی که به تایید مصطفی میرسلیم نیز رسیده است.

محقق نشدن انتقادات اساسی از بهره‌برداری این پروژه

این اظهارات در حالی است که به نظر می‌رسد نتیجه چنین جلسه‌ای بهبود نواقص نبوده و پیشنهاد راهکاری عملیاتی برای رفع آنها ارائه نشده است.

انتظار می‌رفت کمیسیون اصل 90 مجلس با برگزاری این جلسه، انتقادات خود را به راهکاری عملیاتی تبدیل کند اما به نظر می‌رسد چنین انتظاری محقق نشده است. با بررسی میدانی این پروژه و برگزاری جلسه‌ای برای بررسی اشکالات اساسی بهره‌برداری از این خط لوله، کماکان خبری از تایید کارشناسی این بهره‌برداری نیست.

طبق بررسی برخی کارشناسان، بهره‌برداری از این طرح صوری است و چنین اقدامی برای راضی کردن منتقدان انجام شده است. همچنان از جزئیات بهره‌برداری از این خط لوله اطلاعات دقیقی به دست نیامده است. در چنین شرایطی، انتظار بهبود زنجیره تامین ارزش، جلوگیری از خام‌فروشی نفت و توسعه پالایشگاه‌ها، منطقی به نظر نمی‌رسد.

پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و پتروپالایشگاه‌ها مشکلاتی اساسی در زمینه انرژی دارند. مشکلاتی که در سالیان گذشته توجه کمی به آنها شده است. این در حالی است که پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های منطقه مکران، به دلیل مشکلات زیرساختی در آن منطقه، مشکلات به‌مراتب حادتری را تجربه می‌کنند. زنجیره تامین ارزش در این منطقه از مشکلات اساسی در سالیان گذشته بوده است که به نظر می‌رسد احداث این خط لوله، نوید بهبود شرایط این منطقه را به مردم داده است.

اما طبق نظر کارشناسان، به دلیل وجود ایرادات جدی در این طرح از ابتدای شروع پروژه، اساساً امیدی به توسعه منطقه مکران وجود نداشته است.

روند اصلاح ایرادات ناشی از افتتاح زودهنگام خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک در دولت گذشته، همچنان وضعیت مشخصی ندارد. وعده اصلاح و برگزاری جلساتی که راهکاری عملیاتی در آن به چشم نمی‌خورد، مختص این طرح نیست. اما به نظر می‌رسد توسعه سواحل مکران از جمله ادعاهایی به شمار می‌رود که بسیاری از مسئولان به دلیل توسعه‌نیافتگی منطقه همواره به آن اشاره دارند. اما اشاره مسئولان به مشکلات موجود در منطقه مکران، به راهکاری اساسی به منظور توسعه این منطقه تبدیل نشده است و شاید بتوان این اشاره‌ها را بهانه‌ای برای افزایش مزیت رقابتی در منطقه و دور زدن راه‌های تجاری موجود مانند تنگه هرمز دانست.

برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.