یک روزنامه اصولگرا درباره مرجعیت دینی زنان: شرط متقنی وجود ندارد / زنان در مسائل مربوط به جنسیت خودشان بهتر می توانند مرجع تقلید باشند تا مردها
روزنامه فرهیختگان نوشت: برخی از فقیهان معاصر، مانند مرحوم آیت‌الله مطهری رحمت‌الله‌علیه و بر اساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، معتقدند که دلیل متقنی برای مرد بودن مرجع تقلید وجود ندارد.
مشهور فقیهان ما معتقدند که یکی از شرایط مرجع تقلید، مرد بودن است و مهم‌ترین دلیلی که در اینجا مطرح می‌شود، بحث اجماع و اتفاق نظر است.
فقیهان ملاحظه کرده‌اند که همه فقهای پیشین و نسل‌های قبل، یکی از شرایط مرجع تقلید را مرد بودن ذکر کرده‌اند. اما برخی از فقیهان معاصر، مانند مرحوم آیت‌الله مطهری رحمت‌الله‌علیه و بر اساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، در این مسئله تأمل و اشکال دارند و معتقدند که دلیل متقنی برای مرد بودن مرجع تقلید وجود ندارد.
اگر در گذشته مردها متصدی افتا بوده‌اند و فتوا می‌دادند و مردم از آن‌ها تقلید می‌کردند، این به دلیل شرایط زمان و مکان بوده است؛ چراکه در آن زمان، زنان مجتهده بسیار کم و حتی در برخی قرون، گزارش‌هایی مبنی بر وجود زنانی که به اجتهاد رسیده باشند، وجود نداشته است. حتی گاهی اوقات که ذکر شده، بسیار کم و نادر بوده و با توجه به شرایط آن زمان، مشخص نیست که اصلاً امکان دسترسی برای استفتا از آن مجتهده و فقیه خانم وجود داشته است.
لذا این بزرگان می‌فرمایند که اگر واقعاً یک زن مجتهده تمام شرایط مرجعیت را دارد، چرا نباید از او تقلید کرد؟ مخصوصاً در مسائل زنان و احکام غسل‌های اختصاصی بانوان و مسائلی از این دست که به طور طبیعی فهم موضوع و درک سؤالات در این حوزه برای خانم‌ها راحت‌تر و روشن‌تر است و احتمال دارد که آن‌ها در این زمینه گاهی بهتر استنباط کنند.
در چنین صورتی، اگر مسئله تقلید را به‌عنوان یک مسئله رجوع به متخصص در نظر بگیریم، چه تفاوتی بین زن و مرد وجود دارد؟ البته گاهی اوقات ممکن است در برخی مسائل، بانوان کار نکرده باشند و آقایان در آن حوزه کار کرده باشند. یعنی موارد و زمان‌ها متفاوت است. مثلاً ممکن است یک خانم مجتهد باشد اما در زمینه‌هایی مانند صلات یا حج کار کرده باشد و در حوزه مسائل زنان کار جدی نکرده باشد. اما اکنون بانوان مجتهده‌ای وجود دارند که در خصوص همین مسائل تحقیق و تفحص کرده‌اند.
لذا اگر این باب باز شود، در نهایت به نظر می‌رسد که این بزرگان، شرطیت مرد بودن مرجع تقلید را رد می‌کنند و نقد و شروع آن را از مسائل زنان آغاز کرده‌اند؛ چراکه به‌طور طبیعی واضح است که خانم‌ها در این زمینه بهتر درک می‌کنند و موضوع‌شناسی بهتری دارند. البته در سایر مسائل نیز به نظر می‌رسد اگر با این نگاه وارد شویم و این استدلال را ادامه دهیم، می‌توان گفت که اگر فرض کنیم بانوان مجتهد در یک باب دیگر از ابواب فقه به‌طور تفصیلی تحقیق کرده‌اند و آقایان در آن باب کار نکرده‌اند یا کم کار کرده‌اند و فقط به مشهورات و مسائل خلاصه و معروف پرداخته‌اند، درحالی‌که بانوان در آن حوزه تحقیق بیشتری کرده‌اند، طبیعتاً اگر ملاک ما تخصص و مراجعه به متخصص برتر باشد، باید در آن باب نیز از آن‌ها تقلید کنیم.
نظرات