فضا در ۵۰ سال آینده / صنعت فضایی با چه چالش‌هایی مواجه است؟

از زمانی که نیل آرمسترانگ به عنوان نخستین انسان پای خود را بر روی کره ماه گذاشت، 50 سال می‌گذرد. تصور این بود که از آن زمان به بعد، انسان‌ها به هر نقطه‌ای از جهان هستی که بخواهند، می‌روند. اما به نظر می‌رسد، فرود بر ماه بیش از آنکه به خودی خود یک هدف باشد، وسیله‌ای برای نشان دادن توانایی‌های فوق‌العاده آمریکا بوده است.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اکونومیست ، از آن زمان تاکنون تنها 571 نفر به مدار ماه سفر کرده‌اند. اما از آخرین باری که انسان‌ها پایشان را در سال 1971 میلادی به ماه گذاشتند، نزدیک به نیم قرن می‌گذرد.

به عقیده نویسنده، 50 سال آینده بسیار متفاوت خواهد بود. کاهش‌ هزینه‌ها، فناوری‌های جدید، بلندپروازی‌های هند و چین و نسل جدیدی از کارآفرینان وعده دوران طلایی توسعه اکتشافات و پژوهش‌های فضایی را می‌دهند.

به طور قطع، آینده صنعت فضایی برای ثروتمندان گردشگری و برای همه شبکه‌های ارتباطی بهتری را به ارمغان خواهد آورد. فضا شاید در آینده چیزی شبیه کره زمین اما توسعه‌یافته‌تر باشد؛ عرصه‌ای نه تنها برای دولت‌ها، بلکه برای شرکت‌ها و تمامی افراد. حمل‌ونقل عمومی گسترده و استخراج مواد معدنی از دیگر مواردی است که در بلندمدت در فضا رخ خواهد داد.

برای دستیابی به چنین هدفی اما جهان نیاز به سیستمی از قوانین برای کنترل فضا چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ دارد.

توسعه صنعت فضایی تاکنون بر تسهیل فعالیت‌‌ها از جمله ارتباطات ماهواره‌ای، ناوبری و هوانوردی متمرکز بوده است. از یک‌سو چین از برنامه خود برای فرستادن انسان‌ها به کره ماه تا سال 2035 خبر می‌دهد و از سوی دیگر دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد آمریکایی‌ها تا سال 2024 بار دیگر به ماه بروند. با کاهش هزینه‌ها حالا دیگر این به رخ کشیدن‌های کشورها راحت‌تر از گذشته است.

فضاپیماهای آپولو که با در نظر گرفتن ارزش پولِ امروز صدها میلیارد دلار هزینه داشت، حالا هزینه بلیط‌شان به کمتر از ده‌ها میلیارد دلار رسیده است.

نکته دیگر اینکه بخش خصوصی در این زمینه به بلوغ رسیده است. در بازه زمانی 1958 تا 2009، تقریبا تمام هزینه‌های فضا از سوی سازمان‌های دولتی عمدتا ناسا و پنتاگون تامین می‎شد. در دهه گذشته، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به‌طور متوسط به سالانه دو میلیارد دلار در سال یا 15 درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها افزایش یافته و به نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد یافت.

علاوه بر بحث سرمایه‌گذاری و ایده‌های نو، فعالیت و کارایی بخش خصوصی هم بیشتر شده است.

به گفته شرکت خدمات مالی و بانکداری یوبی‌اس، تحولاتی از این دست می‌تواند درآمد سالانه صنعت فضا را تا سال 2030 دو برابر و به مبلغ 800 میلیارد دلار افزایش دهد.

در عین حال، توسعه صنعت فضایی می‌تواند به بهبود زندگی انسان‌ها کمک کند. ایلان ماسک، مدیر شرکت اسپیس‌اکس قرار است مهاجران را به کره مریخ بفرستد. جف بزوس، ثروتمندترین مرد جهان، می‌خواهد برای میلیون‌ها نفر از مردم در ایستگاه‌های فضایی شغل ایجاد کند.

در حالی که زمین با تغییرات آب‌وهوایی مواجه است، رشد اقتصادی آهسته شده و با وجود سیاست‌های حاکم بر جهان، توسعه این صنعت شاید دلیل خوبی برای خوش‌بینی‌ها باشد.

با این حال، مشکلی بزرگ بر سر راه محقق شدن این رویا وجود دارد و آن هم مربوط به توسعه حاکمیت قانون در فضا است.

پیمان فضای بیرونی (Outer Space Treaty) 1967، ادعاهای مربوط به حاکمیت را ممنوع و فضا را «مکانی برای تمام مردم» اعلام کرده است. این مساله موجب شده تفاسیر متعددی در این زمینه وجود داشته باشد. شرکت‌های خصوصی می‌توانند منابع فضایی را توسعه دهند؛ در حالی که حقوق بین‌الملل توضیحاتی گنگ و مبهم در این زمینه ارائه می‌دهد.

به عنوان مثال، آیا مهاجران به مریخ می‌توانند آنچه با محیط زیست بر روی زمین کرده‌اند در فضا هم انجام دهند؟ یا چه کسی مسئول تصادف ماهواره‌هاست؟

چنین نااطمینانی‌هایی وقوع این ریسک را تقویت می‌کند. استفاده از قدرت در فضا، توانایی بی‌نظیر آمریکا برای اعمال قدرت بر روی زمین به گسترش ماهواره‌های این کشور بر روی فضا بستگی دارد. کشورهای دیگر هم با دانستن این موضوع، سلاح‌های ضدماهواره‌ای ساخته‌اند. این در حالی است که برای فعالیت‌های نظامی در فضا هیچ قوانین مشخصی وضع نشده است.

آمریکا، چین و هند به سرعت در حال افزایش قابلیت‌های مخرب و ویرانگر خود هستند. دونالد ترامپ قصد دارد نیروی فضایی آمریکا، اولین شاخه جدید نیروهای مسلح را از زمان ایجاد نیروی هوایی در سال 1947 ایجاد کند. در روز ملی باستیل در 14 ماه جولای، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم از تشکیل نیروی فضایی فرانسه خبر داد.

نویسنده اکونومیست در پایان هشدار می‌دهد، در دوره‌ای که جهان نمی‌تواند در مورد قوانین ساده تجارت زمینی از میله‌های فولادی گرفته تا سویا به توافق برسد، تحقق چنین رویاهایی در فضا مستلزم وجود یک حکومت است.