وضعیت اقتصادی افغانستان در دوران طالبان/ ممنوعیت تحصیل زنان و اکثر مشاغل توسط طالبان به اقتصاد ضربه زده

به گزارش تجارت نیوز،

سه سال از تسلط طالبان بر افغانستان می گذرد. اکنون طالبان از یک گروه شورشی به افرادی نشسته در راس قدرت افغانستان تبدیل شده اند، تفسیر خود را از شریعت اسلامی به جامعه تحمیل کرده اند و به دنبال تقویت مشروعیت خودخوانده هستند. آسوشییتدپرس در گزارشی در این باره می نویسد:  طالبان علیرغم عدم به رسمیت شناختن بین المللی به عنوان حاکمان رسمی افغانستان، از دیدارهای سطح بالا با قدرت های بزرگ منطقه مانند چین و روسیه لذت می برند. آنها حتی در مذاکرات تحت حمایت سازمان ملل متحد شرکت کردند، در حالی که زنان و جامعه مدنی افغانستان از حضور در این میز محروم شدند. این یک پیروزی برای طالبان بود که خود را تنها نمایندگان واقعی کشور می دانند. هیچ چالش داخلی برای حکومت آنها وجود ندارد، و هیچ تمایلی در خارج از کشور برای حمایت از آنها به چشم نمی خورد. جنگ در اوکراین و غزه توجه جامعه بین‌المللی را به خود جلب می‌کند و افغانستان از نظر جهانی تهدیدی مانند گذشتنه نیست اما چالش ها همچنان باقی است.

طالبان و ساختار قبیله ای

رهبر عالی طالبان در راس یک سیستم حاکم هرم مانند به عنوان نمونه و الگو  نشسته است. مساجد و روحانیون در یک طرف هستند. از سوی دیگر، اداره کابل است که تصمیمات روحانیون را اجرا می کند و با مقامات خارجی ملاقات می کند. درجات مختلفی از افراط گرایی در داخل طالبان وجود دارد و طالبان در یک ائتلاف ناآرام از تندروهای حاکم و عملگرایان سیاسی قرار دارند. جاوید احمد، محقق غیرمقیم در مؤسسه خاورمیانه، می  گوید : این وضعیت آنها را وارد یک جنگ فرهنگی کرده است.

بحث برانگیزترین سیاست ها در زمانی که هیبت الله آخوندزاده رهبری این گروه را بر عهده دارد، بعید به نظر می رسد و البته در چارچوب کار طالبان رهبران بازنشسته نمی  شوند یا استعفا نمی دهند آنها تا زمان مرگ این پست را در اختیار دارند.

ابراهیم باهیس در بخش جنوب آسیا گروه بین المللی بحران می گوید: این تصور واهی است که نظرات متفاوت برای ایجاد تفرقه بین طالبان کافی است. طالبان متحد هستند و برای سالیان طولانی یک نیروی سیاسی باقی خواهند ماند. آنها به عنوان یک گروه حکومت می کنند، آنها به عنوان یک گروه می جنگند. برای حفظ انسجام و تضمین نظم و انضباط، طالبان کارکشته از میدان جنگ به سمت بوروکراسی حرکت کرده و مشاغل اصلی را در دولت و استان ها به دست آورده اند.

جاوید احمد، محقق غیرمقیم در مؤسسه خاورمیانه در این باره می گوید: در ساختار طالبان ایفای هر  نقش مهمی با یک جایزه روبه رو است. سایر امتیازات می تواند شامل دست آزاد در اداره یک استان یا اجازه داشتن همسر سوم یا چهارم، وانت جدید، سهم در هزینه های گمرکی یا کلید یک واحد مسکونی باشد.

ابراهیم باهیس این دولت را «قوی ترین دولت افغانستان در دوران معاصر» نامید و  گفت:  آنها می توانند در سطح روستا حکم صادر کنند. کارمندان دولت را بر سر کار نگاه دارند اما نهادهای غیرنظامی پیشرو طالبان از نحوه اداره این نهادها آگاهی کافی ندارند.

یک کارشناس موسسه بین المللی دموکراسی و کمک در انتخابات می  گوید که مشروعیت طالبان برای حکومت از افغان ها نیست، بلکه از تفسیر آنها از دین و فرهنگ ناشی می شود.  اگر یک حکومت با اعتماد و نظر شهروندان، به رسمیت شناختن توسط قدرت های بین المللی و مشروعیت از طریق فرآیندهایی مانند انتخابات تعریف شود، آنگاه طالبان به عنوان یک دولت واجد شرایط نیستند.

روشن نگه داشتن چراغ ها

اقتصاد افغانستان ضعیف شده است. در سال 2023، کمک های خارجی همچنان حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می داد. سازمان ملل در سه سال گذشته حداقل 3.8 میلیارد دلار برای تأمین مالی سازمان‌های بین‌المللی کمک هزینه کرده است. ایالات متحده همچنان بزرگترین کمک کننده است و بیش از 3 میلیارد دلار کمک از زمان تسلط طالبان به این گروه پرداخت کرده است. اما سازمان دیده بان ایالات متحده که برای پیگیری این پول تعیین شده ، می گوید که مقدار زیادی از این پول از مسیری که باید منحرف شده است.

کریس بورگسون، معاون بازرس کل برای تفتیش و بازرسی در بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان، گفت: هرچه پول نقد از منبع دورتر شود، شفافیت کمتری وجود دارد. طالبان نیز مالیات شدید اعمال می کنند. در سال 2023، آنها حدود 2.96 میلیارد دلار جمع آوری کردند. اما این در کشوری با نیازهای عظیم و پیچیده زیاد نیست و طالبان ابزاری برای تحریک اقتصاد ندارند. بانک مرکزی نمی تواند پول چاپ کند. پول نقد در خارج از کشور چاپ می شود. معاملات سود ممنوع است زیرا در اسلام ربا حرام است و بانک ها وام نمی دهند. طالبان نمی توانند پول قرض کنند زیرا به عنوان دولت به رسمیت شناخته نمی شوند و بانکداری بین المللی قطع شده است. بلایای طبیعی و جریان مهاجرانی که از پاکستان تحت فشار برای بازگشت به کشورشان فرار می کنند، بر اتکای افغانستان به کمک های خارجی برای رفع نیازهای ضروری حساب باز کرده است.  اگر جامعه بین المللی نتواند در آینده چنین کمکی ارسال کند، خطر بزرگی است.

ضربه مهم دیگر به اقتصاد، ممنوعیت تحصیل زنان و اکثر مشاغل توسط طالبان، حذف نیمی از جمعیت افغانستان از هزینه ها و پرداخت مالیات است که می تواند اقتصاد را تقویت کند. علاوه بر این، سیاست مبارزه با مواد مخدر طالبان منبع درامد هزاران کشاورز را از بین برده است. برخی کارشناسان وضعیت را وخیم می دانند و معتقدند  که وضعیت فقط به این دلیل که مردم در حال حاضر اعتراضی نمی کنند به این منوال نخواهد ماند.

دیپلماسی و صحنه جهانی

افغانستان کشور کوچکی است که در همسایگی غول‌ها قرار دارد و اجماع منطقه‌ای وجود دارد که بهتر است افغانستان باثبات داشته باشیم. اما حمایت غرب، به‌ویژه ایالات متحده، کلید بازگشایی میلیاردها دارایی مسدود شده و لغو تحریم‌ها است. پیوندهای طالبان با چین و روسیه مهم است زیرا آنها اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل هستند. آنها همچنین کرسی‌هایی را در کمیته اعتبارنامه سازمان ملل اشغال کرده‌اند که درباره مشروعیت یک دولت تصمیم می  گیرد. در حال حاضر، کشورهای حوزه خلیج فارس برای مقابله با شرط بندی با طالبان درگیر هستند.

ویدا مهران، مدرس روابط بین‌الملل در دانشگاه اکستر در بریتانیا می گوید  که طالبان مایلند بر میزان تأثیرگذاری خود به عنوان یک دولت تأکید کنند و نشان دهند که صلح در افغانستان برقرار  است و خدمات معمول به مردم ارائه می شود.   اگرچه افغانستان ده‌ها رسانه را به دلیل سرکوب طالبان از دست داده است، حاکمان این کشور تأثیر رسانه‌های اجتماعی را درک کرده‌اند و در این فضا روایت آبکی و سفید از آنچه در کشور می‌گذرد ارائه می کنند.

امن است، اما امن نیست

طالبان از طریق پست های بازرسی، خودروهای زرهی و صدها هزار جنگجو امنیت افغانستان را تامین کرده اند. اما کشور امن نیست، به ویژه برای زنان و اقلیت ها، زیرا تلفات غیرنظامیان در اثر بمب گذاری های انتحاری و سایر حملات همچنان ادامه دارد.  گروه داعش بارها محله شیعه نشین دشت برچی در کابل را هدف قرار داده است. پلیس، که در تأیید حملات و تعداد تلفات دیر انجام می‌شود، به رسانه‌ها می‌گوید که تحقیقات در حال انجام است اما نمی‌گویند که آیا کسی به دست عدالت سپرده شده است یا خیر. یک پدیده جدیدتر، نگرانی زنان افغان است که در هنگام اجرای احکام مربوط به لباس، کار و مسافرت توسط طالبان و الزام به داشتن قیم مرد در سفر، تجربه می‌شود. ویدا مهران در این باره می گوید: پیامی که برای  رسانه‌های اصلی ارسال می کنند این است که در افغانستان همه چیز خوب و تحت کنترل  است و   امنیت خوبی برقرار است.  بحث من این است که ما در مورد امنیت چه کسی صحبت می کنیم؟