صنایع پایین‌دستی در انتظار مواد اولیه
روز گذشته بخش اول نشست تخصصی آینده صنعت مس و چالش‌های آن (برگزار شده در همایش صنایع غیرآهنی روز سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته) منتشر شد.
روز گذشته بخش اول نشست تخصصی آینده صنعت مس و چالش‌های آن (برگزار شده در همایش صنایع غیرآهنی روز سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته) منتشر شد. در این گزارش به بخش دوم این نشست - بررسی اثرات ناشی از تصمیمات ارزی دولت در صنعت و سایر تصمیماتی که در این برهه اتخاذ شده-می‌پردازیم.
به گزارش تجارت‌نیوز، جمع‌بندی این صحبت‌ها نشان می‌دهد فعالان صنایع بالادست مس دقیقا در حال‌حاضر با مشکلات و معضلات زیادی همچون «نگرانی از تهیه مواد اولیه»، «به‌هم خوردن تناسب قیمتی در حوزه مس»، «مشاهداتی مبنی بر از دست رفتن بخشی از تولید به دلیل مقرون به‌صرفه بودن و جذابیت بحث صادرات مس»، «تمارض به تولیدکننده مس بودن در میان بخشی از بازار برای استفاده از امکانات بورس کالا برای خرید» دست به گریبانند که با وجود برگزاری این نشست، به دلیل حجم بالای این مشکلات، تنها به طرح مساله پرداختند.
ارز ۴۲۰۰ تومانی چالش اصلی بازار مس
سلطان‌زاده، فعال حوزه مس با اشاره به اینکه باید تحلیل‌ها و بررسی‌ها در حوزه مس متناسب با اتفاقات روز این حوزه باشد، گفت: اختلاف فاحش قیمتی میان نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی ارز و هر عددی که نرخ ارز بازار آزاد برای قیمت‌گذاری محصولات محسوب می‌شود، باعث شده عده‌ای سودجو مس را خریداری کرده و به عناوین و بهانه‌های مختلف از کشور خارج کنند، این موضوع برای تولیدکنندگان واقعی که ما و بقیه همکارانمان هستیم، بسیار دردناک و اسف‌بار است.
در این‌باره باید گفت این موضوع تنها در صنعت مس رخ نداده بلکه در صنعت آلومینیوم نیز شرایط به همین منوال است؛ به‌طوری‌که حتی طی برهه‌ای قیمت قراضه مس از شمش مس حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد بالاتر بود و این موضوع و اختلاف قیمتی برای آلومینیوم و قراضه آن نیز به همین منوال بود. روی این مسائل باید مدیریت صورت بپذیرد و به‌خصوص در شرایط فعلی باید با ابزارهای مدیریتی جلوی موضوعات این‌چنینی را گرفت.
وی در ادامه افزود: تقریبا خریداران اصلی شرکت ملی مس، شرکت‌های مشخصی هستند و از سوی دیگر فعالیت صنایع پایین‌دست با حاشیه سود پایین در حال انجام است و کار سختی را پیش‌رو دارند، از طرفی سرمایه در گردش بسیار بالایی را طلب می‌کند، مخصوصا در کشور ما که تامین سرمایه بسیار سخت و گران است، طبیعی است که صنایع پایین‌دست پیچیدگی‌ها و دست‌اندازهای خاص خودشان را داشته باشند، ولی با این حال اینکه یک نوسان و رانتی ایجاد شود و شرکت‌ها از این رانت استفاده کنند تا ضررهایی را که در سنوات قبل کرده‌اند جبران کنند این هم روش منطقی نیست و باید ببینیم که چگونه می‌توان به ساز و کاری دست پیدا کرد که یک انتفاع جمعی صورت بگیرد و این زنجیره به شکل صحیح خود کار کند و مسائل این‌چنینی پیش نیاید.
خروج بازار از مسیر قانونی
وی افزود: در مواردی مشاهده می‌شود واحدهای تولیدی که ۲۰ سال بوده فعالیت نمی‌کرده و کف سوله‌هایشان چمن سبز شده بوده با روش‌های غیراخلاقی تایید فعالیت گرفته تا بتوانند از بورس کالا خریداری کنند، اکنون واقعا چه راهکاری باید در پیش گرفت که به‌عنوان مثال در بحث گمرک بتوان قوی‌تر عمل کرد.
مشاهده شده که گاهی اوقات ثبت دقیق کد تعرفه گمرکی هم اتفاق نمی‌افتد، به‌طوری‌که یک محصول را به جای محصولی دیگر جا می‌زنند، آیا این سیاست غلط را نباید اصلاح کرد؟ چرا ما اغلب در انتظار خطا هستیم و بعد از آن به دنبال تصحیح این خطا با دستگیری خطاکار می‌رویم، چگونه می‌توان کاری کرد که این فرآیند غلط رخ ندهد، یا اینکه چه کنیم حالا که در شرایطی هستیم که این خطا اتفاق افتاده پیگیری‌هایی انجام شود جلوی این موارد گرفته شود؟
شهرام سعید، مدیر فروش و بازاریابی شرکت مس در پاسخ به این موضوعات گفت: در شرایطی که اتفاقات این‌چنینی رخ می‌دهد، شرکت‌هایی که خریدار عمده از شرکت ملی مس هستند و مواد اولیه تهیه می‌کنند بیشترین ضربات را می‌خورند، به علاوه با وجود اینکه نهادهای نظارتی در این‌باره وجود دارند ولی متاسفانه نهادهای نظارتی کار و وظیفه خودشان را خوب انجام نمی‌دهند، اگر نهادهای نظارتی در برهه‌های زمانی این‌چنینی که تولیدکنندگان دچار مشکلاتی هستند که سیاست‌های اقتصادی کلی سیاست‌گذار به تولیدکنندگان سرایت کرده، کارشان را صحیح و اصولی انجام دهند، این مشکلات پیش نمی‌آید.
مورد سوم اینکه سوابق تمام شرکت‌ها در بازه زمانی ۱۰ یا ۱۵ ساله برای هر نهادی اعم از سازمان بورس، سازمان صمت و همین‌طور شرکت ملی صنایع مس مشخص است و می‌توانند مشخص کنند که چه تخلفاتی در حال صورت‌گیری است، آیا شرکتی که به قول شما سال‌ها فعالیت تولیدی‌اش متوقف شده است، می‌تواند با مشاهده وضعیت نامناسب به قول معروف به دنبال انتفاع شخصی و گرفتن ماهی از آب گل‌آلود باشد و اقدام به خریدی کند که برای آن شرکت و حق آن شرکت نیست؟ یا آیا ممکن است مثلا اگر شرکتی متوسط خریدش در ماه هزار تن بوده به یکباره تقاضای خرید ۱۰ هزار تن مس بدهد و آن را خریداری کند؟
این موضوع متوجه نهادهای نظارتی است که باید در مقابل اقدامات این‌چنینی بایستند، در واقع باید شرکت‌هایی که ثابت‌قدم بوده‌اند و از گذشته با نظم و توالی اقدام به خرید می‌کردند را در اولویت قرار دهند و شرکت‌های دیگر که تولیدکننده نیستند یا فعالیتشان متوقف شده را شناسایی کنند، این وظایف متوجه نهادهای نظارتی همچون سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده، صمت و حتی شرکت ملی مس است؛ چراکه این شرکت کاملا مشتری‌هایش را طی سال‌ها رصد کرده است.
چرا کمبود کالا داریم؟
در ادامه این نشست سلطان‌زاده با اشاره به شرایطی که برای قراضه مس به‌وجود آمده و این محصول با نرخ دلار آزاد و گران‌تر از کاتد مس عرضه شده است، گفت: این امر باعث شده قراضه‌ای که خریداری می‌شده به دلیل حاشیه سودی که برایش ایجاد شده به اشکال مختلفی صادر شود و به دست مصرف‌کنندگان نرسد، در این‌باره محصولات مسی که با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی در بازار فروخته می‌شد و نهایتا باید به تبدیل‌کننده‌های محصولات مسی می‌رسید، از مسیر خود منحرف شده است و چالش‌های جدی را در صنعت مس ایجاد کرده، سوال بعدی این است که مس‌هایی که به کشور وارد شده و با حجم زیاد در بورس عرضه می‌شود، نهایتا از کجا سر درمی‌آورد که صنایع مصرف‌کننده‌های نهایی اعم از انجمن سیم و کابل، انجمن تولیدکنندگان مقاطع برنجی و… عنوان می‌کنند مواد اولیه برای تولید محصول در اختیار ندارند؟
رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان میلگرد مسی و مقاطع برنجی در پاسخ به این سوال گفت: میلگرد برنجی یک آلیاژ است که ۶۰ درصد آن از مس و نزدیک به ۴۰ درصد آن از روی تشکیل شده است، مشکل اصلی ما که تولیدکنندگان میلگرد برنج و حلقه واسط بین صنعت مس و صنایع پایین دستی هستیم در درجه اول تامین مواد اولیه است؛ این انجمن تا به این روز از سال جاری به میزان ۶۰ تا ۷۰ هزار تن تولید انجام داده است که بخش عمده محصولات ما در شیرآلات و صنایع تاسیسات، اتصالات، صنایع خودرو، صنایع الکتریکی و صنایع مخابرات و سایر صنایع است؛ کارخانه‌های زیادی به صنعت میلگرد و مقاطع برنجی وابسته‌اند، با این حال عمده مشکل ما تامین مواد اولیه است، از اوایل امسال که برنج توسط انجمن به میزان ۲۲ هزار و ۳۰۰ تومان قیمت‌گذاری شد، تا به امروز که نزدیک به ۶۰ هزار تومان است ما با مشکل تامین مواد اولیه مواجه شده‌ایم و حتی بعضا مفتول‌ها و قرقره مسی به شکل ضایعات از بازار به ما می‌رسید که این موضوع باعث تعجب برای ما بود.
علی هوشمند در ادامه افزود: بعد از این موضوع به شرکت ملی صنایع مس ایران برای تامین مواد اولیه مراجعه کردیم، متاسفانه درخواست‌های ما رد شد و عنوان کردند: «سال ۹۵ و ۹۶ کجا بودید؟» در پاسخ به این سوال عنوان کردیم: «ما مانند بیماری هستیم که تا به حال به طبیب مراجعه نکرده بودیم و الان به شما رجوع کرده‌ایم که مشکلات موجود را اعم از مشکلات گذشته و اکنون بررسی کرده و حل کنید.»
متاسفانه هیچ کمکی به ما نشد و مجبور شدیم به ضایعات برنجی فشار بیاوریم که این محصول کیفیت خوبی ندارد. تنها صنعتی که توانسته در کشور در مقابل واردات چینی‌ها بایستد و جلوی این واردات را بگیرد و رقابت خوبی با صنعت چین کند، صنعت شیرآلات است، این در حالی است که تولیدکنندگان این صنعت به‌طور مستقیم به تولیدکنندگان میلگرد و مقاطع برنجی وابسته‌اند؛ متاسفانه صنعت شیرآلات با توجه به مشکلاتی که در زنجیره تولید میلگرد و مقاطع برنجی پیش آمد و قبل از این به آن اشاره کرده و توضیح دادم، دچار مشکل شده است و هیچ گوشی نه در وزارت صمت و نه در سایر وزارت‌های مربوطه، شنوای مشکلات ما نیست؛ متاسفانه با محاسباتی که در انجمن انجام داده‌ایم به‌طور متوسط هر یک کیلو از تولیدات ما می‌تواند دو نفر را مشغول به کار کند، این به آن معنا است که اگر توجه کافی به صنعت میلگرد و مقاطع برنجی شود می‌توان یک اشتغال خوب ایجاد کرد و حتی صادرات خوبی داشته باشیم.
پاشنه آشیل مشکلات مواد اولیه کجاست؟
وی ادامه داد: بزرگ‌ترین تولیدکننده شیرآلات در خاورمیانه، ایران و ترکیه هستند و ما به دلیل موضوع تامین مواد اولیه و آیتم‌های خوبی که در این زمینه و به‌طور خاص در زمینه رقابتی می‌توانیم داشته باشیم، می‌توانیم ترکیه را نیز پشت سر بگذاریم و امیدواریم که این جلسات به صنعت و رشد اقتصاد ملی کمک کند.
در ادامه بار دیگر فرشید سلطان‌زاده که مجری این پنل تخصصی نیز بود به طرح این سوال از مدیر فروش شرکت ملی مس پرداخت که مشتریان شما در انجمن تولیدکنندگان میلگرد و مقاطع برنجی چگونه می‌توانند برای خرید کاتد و مواد اولیه خودشان به شرکت ملی مس مراجعه کنند؟ سعید هم در پاسخ افزود: همان‌طور که آقای هوشمند به آن اشاره کردند، این حوزه از صنعت، بیشتر مس خود را از طریق قراضه (قراضه خودش دسته‌بندی‌های مختلفی داشته) تامین می‌کردند و به‌طور کلی زمانی که قیمت کالایی که عرضه می‌شود درست و مناسب باشد همه چیز تنظیم می‌شود.
به گفته وی یکی از ارکان اقتصاد که نرخ ارز است با مشکل مواجه شده و همین موضوع محاسبات تولیدکنندگان را به هم زده است، اکنون محصول با ارزش افزوده دو پله یا سه پله بالاتر، به راحتی به دست این دوستان می‌رسد که در این رابطه می‌توان به محصول مفتول اشاره کرد.
به گفته وی از دید شرکت ملی مس مشکلی برای تامین وجود ندارد، از ابتدای سال ما مکاتباتی را با وزارتخانه داشتیم که با وضعیت کنونی، محدودیت‌ها را حذف کنید؛ در سال‌های گذشته بحث بر سر این بود که باید شرکت‌های دارای پروانه بهره‌برداری مرتبط محصول مربوطه را بخرند، به این معنا که کسی که تولیدکننده مفتول است نمی‌تواند مفتول شرکت ملی مس را بخرد، بلکه باید کاتد خریداری کند.
در صورتی که عملا عکس این موضوع اتفاق افتاد و سهمیه‌بندی ایجاد شد، به این معنا که این شرکت‌ها بر اساس عملکرد دو سال گذشته در حوزه «کاتد» و سه سال گذشته در حوزه «مفتول» می‌توانند اقدام به خرید کنند، این به آن معنا است که شرکت جدیدی نمی‌تواند ثبت شود، یا ظرفیت جدید نمی‌تواند ایجاد شود، توسعه جدید نباید شکل بگیرد، در واقع این رفتار عملا خودش سیگنال‌های این‌چنینی را به بازار می‌دهد و بر این اساس کار شده است. حال هر زمانی که این محدودیت‌ها برداشته شود ما آماده ارائه خدمات هستیم و البته ما هم به‌عنوان شرکت ملی مس ایران موضعمان این است که کلیه شرکت‌ها بتوانند از این بازار خرید کنند. این در حالی است که این الزامات از سوی نهادهای حاکمیتی به ما ابلاغ می‌شود و کاری نمی‌توانیم بکنیم.
ساده‌ترین راه اما اشتباه
سلطان‌زاده بار دیگر با اشاره به صحبت‌های شهرام سعید گفت: دولت ساده‌ترین راه را انتخاب کرده برای اینکه پاسخگوی صنایع مختلف در حوزه مس باشد و در واقع یک سهمیه‌بندی گذاشته و خیال خودش را راحت کرده است. آیا این موضوع را می‌توان به دلیل ضعف ساختاری دولت برای پرداختن به این موضوع دانست، ضمن اینکه دولت پتانسیل ایجاد یا پیدا کردن بهترین راه‌ها در این زمینه را ندارد؟
وحید اسلامیان، مدیرعامل شرکت دنیای مس در این رابطه گفت: طی سنوات قبل همکاران تولیدکننده ما مصرف‌کننده قراضه مس بودند، در این راستا تفاوت قراضه مس با شمش مس در شرایط پایدار قبلی بازار بین هزار تا ۴ هزار تومان کمتر بوده است؛ این در حالی بوده که قراضه از بازار تهیه می‌شده که این روند مقرون به صرفه هم بود، بعد از موضوعات ارز که توسط دولت ایجاد شد و باعث بر هم خوردن تناسب قیمتی در حوزه مس شد اتفاقات جدیدی رقم خورد؛ مثلا اگر کسی که می‌توانست قراضه بخرد، قراضه به میزان معینی بیشتر از شمش بود، ترجیح می‌داد شمش را تهیه کند تا بتواند کار خودش را راه بیندازد و با همین منطق در واقع به محدوده‌های رسمی معاملاتی کشور مانند صنایع مس یا بورس کالا می‌رفت، در این باره چون نتوانستیم قیمت را اصلاح کنیم و قیمت به‌صورت دستوری تعیین شد طبعا تولیدکنندگان و شرکت ملی صنایع مس زیان‌دیده شدند.
اگر قیمت مشخص بود که مثلا بر اساس ارز نیما محاسبه می‌شد یا به‌صورت دستوری یک قیمت منطقی را نشان می‌داد توجیهی وجود داشت؛ ولی وقتی تعیین قیمت محصولات را بر اساس ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی رقم زدند، حتی مقرون به صرفگی در تولید سیم و کابل و شیرآلات هم از دست رفت و تولیدکننده ترجیح می‌دهد از کشور مس را خارج کند و با یک عدد نجومی سود ببرد.
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد
نظرات