چگونه سینمای مستند، پرمخاطب شد؟

به گزارش تجارت‌نیوز، در دنیای پس از کرونا، نمایش آنلاین فیلم‌ها و برگزاری رویدادها بر بستر نت، راهی برای برون رفت از بحران انزوایی بود که جهان به آن دچار شده بود. پس از پایان همه گیری ویروس کرونا و بازگشت به زندگی جمعی، جهان آنلاین بستری برای گسترش ارتباطات بود. مدتی است پلتفرم‌های داخلی با نمایش آثار مستند که در ایران چند فضای محدود نمایشی از جمله شبکه مستند، جشنواره سینماحقیقت و تعدادی محدود پاتوق داشتند، گستره مخاطبان این آثار را افزایش داده اند. در یکی دو سال اخیر، آمارهایی از فروش و دیده شدن آثار مستند اعلام می شود که قابل توجه است. «جایی برای فرشته‌ها نیست» ساخته سام کلانتری یکی از این آثار بود که تبلیغات گسترده ای داشت و در گروه هنر و تجربه روی پرده رفت. «جایی برای فرشته ها نیست» سال 98 تولید شده و سیمرغ بلورین بهترین مستند جشنواره فیلم فجر و تندیس بهترین مستند تماشاگران جشنواره «سینماحقیقت» را در کارنامه دارد. «جایی برای فرشته‌ها نیست» با توجه به فضای پرهیجان و پرالتهابش، جذاب بود و به یکی از پرفروش های هنر و تجربه تبدیل شد و به اکران آنلاین هم رسید.

در میان مستندهایی که در یکی دو سال اخیر روی پرده رفته‌اند، «ایساتیس» ساخته علیرضا دهقان که به تاریخچه شهر یزد می‌پردازد و در گروه هنر و تجربه روی پرده رفته، بیش از 10 هزار مخاطب داشته است. «ایساتیس» جایزه ویژه دبیر جشنواره شامل تندیس و لوح افتخار چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» را دریافت کرد. نمایش «ایساتس» در یزد و استقبال از این فیلم در زادگاه مستندساز، نشان می‌دهد مستند اگر در بستری مناسب عرضه شود، مخاطب بیشتری دارد. قطعا برای ساکنان و دوستداران شهر یزد، تماشای این فیلم جذاب‌تر است. 

«قوی‌دل» ساخته علی فراهانی صدر تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، یکی دیگر از آثاری است که این روزها در «هنر و تجربه» روی پرده رفته و از آن استقبال شده است. «قوی‌دل» در جشنواره مستند ««سینماحقیقت»» موفق به کسب جایزه ویژه هیات داوران، جایزه ویژه شهید آوینی، جایزه ویژه تماشاگران، جایزه دبیر جشنواره به شخصیت مستند شد و در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر تندیس بلورین بهترین فیلم مستند بلند را دریافت کرد. «قوی‌دل» در قالب داستانی طنزآمیز و سرگرم کننده ماجرای پرونده خونهای آلوده در ایران را برای نخستین بار روایت می‌کند. 

سال گذشته مستند «برای پس از مرگم» ساخته عبدالرضا نعمت الهی (تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی) در سایت هاشور نمایش داده شد، «برای پس از مرگم» به واسطه روایت داستان بخشی از زندگی علی صفایی حائری، روحانی متفکر، پرمخاطب بود و به پربیننده ترین مستند هاشور در بهار 1402 تبدیل شد. «برای پس از مرگم» مانند «پروژه ازدواج» (حسام اسلامی و عطیه عطارزاده) فقط اکران آنلاین شد. به نظر می رسد درباره بعضی مستندها نمایش آنلاین اما مستمر می تواند به دیده شدن این آثار بیش از اکران در سینما کمک کند. بخشی از مخاطبان آثار مستند در تهران یا شهرهای بزرگ ساکن نیستند و اتفاقا تماشای مستند به صورت آنلاین فرصتی ویژه برای آنهاست. «پروژه ازدواج» (تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی) سال 1401 اکران آنلاین شد و در نیمه دوم این سال پربیننده‌ترین مستند سایت هاشور بود. پاییز سال گذشته، مستند سینمایی «برزخی‌ها» به کارگردانی عارف افشار که در شانزدهمین جشنواره «سینماحقیت» به نمایش درآمده بود، در پلتفرم فیلیمو و فیلم‌نت در دسترس مخاطبان قرار گرفت. «برزخی‌ها» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است و به دلیل پرداختن به موضوع ممنوع‌الکاری ستاره‌های سینمای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در دهه 60، بسیار مورد توجه قرار گرفت و از پربیینده‌ترین مستندهای سال 1402 بود. 

ادامه اکران آثار مستند در کلیه پلتفرم‌ها، در حالی که بازار دست سریال و تاک شو یا مسابقه‌هاست، نشان می‌دهد برخلاف نظر آنانی که سینمای مستند را مهجور و کم مخاطب می‌دانند، تبلیغات درست، انتخاب هوشمندانه موضوع و توجه به ساختار سینمایی مخاطبان را برای تماشای مستند ترغیب می‌کند.